پیشگیری و درمان سنگ کیسه صفرا

وی افزود: مایع صفراوی وظیفه دارد که به هضم غذا کمک کند و این مواد برای هضم و جذب غذاهای چرب و جذب ویتامین‌های مهم در چربی لازم است. 

متخصص داخلی، پلی‌کلینیک شهید بهشتی کرج با اشاره به علت ایجاد سنگ‌های صفراوی، ادامه داد: منظور از سنگ صفرا توده‌های سنگریزه‌مانندی است که در داخل کیسه صفرا تشکیل می‌شود. این سنگ‌ها ممکن است به کوچکی یک دانه شن یا به بزرگی خود کیسه صفرا باشد؛ اما در اغلب موارد، اندازه سنگ‌ها از 2.5 سانتی‌متر بالاتر نمی‌رود. 

موسی‌پور، گفت: یک سری عوامل در تشکیل این سنگ‌ها دخیل است که مهمترین آن، وجود میزان زیادی کلسترول در کیسه صفرا است. درنتیجه به‌طور معمول 80 درصد سنگ‌های کیسه صفرا از کلسترول تشکیل شده است و 20 درصد باقی از ترکیبات «بیلی‌ روبین» (یکی از پیگمان‌های زردرنگ صفراوی است که از شکست و تجزیهٔ طبیعی هموگلوبین حاصل می‌شود) و نمک‌های کلسیمی است. اما علت تجمع این ترکیبات و تشکیل سنگ کیسه صفرا هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست. 

او در بیان علائم ایجاد سنگ کیسه صفرا، افزود: این عارضه، عمدتا خاموش و بی‌علامت است و بسیاری از افرادی که دچار آن می‌شوند، هیچ علامتی ندارند و سنگ صفرا به‌دنبال انجام سونوگرافی یا سی‌تی اسکن مشخص می‌شود. اما نشانه‌هایی نیز وجود دارد که می‌توان به درد صفراوی یا درد سنگ صفرا، اشاره کرد که به‌صورت درد شکمی به‌ویژه در ناحیه راست بالا و زیر دنده‌ها احساس می‌شود. بیمار ممکن است تهوع، استفراغ و درد در ناحیه شانه راست را تجربه کند.

عوامل ایجاد کننده عارضه

متخصص داخلی مرکز جراحی محدود شهید حاجی‌زاده مهرشهر کرج با اشاره به عوامل ایجاد کننده سنگ کیسه صفرا، افزود: به‌طور دقیق نمی‌توان علت ایجاد سنگ‌های صفرا را شناسایی کرد؛ اما برخی عوامل زمینه‌ای در ایجاد این عارضه نقش دارد که از جمله‌ آن می‌توان به جنسیت اشاره کرد؛ شیوع این بیماری در بین زنان بیشتر است. همچنین سابقه ژنتیکی و خانوادگی نیز می‌تواند ریسک ابتلا به این عارضه را افزایش دهد. استفاده از داروهای حاوی استروژن، چاقی، کاهش سریع وزن و عدم فعالیت بدنی، مستعد کننده ایجاد این بیماری است. بیماری‌های دیابت شیرین، کم‌خونی داسی‌شکل و سیرس کبدی یا اسکار کبدی نیز در بروز این بیماری نقش دارد.

روش‌های درمان 

موسی‌پور، درباره روش‌های درمانی این بیماری، توضیح داد: بیشتر افراد مبتلا به این بیماری معمولا نیازی به درمان پیدا نمی‌کنند؛ اما در صورت حاد شدن بیماری و بنا بر ضرورت، کیسه صفرا و سنگ‌های داخل آن از طریق جراحی از بدن خارج می‌شود. عمل جراحی برای خارج کردن کیسه صفرا نیز به دو روش جراحی باز یعنی باز کردن شکم یا به صورت لاپاراسکوپی و دستگاه‌های پزشکی و بدون نیاز به جراحی باز انجام می‌شود. 

وی گفت: در برخی از مواقع نیازی به جراحی کیسه صفرا و حذف آن نیست و می‌توان از طریق درمان‌های غیرتهاجمی و دارویی تنها سنگ‌ها را از داخل کیسه صفرا خارج کرد. 

متخصص داخلی، افزود: برای حذف سنگ‌ها براساس تشخیص پزشک می‌توان از دارو درمانی استفاده کرد؛ برخی داروها می‌تواند سنگ‌های صفراوی از جنس کلسترول را حل کند. مصرف این داروها ظرف دو سه ماه نتیجه‌بخش می‌شود؛ اما در مواردی، رفع کامل سنگ‌ها چندین سال طول می‌کشد. 

موسی‌پور، اعلام کرد: استفاده از سنگ‌شکنی با شوک برون‌بدنی در موارد نادر از دیگر روش‌های درمان سنگ کیسه صفرا به‌شمار می‌رود. اما باید توجه داشت که این روش عمدتا برای سنگ کلیه استفاده می‌شود و برای درمان سنگ کیسه صفرا تقریبا منسوخ شده است. در این روش با امواج ضربه‌ای سنگ‌های صفراوی به قطعات کوچک‌تر خرد می‌شود تا به‌راحتی از طریق دارودرمانی حل و دفع شود. این روش درمانی برای بیمارانی مناسب است که عملکرد کیسه صفرای آن‌ها طبیعی است و سنگ‌های بسیار کمی دارد. 

او ادامه داد: تخلیه سنگ از طریق کاتترگذاری (سونداژ) نیز وجود دارد که در بیماران مبتلا به «کوله سیستیت» (عفونت کیسه صفرا) که ریسک عمل جراحی آن‌ها زیاد است، استفاده می‌شود. در این روش با کمک یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام کاتتر، به داخل بدن کیسه صفرا وارد می‌شود تا سنگ‌های کیسه صفرا و سایر مواد زائد، خارج شود. معمولا این عمل جراحی اثر پایداری دارد و احتمال عود بیماری بسیار کم است. 

متخصص داخلی، یکی از مناسب‌ترین راهکار پیشگیری از تشکیل سنگ کیسه صفرا و عود مجدد این عارضه را حفظ وزن در محدوده استاندارد، بیان کرد و افزود: با اصلاح سبک زندگی از جمله کاهش کالری مصرفی و داشتن فعالیت ورزشی می‌توان به این هدف دست یافت. باید توجه داشت، کاهش وزن ناگهانی به‌ویژه در بیمارانی که جراحی‌های لاغری انجام می‌دهند، ریسک ابتلا به سنگ‌های صفراوی را افزایش می‌دهد و در نتیجه افراد مستعد، باید به‌دقت از نظر سنگ صفرا پایش شوند.