آمارهای نهادهای داخلی و خارجی از رشد جذب سرمایههای خارجی و تاثیرات محتمل آن بر افزایش سرانه درآمد ایرانیان و نیز بهبود معیشت نیروهای مولد خبر میدهد.
تامین ۲۴/اگر نگوییم یک تکان اساسی، باید بهصراحت بگوییم اقتصاد ایران بعد از اجرای برجام گامهایی جدی به سوی رشد و البته استفاده از ظرفیتهای بینالمللی برای توسعه برداشته است. وقتی آمارها میگویند از 27 دیماه که برجام اجرا شده تا همین اردیبهشتماه امسال، 77 طرح با بیش از 5 میلیارد دلار سرمایه خارجی ثبت شده، میتوان تصدیق کرد که برجام اثری ملموس بر اقتصاد کشور داشته است. آنکتاد که زیرمجموعه سازمان ملل است میگوید اقتصاد ایران در جذب سرمایه خارجی در سال 2016 توانسته رتبه دوم خاورمیانه و آفریقا باشد. فایننشیال تایمز، روزنامه چاپ لندن، هم میگوید ایران در سال گذشته میلادی 2/12 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کرده است. دولت با وجود موانعی که برای تحقق تماموکمال اثرات برجام بر سر راه خود داشته، توانسته تجارت و سرمایهگذاری خارجی کشورهای دیگر در ایران را به ریل اصلی خود بازگرداند. گزارش زیر و مجموعه یادداشتهایی به قلم سیدحمید حسینی دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، حسین وثوق ایرانی نایبرئیس اول کمیسیون احداث و خدمات فنی و مهندسی، مجید فانی نایبرئیس کمیسیون سرمایهگذاری اتاق ایران، زهرا کریمی استاد اقتصاد دانشگاه مازندران و مشاور وزیر کار، سیدحسن سلیمی رئیس هیئتمدیره انجمن سرمایهگذاریهای مشترک ایرانی و خارجی، و محمد لاهوتی نایبرئیس کنفدراسیون صادرات،پرونده ویژه این شماره آتیهنو درباره رونق سرمایهگذاری خارجی در کشور و ضرورتها و اولویتهای آن را تشکیل میدهند.
جذب 37/3 میلیارد دلار خارجی در سال 2016 از سوی ایران
آنکتاد (UNCTAD) یک نهاد دائم و بیندولتی است که مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۶۴ آن را تاسیس کرد. این نهاد به مجمع عمومی سازمان ملل متحد و شورای اقتصادی و اجتماعی گزارش میدهد و همچنین بخشی از گروه توسعه سازمان ملل متحد است. آنکتاد در گزارش سرمایهگذاری جهان ۲۰۱۷ اعلام کرد ایران بیش از 37/3 میلیارد دلار سرمایهگذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۱۶ جذب کرده است. این میزان سرمایهگذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۱۶ جذب شد، سالی که تحریمهای هستهای علیه ایران خاتمه یافت. سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران چندین سال رو به کاهش بود، اما در سال ۲۰۱۶ از رشد ۶۴ درصدی در مقایسه با 050/2 میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ برخوردار شد. در مقابل، برآورد شده تنها ۱۰۴ میلیون دلار سرمایهگذاری مستقیم خارجی از کشور خارج شده که در مقایسه با ۱۲۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۵ کاهش داشته است. در سال میلادی گذشته ۳۷ توافق سرمایهگذاری بینالمللی امضا شد و ترکیه با 7 قرارداد در صدر فهرست سرمایهگذاری خارجی قرار گرفت و ایران با 3 قرارداد در رتبه دوم قرار گرفت.
رتبه دوم ایران در جذب سرمایه خارجی در خاورمیانه و آفریقا
همچنین واحد «اطلاعات سرمایهگذاری مستقیم خارجی» نشریه «فایننشیال تایمز» در جدیدترین گزارش خود برترین کشورها را در زمینه «سرمایهگذاری مستقیم خارجی» (FDI) در سال 2016 معرفی کرد. براساس گزارش 2017 این نهاد، که برترینهای سرمایهگذاری مستقیم خارجی در سال 2016 را معرفی کرده، جریان «سرمایهگذاری مستقیم خارجی» در سال 2016 روندی کاهشی را تجربه کرده است. در فهرست برترینهای جذب «سرمایهگذاری مستقیم خارجی»، ایران براساس تعداد پروژههای سرمایهگذاریشده یکی از ورودیهای جدید امسال بود. براساس ارزش سرمایهگذاریهای خارجی، ایران با داشتن جریان ورودی سرمایه خارجی 2/12 میلیارد دلاری پس از مصر در رتبه دوم فهرست خاورمیانه و آفریقا ایستاده است. از طرفی براساس تعداد پروژههای سرمایهگذاریشده، ایران در رده ششم فهرست این منطقه قرار گرفت. همچنین در فهرست کشورهایی که بیشترین سرمایهگذاری خارجی را داشتهاند، یعنی جریان سرمایه خروجی، ایران با سرمایهگذاری 7/1 میلیارد دلاری در سال 2016 در رده هفتم منطقه خاورمیانه و آفریقا قرار گرفت.
تصویب اجرای 172 سرمایهگذاری خارجی در کمتر از چهار سال
طبق آنچه وزارت صنعت اعلام کرده، به منظور جذب سرمایه خارجی ۱۷۲ طرح با سرمایهگذاری خارجی به ارزش 8 میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار از ابتدای شهریور ۹۲ تا اواخر اردیبهشتماه 96 در دولت یازدهم به تصویب رسید. ۳۶ مورد از این طرحها در سال ۹۴ و با یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار، ۶۵ مورد در سال ۹۵ و با سرمایه خارجی 5 میلیارد و ۳۲ میلیون دلار، و ۷۷ مورد پس از توافقنامه برجام با میزان سرمایه 5 میلیارد و ۵۳ میلیون دلار تصویب شدند. از سوی دیگر تعداد طرحهای در دست اجرا با استفاده از سرمایهگذاری خارجی از شهریورماه ۹۲ تاکنون ۸۹ طرح است که ۲۳ طرح مربوط به سال ۹۴، ۳۸ طرح مربوط به سال ۹۵ و ۴۴ طرح دیگر مربوط به پس از برجام هستند. همچنین تعداد واحدهای در حال بهرهبرداری در همین حوزه ۸۳ طرح است که ۱۳ طرح آن در سال ۹۴ و ۳۳ طرح پس از برجام عمدتا به شکل افزایش سرمایه شرکای خارجی و یا سرمایهگذاری در شرکتهای موجود بوده و ۲۷ طرح دیگر مربوط به سال ۹۵ است.
ایجاد اشتغال و پراکندگی جغرافیایی سرمایهگذاریها
اشتغال پیشبینیشده مصوب برای این طرحها، از ابتدای شهریور ۹۲ تاکنون، ۲۲ هزار و ۱۶۳ نفر است که پنج هزار و ۴۱ نفر برای سال ۹۴، ۹ هزار و ۹۴۱ نفر برای سال ۹۵ و تعداد ۱۱ هزار و ۴۵۲ نفر برای پس از برجام پیشبینی شده بود.
پراکندگی جغرافیایی برخی طرحهای دارای سرمایهگذاری خارجی از ابتدای سال ۹۳ تا پایان سال ۹۵ در استانهای آذربایجان غربی، اصفهان، البرز، خراسان شمالی، زنجان، سیستان و بلوچستان، قزوین و کردستان بوده است.