تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
صندوق‌های بازنشستگی در ایران، اکنون در قلب یک طوفان مالی قرار دارند. ترکیب جمعیتی به سرعت در حال پیرشدن، نسبت پایین جمعیت شاغل به بازنشسته و کسری بودجه‌ای فزاینده، آینده نظام تأمین اجتماعی میلیون‌ها نفر را با ابهام جدی مواجه کرده است. حال بدون اجرای سریع و قاطع اصلاحات ساختاری، این صندوق‌ها با بحرانی غیرقابل مدیریت روبرو خواهند شد. در این میان، هوشمندسازی به عنوان کلیدی‌ترین راهبرد برای ساماندهی تعهدات و نجات این نهادهای حیاتی مطرح شده است.
به گزارش تأمین 24، بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده، کسری تراز عملیاتی صندوق‌های بزرگ بازنشستگی به ده ها هزار میلیارد تومان می‌رسد. عوامل اصلی این وضعیت به پیری جمعیت، فرار بیمه‌ای، مدیریت نادرست دارایی‌ها و پرداخت‌های غیرمستقیم در مستمری‌ها است. بنابراین افزایش سریع شمار بازنشستگان در مقابل کاهش نسبی جمعیت فعال، عدم شفافیت در شناسایی دقیق درآمدها و پایه‌های حقوقی، عملکرد به نسبت ضعیف در سرمایه‌گذاری و کسب بازدهی مناسب از ذخایر و خطاهای انسانی در شناسایی و پرداخت مستمری بر این موضوع موثر است.
نسخه شفابخش برای پنجره بحران
همه این روزها بر این موضوع باور دارند که هوشمندسازی به معنای بکارگیری فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی و کلان‌داده‌ها برای تحول در مدیریت صندوق‌های بازنشستگی بسیار موثر است، این راهبرد می‌تواند در ابعاد شفافیت و کارآیی در شناسایی درآمدها، بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری‌ها و مدیریت دارایی‌ها، حذف پرداخت‌های غیرمستقیم و مبارزه با فساد و پیش‌بینی دقیق و مدل‌سازی در آینده، تعهدات صندوق‌ها را ساماندهی کند.
در چنین شرایطی با ایجاد «سامانه یکپارچه مالیاتی-بیمه‌ای» و استفاده از هوش مصنوعی برای تحلیل تراکنش‌های بانکی و مالی، می‌توان درآمد واقعی اشخاص حقیقی و حقوقی را با دقت بالا شناسایی کرد. این امر به طور مستقیم، درآمد حاصل از حق‌بیمه صندوق‌ها را افزایش داده و فرار مالیاتی را کاهش می‌دهد. الگوریتم‌های هوش مصنوعی قادرند با تحلیل حجم عظیمی از داده‌های بازارهای مالی داخلی و جهانی، بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری با بیشترین بازده و کمترین ریسک را پیشنهاد دهند. این امر به رشد پایدار ذخایر صندوق‌ها و افزایش درآمدهای غیرحق بیمه‌ای کمک شایانی می‌کند.
همچنین سیستم‌های هوشمند با تطبیق خودکار داده‌ها مانند تطبیق اطلاعات هویتی با ثبت احوال و تطبیق اطلاعات فوت با سازمان پزشکی قانونی می‌توانند به سرعت دریافت‌کنندگان غیرمجاز مستمری را شناسایی و از ادامه پرداخت به آنان جلوگیری کنند. با استفاده از «شبیه‌سازهای هوشمند» می‌توان اثرات بلندمدت سیاست‌های مختلف همچون تغییر نرخ حق‌بیمه، سن بازنشستگی یا میزان مستمری را بر تراز مالی صندوق در ۳۰ تا ۵۰ سال آینده پیش‌بینی کرد. این امر به قانون‌گذاران کمک می‌کند تا براساس داده‌های علمی و نه احساسات، تصمیم‌گیری کنند.
دامون خدابنده، رئیس مرکز آمار، محاسبات و فناوری اطلاعات سازمان تأمین اجتماعی نیز پیشتر در گفت‌وگو با تأمین 24 اظهار کرد: سازمان تأمین اجتماعی، به‌عنوان یکی از بزرگترین نهادهای ارائه‌دهنده خدمات اجتماعی در کشور، در راستای تحقق اهداف تحول دیجیتال و ارتقای کیفیت خدمات به ذینفعان، برنامه‌ریزی جامعی برای بهره‌مندی از فناوری هوش مصنوعی (AI) تدوین کرده است.
خدابنده درباره تأثیر بهره‌مندی از هوش مصنوعی در گسترش خدمات الکترونیکی و توسعه ارتباط با مخاطبان و ذینفعان سازمان تأمین اجتماعی افزود: فناوری هوش مصنوعی با قابلیت‌های پیشرفته خود، می‌تواند تأثیرات عمیقی بر بهبود فرآیندهای سازمانی، افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و ارتقای رضایتمندی مخاطبان و ذینفعان این سازمان بیمه‌گر را داشته باشد.
وی درباره استفاده از مزیت‌های این اقدام فناورانه در سازمان تأمین اجتماعی اظهار کرد: در راستای بهره‌گیری از این فناوری پیشرفته، تأمین اجتماعی پروژه طراحی و پیاده‌سازی دستیار هوشمند تأمین اجتماعی را در دستور کار قرار داده است. دستیار هوشمند که با هدف بهبود تعاملات با ذینفعان و ارتقای کیفیت خدمات برای همه گروه‌های مشمول طراحی شده است، گامی کلیدی در مسیر تحول دیجیتال سازمان محسوب می‌شود.
خدابنده ادامه داد: دستیار هوشمند تأمین اجتماعی، با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی مانند پردازش زبان طبیعی (NLP) و یادگیری ماشین (Machine Learning)، قادر خواهد بود به همه سؤالات ذینفعان در زمینه‌های مختلف همانند بیمه، بازنشستگی، درمان و سایر خدمات به‌صورت آنی پاسخ خواهد داد و فرآیندهایی همچون ثبت درخواست‌ها، استعلام وضعیت خدمات و پیگیری درخواست‌ها را به نوعی برای همه افراد مشمول ساده‌سازی کند.
هوشمندسازی برای بقای صندوق‌های بازنشستگی
هوشمندسازی دیگر یک گزینه لوکس نیست، بلکه یک ضرورت بقا برای صندوق‌های بازنشستگی است. سرمایه‌گذاری در این حوزه نه یک هزینه، بلکه سودآورترین سرمایه‌گذاری برای تضمین آینده میلیون‌ها بازنشسته و حفظ ثبات اجتماعی است. تعلل در این امر، به معنای عمیق‌تر شدن بحران و غیرقابل جبران شدن خسارات است.
با وجود مزایای آشکار، هوشمندسازی با موانعی همچون هزینه‌های بالا، مقاومت در برابر تغییر و مسائل حریم خصوصی روبه‌رو است، زیرا کارشناسان معتقدند که اجرای این سیستم‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری کلان است. از آنجا که برخی ذینفعان و حتی کارکنان ممکن است در برابر شفافیت‌سازی مقاومت کنند، باید در این زمینه فرهنگ‌سازی انجام داد. همچنین جمع‌آوری و تحلیل کلان‌داده‌ها باید با رعایت کامل قوانین حریم خصوصی به این موضوع کمک کند.
البته کسری روزافزون صندوق‌های بازنشستگی، زنگ خطری برای کل نظام اقتصادی و اجتماعی است. اما راه نجات، تنها در افزایش حق‌بیمه یا کاهش مستمری نیست، بلکه در بکارگیری فناوری‌های نوین است. هوشمندسازی، راهکاری برد-برد است که هم صندوق‌ها را نجات می‌دهد و هم خدمات به بیمه‌شدگان را متحول می‌کند.
مزایای هوشمندسازی برای مخاطبان
هر خدمتی یک نفع برای ذینفعان دارد حال مزایای هوشمندسازی برای بیمه‌شدگان، مستمری‌بگیران و مخاطبان این سازمان مزیت‌هایی دارد که برخی از آنها تضمین پرداخت به موقع حق‌بیمه‌ها و از طرفی اجرای تعهدات به هنگام در حوزه مستمری‌ها، دسترسی آسان به خدمات، شخصی‌سازی خدمات و افزایش شفافیت و اعتماد در میان مخاطبان و حتی شرکای اجتماعی است.
بنابراین هوشمندسازی با حذف خطاهای انسانی و بوروکراسی دست‌وپاگیر، امکان پرداخت دقیق و در موعد مقرر حقوق بازنشستگی را فراهم می‌کند. همچنین بیمه‌شدگان می‌توانند از طریق اپلیکیشن‌های موبایل، به راحتی از وضعیت حساب شخصی، سابقه پرداخت‌ها، میزان مستمری و سایر خدمات خود اطلاع پیدا کنند و درخواست‌های خود را به صورت غیرحضوری و بدون مراجعه به شعب ثبت کنند.
سیستم‌های هوشمند می‌توانند با تحلیل داده‌های فرد، بهترین زمان بازنشستگی، گزینه‌های دریافت مستمری و حتی طرح‌های تکمیلی سرمایه‌گذاری را به هر شخص به طور سفارشی پیشنهاد دهند. همچنین بیمه‌شده می‌تواند به طور شفاف، مسیر پرداخت حق بیمه و نحوه محاسبه مستمری خود را رصد کند که این امر اعتماد به صندوق را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
خدابنده همچنین درباره خدمات غیرحضوری و روند افزایش این تعداد خدمت اینگونه توضیح داد و گفت: تاکنون تعداد ۶۷ خدمت از خدمات بیمه‌ای سازمان به صورت غیرحضوری از طریق درگاه خدمات غیرحضوری سازمان به آدرس es.tamin.ir به ذینفعان سازمان ارایه می‌شود. همچنین بخش قابل توجهی از این خدمات (۵۳ خدمت غیرحضوری) بر بستر برنامه کاربردی تلفن همراه (موبایل اپلیکیشن) سازمان، با عنوان «تأمین من» ارایه می‌شود.
وی اظهار کرد: همچنین در بخش درمان نیز سامانه نوبت‌دهی متمرکز غیرحضوری، دسترسی به نسخه الکترونیک تحت عنوان «نسخه الکترونیک من» و امکان مشاهده پرونده الکترونیک سلامت و نیز مشاهده نتایج آزمایش بیماران مراجعه‌کننده به مراکز درمانی ملکی، برای مخاطبان فراهم است.
رئیس مرکز آمار، محاسبات و فناوری اطلاعات سازمان تأمین اجتماعی ادامه داد: در حال حاضر خدمات هوشمند و غیرحضوری استرداد حق بیمه، اعتراض به سوابق کارکرد به مخاطبان در دستور کار قرار دارد. بدیهی است بر اساس تصمیماتی که در جلسات مربوط به راهبری طرح‌های بیست‌گانه اخذ می‌شود، خدمات جدیدی نیز به این خدمات اضافه خواهد شد.
فواید هوشمندسازی برای صندوق‌های بازنشستگی
از طرفی دیگر افزایش درآمد و کاهش کسری، کاهش شدید پرداخت‌های غیرمستقیم، مدیریت هوشمند دارایی‌ها و پیش‌بینی علمی آینده می‌تواند از فواید هوشمندسازی برای صندوق‌های بازنشستگی به حساب آید.
شناسایی دقیق و خودکار پایه‌های حقوقی واقعی از طریق یکپارچه‌سازی با سامانه‌های مالیاتی و بانکی، درآمد حاصل از حق بیمه را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. همچنین هوش مصنوعی با تطبیق خودکار اطلاعات یعنی تطابق با داده‌های فوت‌شدگان، بلافاصله پرداخت مستمری به افراد غیرواقعی را متوقف می‌کند و میلیاردها تومان از منابع صندوق را حفظ می‌کند.
از نگاهی دیگر الگوریتم‌های پیشرفته، امکان سرمایه‌گذاری بهینه ذخایر عظیم صندوق‌ها در سبدی متنوع و پربازده را فراهم کرده و درآمد غیرحق بیمه‌ای را حداکثر می‌کنند. حتی با استفاده از «شبیه‌سازهای هوشمند»، صندوق‌ها می‌توانند اثرات بلندمدت تصمیمات مختلف را بر تراز مالی خود بسنجند و از بحران‌های آینده پیشگیری کنند.
ساماندهی تعهدات صندوق‌های بازنشستگی، معادلی برای نجات آرامش و امنیت مالی نسل حاضر و آینده است. در دنیای امروز، این مهم تنها از مسیر پذیرش و اجرای گسترده فناوری و هوشمندسازی محقق می‌شود. دولتمردان و مدیران ارشد صندوق‌ها باید عزم ملی خود را برای پشت سر گذاشتن روش‌های سنتی و ورود به عصر مدیریت داده‌محور و هوشمند بسیج کنند. زمان برای اقدام عملی فرا رسیده است.
هوشمندسازی صندوق‌های بازنشستگی را از نهادهای منفعل و پرداخت‌کننده مستمری، به نهادهای فعال، مشاور و مدیر ثروت برای بیمه‌شدگان تبدیل می‌کند. این تحول، نه تنها پایه‌های مالی صندوق‌ها را مستحکم می‌کند، بلکه کیفیت زندگی و آرامش خاطر بیمه‌شدگان را نیز به سطحی بی‌سابقه ارتقا می‌دهد.
