با توجه به این که موضوع بیمه و تامین اجتماعی حادثه دیدگان در ساختمان پلاسکو از جهات مختلف مورد توجه رسانه ها قرار گرفته، سعی می کنیم این موضوع را از جهت انطباق با قوانین و مقررات کار و تامین اجتماعی مورد بررسی قرار دهیم:
محمد حسین قشقایی
کارشناس تامین اجتماعی
تامین ۲۴/با توجه به این که موضوع بیمه و تامین اجتماعی حادثه دیدگان در ساختمان پلاسکو از جهات مختلف مورد توجه رسانه ها قرار گرفته، سعی می کنیم این موضوع را از جهت انطباق با قوانین و مقررات کار و تامین اجتماعی مورد بررسی قرار دهیم:
با توجه به این که تامین اجتماعی فقط در مورد اشخاص و شاغلان معنا می یابد، بنابراین در این خصوص موضوع بیمه خسارات اموال و املاک از محدوده این نوشتار خارج است. دومین موضوع در مورد اشخاص حادثه دیده یا کسانی است که در این ساختمان مشغول به فعالیت بوده اند. این افراد به دو دسته تقسیم می شوند. کسانی که مشمول تامین اجتماعی بوده و بابت آنها حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می شده است و اشخاص دیگری که تحت پوشش سازمان نبوده و یا حق بیمه ای به سازمان پرداخت نمی کردند که هر یک از اینها شرایط و مقررات خاص خود را دارند. افراد دیگری نیز بوده اند که در این ساختمان اشتغال نداشته اند، ولی به لحاظ موقعیت و وظیفه شغلی به منطقه وارد شده و دچار حادثه شده اند که آتش نشانان از آن جمله اند. با توجه به این تقسیم بندی وضعیت هر یک از اشخاص یادشده به شرح زیر است:
1-آتش نشانان حادثه دیده در این فاجعه به لحاظ این که در حین انجام وظیفه دچار حادثه شده اند مصدومیت آنها ناشی از کار تلقی شده و سازمان تامین اجتماعی موظف است برای بازماندگان آتشنشان هایی که فوت شده اند، بدون هیچ شرط و شروطی مستمری بازماندگان برقرار کند. در مورد آتشنشان هایی که مجروح شده اند سازمان مکلف به ارائه خدمات درمانی تا بهبودی کامل است و اگر مصدوم بر اثر این حادثه ازکارفتاده کلی شده و قادر به کار نباشد، سازمان تامین اجتماعی، موظف به پرداخت مستمری ازکارفتادگی ناشی ازکار خواهد بود. در صورتی که آتشنشانی در این حادثه دچار نقص عضو شود سازمان باید با توجه به میزان و درصد نقص عضو، مبلغ مقطوعی به وی پرداخت کند. در صورت تجویز طول درمان برای آتشنشان هایی که مصدوم شده اند، سازمان تا بهبودی کامل و بازگشت به کار برایشان غرامت دستمزد ایام بیماری برقرار کرده و وظیفه درمان آنها را به عهده می گیرد. همچنین سازمان تامین اجتماعی موظف است، معادل یک ماه حداقل حقوق(812 هزارتومان) بابت هزینه کفن و دفن در اختیار خانواده های داغدیده قرار دهند.لازم به توضیح است که موارد ذکر شده در مورد آتشنشان ها در مورد کسانی است که مشمول صندوق تامین اجتماعی قرار دارند و کسانی که مشمول صندوق بازنشستگی شهرداری هستند، شرایط و ضوابط خاص صندوق مذکور بر آنها حاکم است.
2-با توجه به این که در ساختمان پلاسکو تعداد قابل توجهی کارگاه تولیدی، تجاری وصنفی وجود داشته و عده ای در این کارگاه ها به عنوان کارگر مشغول به کار بوده اند، طبعا کارفرمای مربوطه موظف به پرداخت حق بیمه آنها بوده و این افراد می توانند با توجه به این که حادثه خارج از اختیار و اراده آنان بوده است به میزان سابقه خود از مقرری بیمه بیکاری بهره مند شوند. با توجه به ماهیت خاص این حادثه، دو شرط لازم برای پرداخت مقرری بیمه بیکاری شامل عامل اخراج و داشتن حداقل 6 ماه سابقه لازم ضروری بنظر نمی رسد. بنابراین به موجب تبصره 2 ماده 2 قانون بیمه بیکاری و ماده 6 آیین نامه قانون مذکور، آن دسته از بیمه‌شدگانی که به علت بروز حوادث غیرمترقبه مانند سیل، جنگ، زلزله و آتش‌سوزی بیکار می‌شوند، برای دریافت مقرری بیمه بیکاری نیاز به داشتن حداقل سابقه ندارند و حتی اگر در روز اول کار بر اثر این حوادث بیکار شوند، می‌توانند مقرری بیمه بیکاری دریافت کنند.
3-اگر کارگرانی در این حادثه مصدوم یا فوت شده باشند سازمان تامین اجتماعی در صورت فوت برای خانواده آنها مستمری برقرار می کند و در صورتی که مجروح شده باشد تا بهبودی کامل از غرامت دستمزد برخوردار می شوند. چنانچه کارگری درکارگاه ها یا مراکز تجاری ذکر شده مشغول بکار بوده باشد، ولی کارفرما وی را بیمه نکرده باشد، باید در ابتدا سابقه اشتغالشان مورد تایید مراجع قانونی قرار گیرد تا بتوانند از مزایای تامین اجتماعی(بیمه بیکاری، غرامت دستمزد و مستمری ازکارفتادگی یا بازماندگان) برخوردار شوند. سابقه و ارتباط کاری این افراد باید توسط هیاتهای حل اختلاف وزارت کار مورد تایید قرار گیرد. این وضعیت برای واحدهای تجاری این ساختمان نیز وجود دارد و چنانچه شخصی در مغازه های مذکور اشتغال داشته که بیمه نشده می تواند به سازمان تامین اجتماعی و یا هیاتهای حل اختلاف وزارت کار مراجعه کند.
4- کارفرمایان و صاحبان املاک و مغازه های مستقر در ساختمان پلاسکو، مشمول قانون کار و بیمه اجباری کارگران نیستند، ولی چنانچه به صورت آزاد مشمول قانون تامین اجتماعی قرار گرفته باشند، می توانند از خدمات درمانی و یا بیمه ای سازمان استفاده نمایند. البته این افراد مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری و غرامت دستمزد ایام بیماری و غرامت نقص مقطوع نیسند و چنانچه حادثه دیده باشند مشمول مزایای مرتبط با حوادث ناشی ازکار نمی گردند.
5-با توجه به ماده 66 قانون تامین اجتماعی که اشعار می دارد «در صورتی که ثابت شود وقوع حادثه مستقیماً ناشی از عدم رعایت مقررات حفاظت فنی و بروز بیماری ناشی از عدم مقررات بهداشتی و احتیاط لازم از طرف کارفرما یا نمایندگان او بوده سازمان هزینه‌های مربوط به معالجه وغرامات و مستمری ها و غیره را پرداخته و طبق ماده (50) این قانون از کارفرما مطالبه و وصول خواهد نمود.» سازمان در ابتدا باید مشمولان این حادثه را تحت حمایت های لازم بیمه ای و درمانی قرار دهد و سپس برای تعیین علت و عوامل حادثه و قصور کارفرما یا کارفرمایان در این امر اقدام مقتضی به عمل آورد. مسئولیت خاص مالک اصلی ساختمان نباید از نظر دور داشته شود.
6-طبق قانون کار خانواده های آتشنشان ها و کارگرانی که در این ساختمان مشغول به کار بوده اند و فوت شده اند، علاوه بر مستمری بازماندگان که از طرف سازمان تامین اجتماعی برای آنان برقرار می شود، از حق سنوات برخوردار شده و کارفرمایان مربوطه موظف هستند به ازای هر سال سابقه 30 روز حقوق به عنوان حق سنوات به آنان پرداخت کنند و معادل ریالی مرخصی های استفاده نشده را به بازماندگان تادیه کنند. حق سنوات برای مصدومانی که ازکارافتاده جزئی شده اند، طبق ماده 32 قانون کار دو ماه می باشد. ضمن این که این افراد از مستمری ازکارفتادگی جزئی که از طرف سازمان تامین اجتماعی برخوردار می شود استفاده خواهند کرد. ازکارفتادگان جزئی بخاطر این که ازکارفتادگیشان کامل نیست از مستمری کامل برخوردار نمی شوند و می توانند مجددا مشغول به کار شوند و سوابق خود را تا احراز بازنشستگی تکمیل نمایند.