نزدیک کردن بنگاه اقتصادی و واحدهای فنی‌وحرفه‌ای باعث می‌شود نیروی کار تحصیلکرده با حمایت مستقیم دولت و همراهی بنگاه تا ۶ ماه به‌صورت موقت جذب بازار کار شود و سپس می‌تواند با مهارت و تجربه‌ای که به‌شکل ملموس کسب کرده، یکی از دو راه اشتغال یا کارآفرینی را به شکلی نظام‌مند طی کند.
تامین ۲۴/ یک شعار مهم در میان تبلیغات سیاسی انتخابات گم شد. فرد پیروز در انتخابات، با تأکیدی چندباره در مناظره سوم انتخاباتی و میتینگ‌های تبلیغاتی، وعده داد تا پایان دولت دوازدهم، فقر مطلق ریشه‌کن شود. البته «فقر مطلق» تفاوت‌هایی با «فقر» دارد. افراد مبتلا به فقر مطلق، برای تأمین نیازهای اولیه و اساسی زندگی خود مانند سرپناه، خوراک و پوشاک دچار مشکلات عدیده هستند. وعده حسن روحانی پیش از انتخابات بسیار بلندپروازانه به‌نظر می‌رسید، اما باید های‌وهوی انتخابات فرو می‌نشست تا متوجه شویم، پایه‌های این وعده با همکاری مجلس، پیش از این و در سال گذشته ریخته شده. گام اولی که دولت یازدهم در سال گذشته برداشت، سه برابر کردن یارانه افراد نیازمند تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی طبق راهبردهای برنامه ششم توسعه بود. بنا به گفته علی ربیعی، وزیر رفاه، با اجرای طرح فقرزدایی گسترده دولت، نیازمندان جامعه از کف حمایت‌های اجتماعی بهره‌مند خواهند شد. اما گام بعدی، طبق توصیه‌های کارشناسان، اشتغالزایی بود. پیش از انتخابات، سامانه کارورزی دولت آغاز به کار کرد. سامانه‌ای که از حمایت بخش‌های مختلف دولت هم برخودار است. نشان به این نشان که محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس‌جمهور، نیز در روزهای گذشته تاکید کرده که طرح کارورزی جزء فوریت‌های اجرایی ماه‌های پیش روی دولت است. محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت و رئیس سازمان برنامه و بودجه، نیز در نشستی خبری گفته که سامانه کارورزی فعال شده و این امکان برای فارغ‌التحصیلانی که مدرک دارند و نیازمند کارآموزی هستند، برقرار است تا در آن ثبت‌نام کنند. پرونده این شماره «آتیه‌نو» بر مبنای گشایش سامانه کارورزی به‌طور خاص و سیاست‌گذاری‌های رفاهی دولت در راستای فقرزدایی به‌طور کلی، استوار است و در این میان آسیب‌شناسی توزیع منابع نقدی برای مبارزه با فقر هم مدنظر قرار گرفته است. پرونده‌ای که با دیدگاه‌های کارشناسی صاحب‌نظران و کارشناسانی چون دکتر محمود مسکوب، دکتر علاءالدین ازوجی، دکتر زهرا کریمی،مهرداد بائوج لاهوتی ،ارغوان فرزین‌معتمد و حسن صادقی همراه است.
ویژگی‌های تازه سامانه کارورزی
با تحقیقاتی که از دو سال قبل تاکنون در شورای عالی اشتغال و بسیاری از نهادهای سیاست‌گذار و مسئول صورت گرفته، در هر یک از استان‌های کشور یک رشته از فعالیت‌های جذاب که توان اشتغالزایی بالایی دارند، شناسایی شده تا پس از رفع مشکل مهارت و تجربه نیروهای کار و یا فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از طریق حمایت دولت و همراهی بنگاه‌ها، تقاضای مناسبی برای نیروهای توانمند و باتجربه و در عین حال جوان در بازار کار ایجاد شود. جامعه هدف اجرای طرح جدید شورایعالی اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاهی گروه سنی ۲۳ ساله تا ۳۲ ساله با احتساب دو سال خدمت سربازی در همه رشته‌های دانشگاهی هستند. هدف‌گذاری برای اشتغال سالانه ۱۵۰ هزار فارغ‌التحصیل بیکار با اجرای طرح کارورزی یکی از جنبه‌های پررنگ این برنامه دولت دوازدهم عنوان شده است.
مهرداد بائوج لاهوتی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با ارزیابی طرح دولت در اجرای سامانه کارورزی به «آتیه نو» می‌گوید: «در قانون برنامه ششم توسعه، به تصریح آمده است که اگر کارفرما بخواهد نیروی کار خود را از میان فارغ‌التحصیلان بیکار استخدام کند، آن قسمت از حق بیمه کارگر را که کارفرما باید پرداخت کند دولت به عهده می‌گیرد.» او با اشاره به اینکه این بند از برنامه ششم توسعه توسط دولت به خوبی اجرا شده است توضیح می‌دهد: «یکی از بزرگترین منافع و مزایای سامانه کارورزی همین پشتیبانی از کارفرمایان و تولیدکنندگان است تا بار سهم آنان در پرداخت حق بیمه نیروهای کار، از دوششان ساقط شده و دولت، کفیل پرداخت شود.» نماینده مردم لنگرود در مجلس ادامه می‌دهد: «با طرح جدید دولت، یکی از دغدغه‌های بخش خصوصی در مورد تامین نیروی کار و هزینه متبادره، حل می شود.» لاهوتی اضافه می‌کند: «وقتی نیروی کار ارزان قیمت تری به تولیدکنندگان ارائه می‌شود، آنان با دغدغه کمتری در تولید روبرو بوده و می‌توانند با خیالی راحت‌تر به افزایش تولید خود پرداخته و عرضه کالا به بازار افزایش می‌یابد و بر همین اساس، گامی در جهت حل معضل رکود برداشته می‌شود.»
مبنای علمی ورود وزارت کار به طراحی سامانه کارورزی
«تنها نگاه حل‌المسائلی به مشکلات بازار کار ایران می‌تواند موفقیت ما را در رفع معضلاتی مثل بیکاری ممکن سازد»؛ این را ارغوان فرزین‌معتمد، رئیس دبیرخانه شورایعالی اشتغال به «آتیه‌نو» می‌گوید و ضمن تاکید بر سیاست‌گذاری کلان با نگاه به معضلات بازار کار، از طرح جدید دولت برای رفع بخشی از معضل بیکاری سخن می‌گوید. او چهره کلی بیکاری در ایران را چنین توصیف می‌کند: «نرخ بیکاری در ایران در رده‌های سنی مختلف وضعیت یکسانی ندارد و تنها با یادآوری اینکه مثلا بیکاری در کشور به 12 درصد رسیده، نمی‌توان چندان شرایط دقیقی از بازار کار ایران ترسیم کرد.» او گروه‌های سنی دارای اشتغال و در مقابل، بیکار را تفکیک می‌کند و توضیح مهمی در این باره دارد: «مطمئنا برای همه جالب است بدانند نرخ بیکاری در میان اقشار سنی بالاتر از 25 سال تک‌رقمی و حدود 9 درصد است و در برخی دهک‌ها ما به مرز اشباع در زمینه اشتغال رسیده‌ایم. در عین حال در رده سنی 22 تا 25 سال ما با جمعیت بالایی از تحصیلکردگان مواجهیم که عمدتا با مدرک لیسانس فارغ‌التحصیل شده و برای به‌دست آوردن شغل اول خود با مشکلات متعددی مواجهند؛ چراکه از سطح مهارت مناسب برای حضور در بازار کار برخوردار نیستند.» فرزین‌معتمد با بیان اینکه سوی دیگر این قضیه توجه به آمار افراد در سن کار است که نزدیک به 50 درصد آن‌ها را افرادی با مدرک دیپلم و کمتر از دیپلم تشکیل می‌دهد، تأکید می‌کند: «این مورد نیز دوباره به ما هشدار می‌دهد که مسئله عدم مهارت کافی در بین این افراد ممکن است به ناکامی این طیف گسترده در ورود به بازار کار منجر شود.» رئیس دبیرخانه شورایعالی اشتغال اضافه می‌کند: «در عین حال با رفع مشکل مهارت این افراد از طریق حضور در مراکز فنی‌وحرفه‌ای و کارگاه‌های تولیدی، لازم است برای اولین اشتغال آن‌ها هم تدبیری بیاندیشیم، وگرنه چرخه معیوبی که شکل گرفته هرگز اصلاح نمی‌شود.»
پیش‌بینی رسوب 50 درصدی کارورزان در محل کار اولیه
با توجه به این چارچوب، رئیس دبیرخانه شورایعالی اشتغال عقیده دارد طرح کارورزی تنها یکی از طرح‌هایی است که در قالب یک بسته سیاستی واحد، می‌تواند بخشی از فارغ‌التحصیلان بیکار را در فضای بازار کار به سمت مهارت‌آموزی توام با تجربه سوق دهد تا به مرور این افراد جذب بازار کار شوند. فرزین‌معتمد با اشاره به نتایج تحقیقات انجام‌شده در این حوزه از شانس موفقیت بالای این طرح در صورت اجرایی شدن خبر می‌دهد و می‌گوید: «طبق پژوهش‌هایی که صورت گرفته، پیش‌بینی می‌کنیم تا 50 درصد این نیروها پس از آموزش در جایی که کسب تجربه می‌کنند، رسوب کرده و ماندگار شوند و من تاکید دارم باید این وضعیت را به‌صورت طیفی از نیروها دید که در دوسوی بازار یعنی هم سمت عرضه و هم تقاضا در حال شکل‌گیری است و در نهایت به یک تعادل جدید منجر می‌شود.» او با بیان اینکه تلاش ما این بوده با یک مجموعه برنامه این تعادل جدید را شکل دهیم، ادامه می‌دهد: «یکی از مهم‌ترین طرح‌ها نیز همین بحث طرح کاج یا کارانه اشتغال فارغ‌التحصیلان جوان است که در سه قسمت مجزا تلاش دارد وضعیت بهتری را در بازار کار برای افراد فاقد مهارت ایجاد کند.» او با تأکید بر اینکه سامانه کارورزی که خاص فارغ‌التحصیلان دانشگاه است، توضیح می‌دهد: «این طرح مدت‌هاست ایجاد و اخیرا نمونه ملی و فراگیر آن افتتاح شده است؛ نزدیک کردن بنگاه اقتصادی و واحدهای فنی‌وحرفه‌ای باعث می‌شود نیروی کار تحصیلکرده با حمایت مستقیم دولت و همراهی بنگاه تا 6 ماه به‌صورت موقت جذب بازار کار شود و سپس می‌تواند با مهارت و تجربه‌ای که به‌شکل ملموس کسب کرده، یکی از دو راه اشتغال یا کارآفرینی را به شکلی نظام‌مند طی کند.» فرزین‌معتمد اضافه می‌کند: «طرح کاج، در قالب سه بخش مختلف شامل طرح کارورزی، مشوق‌های بیمه کارفرمایی و مهارت‌آموزی در محیط کار واقعی قرار است با ایجاد مهارت و همچنین کسب در افرادی که ممکن است حتی تحصیلات زیر دیپلم داشته باشند، به اشتغال این افراد و یا سوق دادن این نیروها به سمت کارآفرینی کمک کند.»
حسن صادقی:طرح کارورزی دولت به مر قانون پایبند باشد
باتوجه به اینکه طرح کارورزی به صورت مستقیم نیروی کار و کارگران را مخاطب قرار می‌دهد، فعالان کارگری زیادی در مورد باید ها و نبایدهای آن صحبت کرده‌اند. در این خصوص رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری می‌گوید طرح کارورزی دولت باید به مر قانون پایبند باشد چراکه ماده ۷۱ قانون برنامه ششم توسعه به صراحت تکالیف قانونی دولت در زمینه ایجاد شغل را مشخص کرده است.حسن صادقی در گفتگو با ایلنا، با اشاره به ماده ۷۱ قانون برنامه ششم توسعه، تصریح کرد: «در این ماده قانونی به صراحت تکالیف دولت مشخص شده است و علی‌رغم اینکه تاکید شده تا ۲ سال برای کارفرمایان معافیت‌های بیمه‌ای درنظر گرفته شود اما قانونگذار گفته که دستمزد کارورز باید مطابق مصوبات شورای عالی کار پرداخت شود.» وی افزود: «با این حال می‌بینم که در طرح کارورزی پیشنهاد شده دستمزدی که به کارورز پرداخت می‌شود یک سوم حداقل دستمزد است و تمامی افرادی که مدارک فوق دیپلم نیز دارند می‌توانند در این طرح مشغول به کار شوند. این در حالی است که در ماده ۷۱ تنها به اسم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی با حداقل مدرک کارشناسی اشاره شده است.»
منبع: هفته نامه آتیه نو