شاخص‌های سنجش نابرابری در ایران

آتیه آنلاین: نشست تخصصی «بررسی نظریه‌های عدالت اجتماعی، نابرابری و رفاه» بعدازظهر دوشنبه، دوازدهم خرداد، با سخنرانی «سمیه توحیدلو»، جامعه‌شناس و استادیار گروه مطالعات اجتماعی و توسعه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به همت مؤسسۀ فرهنگی هنری آهنگ آتیه و با حضور خبرنگاران حوزه رفاه و تأمین اجتماعی برگزار شد.

۱۴۰۴/۰۳/۱۳ | ۱۱:۵۳

کد خبر: 22525

در این رویداد، توحیدلو سرفصل‌های بنیادین عدالت در ابعاد و اهمیت عدالت در فهم مسائل تاریخی، اجتماعی، دینی، فلسفی، اقتصادی و فرهنگی را تشریح کرد. توحیدلو همچنین طبقه‌بندی انواع عدالت(عدالت کیهانی، شخصی، سیاسی، جهان‌وطنی، اخلاقی و الهی) را نیز در ادامه به تفصیل توضیح داد. در بخش دیگری از این نشست ابعاد عدالت اجتماعی از جمله توزیعی، شرعی، و موضوعی در نهادها و جامعه مرور شد. توحیدلو در بخشی دیگر مفاهیم نظری عدالت در نظریه های برجسته مختلف را تشریح کرد و در ادامه توضیح مباحث به مفاهیم کلیدی عدالت و زمینه‌های اجتماعی، توزیع خیر اجتماعی، سیاست هویتی، اسلام، انصاف، توازن و تناسب، فضیلت اخلاقی، سوژه‌های انسانی، نظم و قانون، برابری، آزادی‌های اساسی و استحقاق گسترش داده شد. خبرنگاران در این نشست، همچنین با تفاوت‌های نگرش سنتی و مدرن به عدالت و همچنین آرای برجسته‌ترین نظریه‌پردازان از جمله جان رالز: عدالت به‌مثابه انصاف، نانسی فریزر: شناخت، توزیع و نمایندگی، آمارتیا سن: قابلیت‌محوری و توسعه انسانی، رابرت نوزیک: حق مالکیت و دولت حداقلی و میلتون فریدمن: بازار آزاد و عدالت توزیعی آشنا شدند. او در بخش دیگر این نشست، سه دولت «رفاه» با ویژگی‌های حمایت از رفاه اجتماعی و اقتصادی شهروندان با شاخص‌های تأمین اجتماعی جامع، خدمات عمومی همگانی، تنظیم بازار، بازتوزیع درآمد؛ «سوسیالیستی» با ویژگی‌های مالکیت‌های عمومی بر ابزارهای تولید، برنامه‌ریزی مرکزی اقتصاد، تأکید بر برابری نتیجه، خدمات رفاهی گسترده، حذف یا محدودیت شدید مالکیت خصوصی؛ و «نئولیبرال» با کاهش تمرکز دولت را مطمح نظر قرار داد. توحیدلو سپس با اشاره مفهوم نابرابری و انواع آن شامل درآمدی، ثروت، فرصت، اجتماعی/ هویتی، دسترسی به خدمات و تفاوت آن با عدالت اجتماعی، شاخص‌های اصلی دستیابی به رفاه یا توسعۀ انسانی (HDI) مشتمل بر امید به زندگی در بدو تولد، نرخ مرگ و میر کودکان زیر ۵ سال، نرخ سواد بزرگسالان و کودکان، دسترسی به مسکن مناسب، دسترسی بعد آب آشامیدنی سالم را برشمرد. این جامعه‌شناس در بخش دیگری از این برنامه، ضریب جینی را به‌عنوان یکی از شاخص‌های سنجش نابرابری تشریح کرد که معیاری برای شکاف طبقاتی است. معیار دیگر، دهک‌های درآمدی است که از پایین‌ترین تا بالاترین میزان درآمد را طبقه‌بندی می‌کند. طبقۀ متوسط نحیف‌شدۀ جامعۀ ایرانی در حال آمدن به دهک دهم است و خانواده‌ای که یک ماشین، خانه تحت تملک و دو نفر شاغل باشد، دهک دهم محسوب می‌شوند و فعالان شبکه‌های اجتماعی از همین طبقه هستند. توحیدلو در ادامه دربارۀ نرخ فقر که یکی دیگر از شاخص‌های سنجش نابرابری سخن گفت و افزود: طبق معیار خط فقر، حدود شصت درصد زیر خط فقر و سی درصد زیر خط فقر خشن هستند. او در ادامه دربارۀ سنجۀ شکاف دستمزد صحبت کرد و سپس به‌سراغ عامل دسترسی به خدمات مانند آب آشامیدنی سالم و سیستم دفع فاضلاب ایمن و بیمارستان‌های دارای مدیریت پسماند یا بیمارستان‌ها، تخت‌های بیمارستانس و داروخانه‌ها رفت. فراز دیگر این نشست، اشاره به شاخص توسعۀ انسانی در سنجش نابرابری بود که ایران طبق گزارش سال ٢٠٢۵ در رتبۀ هفتادوپنجم جهان و پایین‌تر از ترینیداد و توباگو، باهاماس، باربادوس و موریس جای گرفته است و نرخ‌های تورم، بیکاری و شاخص فلاکت را شامل می‌شود. او سپس به‌سراغ معیار فقر آموزشی در سنجش نابرابری رفت و گفت که طبق گزارش سال امسال، ۵۴ درصد رتبه‌های زیر سه‌هزار از دهک‌های نهم و دهم درآمدی هستند و بعد، سنجه‌های فقر بهداشتی و اشتغال و بیکاری را مورد بررسی قرار داد. او در پایان چند سناریوی عملی برای تحلیل نابرابری و رفاه در ایران ارائه داد.

جواد گودرزی، مدیرکل روابط‌عمومی و امور بین‌الملل بیمه مرکزی

صنعت بیمه ایران پس از جنگ ۱۲ روزه اخیر با چالشی بی‌سابقه مواجه شده است. در حالی که قوانین بیمه‌ای جهانی خسارات ناشی از جنگ و آشوب را مستثنی می‌کنند، شرکت‌های بیمه ایرانی در تلاشند با ابتکاراتی نوآورانه، بخشی از خسارات را جبران کنند. این اقدام نه‌تنها به منظور همراهی با حاکمیت و همدلی با مردم آسیب‌دیده انجام می‌شود، بلکه تلاشی است برای نشان دادن تعهد صنعت بیمه به مسئولیت اجتماعی در بحبوحه بحران. با این حال، جبران کامل خسارات وارده نیازمند یک راهکار ملی و هماهنگ است که دولت، نهادهای مرتبط و صنعت بیمه را در یک برنامه جامع گردهم آورد.