منابع نفت و گاز ایران و همچنین فرش ازجمله شاخصه‌هایی است که جهان ایران را با آن می‌شناسد اما پسته باکیفیت و مرغوب ایران نیز سال‌ها یکی از محصولات شناخته‌شده ایران بوده است. تولید پسته در ایران به قرن پنجم پیش از میلاد برمی‌گردد.
تامین ۲۴/ در سال 1394، ایران 261 هزار تن پسته تولید کرد که 50 درصد از آن به خارج از کشور صادر شد. بر اساس آمارهای رسمی، ایران 2/1 میلیارد دلار از محل صادرات 130 هزار تن پسته در سال گذشته درآمد کسب کرده که بزرگ‌ترین منبع درآمد این کشور در بخش کشاورزی محسوب می‌شود. پسته ایران زمانی بی‌رقیب بود و این کشور مهم‌ترین تولیدکننده پسته جهان محسوب می‌شد. استان کرمان قطب تولید طلای سبز به شمار می‌رفت. اما این روند در سال‌های اخیر تغییر کرده است. در سال 2012، به دنبال کم‌آبی و استفاده کنترل نشده از سفره‌های آب زیرزمینی، محصول پسته ایران کاهش یافت و آمریکا برای اولین بار به بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده پسته جهان تبدیل شد. تغییرات آب و هوایی موجب بروز خشکسالی گسترده در ایران شده و 85 درصد از سرزمین این کشور در زمره مناطق خشک یا نیمه‌خشک طبقه‌بندی شده‌اند.
کاهش متوسط بارش‌های سالیانه و کمبود آب‌های سطحی کشاورزان را ناگزیر کرده است چاه‌های بیشتری حفر کنند و آب را با پمپ از زیرزمین به بیرون بکشند. تقریبا نیمی از 750 هزار پمپ آب فعال در مزارع ایران غیرقانونی هستند و این نشان می‌دهد که چرا استفاده کنترل نشده از آب‌های زیرزمینی در بخش کشاورزی دلیل اصلی هدررفت آب در ایران است.
وضعیت در استان کرمان که 70 درصد پسته کشور را تولید می‌کند ناخوشایند است. محسن جلالپور، رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران، از کارشناسانی است که بارها درباره خطرات متوجه تولید پسته هشدار داده است. او ماه گذشته گفت: «صنعت پسته کرمان بیش از 10 سال دوام نخواهد آورد.» به گفته جلالپور، خشکسالی مزارع پسته کرمان را خشک می‌کند و هر سال 12 تا 15 هزار مزرعه پسته به دلیل نبود آب از بین می‌روند. صنعت پسته ایران همچنین از تحریم‌های هسته‌ای نیز آسیب دیده است. این صنعت به طور مستقیم هدف تحریم نبوده، اما فروش پسته به بازارهای خارجی ازجمله اروپا به دلیل مشکلات و محدودیت‌های بانکی و کشتیرانی با مانع مواجه بوده است.
با وجود موانع داخلی و خارجی، ایران همچنان از تولیدکنندگان و صادرکنندگان مهم پسته در جهان به شمار می‌رود. پس از قرار گرفتن آمریکا در صدر فهرست تولیدکنندگان پسته جهان در سال 2012، ایران در سال 2015 توانست درنتیجه دسترسی بهتر به بازارهای جهانی به دلیل لغو تحریم‌ها و کاهش تولید پسته آمریکا جایگاه بهتری در بین صادرکنندگان پسته به دست آورد.
این در حالی است که طرح‌های مختلفی از سوی دولت برای کاهش تاثیر کمبود آب اندیشیده شده که برخی از آن‌ها با موفقیت اجرایی شده‌اند. این طرح‌ها شامل مدیریت استفاده از آب برای حفظ ذخایر آبی زیرزمینی می‌شود. به‌علاوه، دولت می‌خواهد با اختصاص کمک به کشاورزان برای تجهیز مزارع به روش‌های آبیاری مدرن، حفاظت از آب را در کشور تشویق کند. بسیاری از کارشناسان طرفدار توسعه مزارع در مناطقی با خاک و منابع آب بهتر هستند، البته در کنار استفاده از شیوه‌های مدرن آبیاری و کشت انواع جدید پسته با مقاومت بالا در برابر کمبود آب و آفات مختلف. به اعتقاد کارشناسان ایران می‌تواند با بهبود کیفیت پسته تولید خود را افزایش دهد ازجمله از طریق کشت بهتر و میزان صادرات آن. برداشتن محدودیت‌های گمرکی، ایجاد سازوکارهای بانکی برای مرتبط ساختن تولیدکنندگان و صادرکنندگان و حمایت از صادرکنندگان برای انعقاد قراردادهای بلندمدت از دیگر اقداماتی است که می‌تواند موجب رشد بیشتر صنعت پسته ایران شود.
منبع : هفته نامه آتیه نو
تاثیر خشکسالی بر صنعت پستهتامین ۲۴سایه خشکسالیصنعت پسته ایران
