امیدهای اشتغال‌زایی

تامین ۲۴/ کمربندها برای تبدیل سال 96 به سال شکوفایی در حوزه اشتغال بسته شده است. همان لحظه اول سال، رهبر انقلاب با نام‌گذاری امسال به «سال اقتصاد مقاومتی؛ تولید – اشتغال» آغازگر این حرکت بزرگ بود. دولت هم تا به حال منتظر بود مقدمات و بسترهای لازم برای ایجاد اشتغال را فراهم کند و طبعا تازه از سال جاری به بعد باید منتظر اشتغالزایی پیش‌برنده در اقتصاد باشیم. گرچه دولت در سال 95 بیش از 600 هزار شغل به صورت خالص ایجاد کرد، اما با ورود نیروهای فراوان جوان به بازار کار، حجم فعلی ایجاد اشتغال جوابگوی نرخ موجود 12 درصدی بیکاری در کشور نیست. البته در این بین، لزوم همکاری‌های مجلس و دولت بسیار مهم جلوه می‌کند. آتیه‌نو در از شش عضو کمیسیون‌های اقتصادی مجلس، درخواست کرده نظر خود را درخصوص راهکارها و بایدهای این موضوع ارائه داده و به‌ویژه به این سوال پاسخ دهند که کدام بخش از اقتصاد کشور توان اشتغال‌زایی بیشتری در سال جاری دارد و از میان بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعت، خدمات و... حتی زیرمجموعه‌های آنها، کدام‌یک می‌تواند پیشران اشتغالزایی در سال 96 لقب بگیرد؟ کدام حوزه را باید در اولویت برنامه‌ریزی قرار داد و جذب سرمایه داخلی و خارجی را به سمت کدام بخش از اقتصاد کشور می‌بایست سوق داد؟ تاکید اصلی شش نماینده خانه ملت برای بهبود وضعیت اشتغال و تولید کشور توجه به حوزه‌هایی است که از ظرفیت ارزآوری بیشتری برخوردارند و در عین حال سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و هنگفتی نیز نیاز ندارند. از جمله حوزه گردشگری و فناوری ارتباطات که در دولت یازدهم شاهد رشد صعودی آن بوده‌ایم. حوزه‌هایی که می‌توانند با به بار نشستن نتایج برجام در حوزه توسعه روابط بین‌المللی کشور، به یکی از جذاب‌ترین بخش‌های اقتصاد ایران برای جذب سرمایه خارجی تبدیل شوند. در کنار این بخش‌ها، نمایندگان کمیسیون‌های اقتصادی خانه ملت اعتقاد دارند همکاری مجلس و دولت برای احیای بخش‌هایی از صنعت و تولید کشور که در اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه نود آسیب‌های جدی دیده‌اند می‌تواند چرخ اشتغال کشور را در سال جاری، بیش از هر زمان دیگری به حرکت درآورد.

تقویت ICT و گردشگری و سرمایه‌گذاری خارجی

سید فرید موسوی - عضو کمیسیون اقتصادی مجلس

پیش از هر موضوعی باید به این نکته دقت کرد که کمبود اشتغال و ضعف اقتصاد ملی، معلول فاصله گرفتن از فضای مطلوب کسب‌وکار است و اگر صرفا آمار اشتغال جدید مدنظر باشد، مجبور به تکرار تجارب ناموفق گذشته در طرح‌های واگذاری تسهیلات ارزان‌قیمت به شکل فراگیر و یا طرح بنگاه‌های زودبازده خواهیم بود که در دولت‌های قبل آغاز شد و نتایج مطلوب و پایداری هم برای اقتصاد نداشت.

به نظر می‌رسد در کنار توسعه نظام تامین مالی در کشور، لازم است بهبود مستمر فضای کسب‌وکار و تسهیل شرایط برای ایجاد سرمایه‌گذاری در اولویت سیاست‌گذار باشد تا زمینه را برای ایجاد اشتغال و افزایش تولید ملی فراهم کنیم. حدود 80 درصد اقتصاد ما با بخش بانکی پیوندی عمیق دارد و نظام بانکی نیز به بحران‌های مهمی مبتلاست. از این رو بدون یک نظام بانکی پیشرو و پویا قادر به ایجاد بستر مناسبی برای رشد اقتصادی اشتغال‌محور نخواهیم بود. تحقیقاتی که داشته‌ایم نشان می‌دهد توان بخش مالی داخلی برای حمایت از اقتصاد 40 درصد از نیاز سالانه ماست و با توجه به الزام دولت به ایجاد رشد اقتصادی 8 درصدی پایدار در برنامه ششم توسعه، لازم است نظام تامین مالی ما به‌جز منابع داخلی با سرمایه‌گذاری خارجی هم تقویت شود. بنابراین تسهیل قوانین و مقررات مطابق نیاز روز و بهبود مستمر فضای کسب‌وکار می‌تواند مهم‌ترین عامل در تحقق بخشیدن به مطالبه ملی تولید و اشتغال باشد و مجلس و دولت نیز در این زمینه هماهنگی لازم را دارند.

در سال 96 دو بخش فناوری اطلاعات یا آی‌سی‌تی (ICT) و گردشگری می‌تواند بیشترین میزان اشتغالزایی و رشد را به خود اختصاص دهد. به دلایلی ازجمله حمایت‌های مجلس، اقدامات موثر دولت، انبوه نیروهای تحصیل‌کرده و همچنین مزیت اقتصادی، امسال را باید سال شکوفایی بخش فناوری اطلاعات دانست.

در برنامه ششم برای تغییر رویکرد از اقتصادی نفتی به اقتصادی دانش‌بنیان، بندهای خوبی تدارک دیده شده است. امیدوارم به کمک خود نیروهای فعال و اعضای استارت‌آپ‌های دانش‌بنیان داخلی بتوانیم زمینه تحقق شعار سال را هرچه بیشتر فراهم کنیم.

صنعت نساجی را احیا کنیم

سید ناصر موسوی لارگانی - نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس

مقام معظم رهبری سال‌های گذشته هم بر بحث اشتغال تاکید داشتند و نمود این مسئله در اختصاص نام‌گذاری چند سال اخیر به مقوله اقتصاد، تولید و اشتغال است. دغدغه ایشان در این زمینه تا حدی است که در دیدار خود با نمایندگان مجلس در سال 95 فرمودند: «شرمندگی من از جوانی که شب نانی برای بردن به خانه ندارد بیشتر است.»

با عنایت به این مهم، به نظر می‌رسد یکی از صنایعی که در عین داشتن پتانسیل بالا برای اشتغالزایی با همه صنایع بالادستی و پایین‌دستی خود در ارتباط است بخش نساجی است که متاسفانه به دلیل افزایش تصاعدی واردات پوشاک در یک دوره خاص و توان کمتر بخش داخلی در مقایسه با رقبای خارجی به‌شدت تضعیف شده است. این صنعت مهم که تاکنون بدون نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی رشد داشته، در ذیل خود بخش‌های مهمی از تولید نخ و الیاف تا ساخت پتو، پارچه، لباس و فرش و موکت را دربرمی‌گیرد و در استان‌های شمالی و مرکزی کشور جایگاه ویژه‌ای دارد. صنعت نساجی هم‌اینک با مشکلات متعددی روبه‌رو است که در صورت رفع آنها می‌توان به ایجاد اشتغال گسترده امیدوار بود. بخش نساجی در اثر مشکلاتی که ذکر کردم دچار تعدیل نیرو، ضررهای هنگفت و تعطیلی در برخی کارخانه‌های مهم شده که با ممانعت از واردات بی‌رویه این کالاها و حمایت از این صنایع می‌توان بسیاری از مشاغل ازدست‌رفته را به کار بازگرداند. باید همت والایی برای کاهش واردات صورت گیرد، در غیر این صورت صنعت چند هزارساله نساجی ما برای همیشه از بین خواهد رفت و همچون صنعت کفش در تبریز و اصفهان، که شهرتی جهانی داشت و امروز ورشکسته شده، صنعت نساجی نیز به تاریخ خواهد پیوست. متاسفانه تاکنون هماهنگی جدی میان دولت و مجلس بر سر حمایت از صنایع داخلی ریشه‌دار وجود نداشته است، ولی با توجه به تاکید مقام معظم رهبری و تکرار این شعار در سال 96 با رویکرد تولید و اشتغال، می‌توان به‌وضوح این همکاری را میان دو قوه کشور دید که برای تحقق شعار سال و بحث مهم ایجاد اشتغال همگام شده‌اند.

96، سال سرعت گرفتن صنعت است

احمد انارکی محمدی - عضو کمیسیون اقتصادی مجلس

با توجه به اینکه مقام معظم رهبری در سال جدید تاکیدی دوباره بر موضوع اقتصاد مقاومتی داشته‌اند و با توجه به ریشه‌های واقعی معضلات اقتصادی موجود، باید بیش از همیشه تلاش کنیم تا به رشد مناسب اشتغال و تولید در کشور، همانطور که در شعار سال آمده، برسیم. اشتغال که درواقع مایه حیات جامعه است اگر در سطحی گسترده‌تر از همیشه تحقق پیدا کند خودبه‌خود موجب رفع بسیاری از معضلات در جامعه ایران می‌شود. برای مثال معضل قاچاق یا مسائل حاد اجتماعی عمدتا به دلیل مشکلات اقتصادی کشور پدید آمده‌اند. متاسفانه در سال‌های اخیر مشاغل پایدار و متعدد در جامعه کاهش یافته و موجبات انحراف اقشار آسیب‌پذیر از این معضل فراهم شده است. بیکاری به وضعیتی آزاردهنده رسیده و مشکلات فرهنگی و اجتماعی بسیاری از قبیل اعتیاد برای کشور به وجود آورده است. از دیگر سو، به دلیل صدمه خوردن تولید ملی در طول سال‌های گذشته، توان ما برای ایجاد اشتغال و به‌کارگیری نیروی انسانی در ایران کاهش ‌یافته است. پیش‌بینی این است که در شش‌ماهه دوم سال 96 شاهد بروز یافتن طرح‌هایی باشیم که بخشی از آنها در سند برنامه ششم و بخشی در برنامه‌های کوتاه‌مدت مجلس و دولت آمده است. امسال می‌توان امیدوار بود رشد مناسبی را در تولید و اشتغال ملی شاهد باشیم و در مقایسه با دو سال گذشته رشد بیشتری را تجربه کنیم، گرچه این امر جدا از برنامه‌ریزی به توان ملی هم نیازمند است. در بخش صنعت قرار بر این شده که با حمایت بیشتر دولت از صنایع داخلی، مراکز تولیدی غیرفعال، راکد و یا کمتر فعال با همه توان فعال شوند و به تولید بپردازند. رشد پایدار تولید و اشتغال می‌تواند به بهبود وضعیت نابرابری در کشور و همچنین رشد درآمد مناطق مرزی، حاشیه‌نشین‌ها و مناطق کمتربرخوردار و محروم نیز کمک کند.

صنعت نفت و گاز، پیشران اشتغال‌زایی کشور

عامر کعبی - عضو کمیسیون اقتصادی مجلس

معتقدم بیش از هر حوزه دیگری حوزه نفتی را باید مدنظر قرار داد. با توجه به افزایش فروش نفت کشورمان در یک سال گذشته، صنعت نفت می‌تواند به طور جدی پیشران اشتغال‌زایی در کشور ما باشد. از دیرباز نفت سهم عظیمی در توسعه صنعتی کشور و ایجاد اشتغال برای نیروهای متخصص داشته است. این بخش مهم از چنان اهمیتی برخوردار است که بدون آن، بخش عمده‌ای از رفاه و درآمد ملی کاهش می‌یابد. علاوه بر این، می‌دانیم که سهم اصلی در رشد اقتصادی ما در سال گذشته متعلق به نفت بوده است. وقتی بین بخش‌های مختلف اقتصادی بخواهیم مقایسه‌ای داشته باشیم، با توجه به شرایط پیش‌آمده به نظر می‌رسد بخش نفت و سرمایه‌گذاری در استخراج و فرآوری انرژی‌های فسیلی همچنان بیشترین توان را برای ایجاد اشتغال و کمک به رشد اقتصادی بالا دارند. البته این مسئله منوط به فعال کردن همه پتانسیل‌های بخش نفت و گاز در اقصی نقاط ایران است که مستعد سرمایه‌گذاری هستند. میادین نفتی و گازی جدید، در صورتی که با سرعت بیشتری به مرحله بهره‌برداری برسند، تبعا می‌توانند اشتغال بیشتری ایجاد کنند. در عین حال برای سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش نفت و گاز و پتروشیمی و افزایش صادرات این محصولات به تکنولوژی روز دنیا نیازمندیم تا باز هم ضمن تولید بیشتر بتوانیم از نیروی تحصیل‌کرده داخلی که بیکار مانده استفاده کنیم. البته هم‌اکنون کارهای مهمی در حوزه نفت و گاز انجام داده‌ایم، اما این‌ها به‌تنهایی جوابگو نیستند و اگر تمام ظرفیت بخش‌ها و واحدها را به کار بگیریم قطعا نتیجه بهتر و اشتغال بیشتری به دست می‌آوریم. در استان‌های نفت‌خیز پتانسیل بالایی برای سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال وجود دارد. اگر دولت بتواند میادین مشترک با کشورهای همسایه را فعال کند، علاوه بر جلوگیری از هدررفت منابع ملی، زمینه را برای ایجاد اشتغال فراهم می‌سازد و با کاهش نابرابری در مناطق کمتر توسعه‌یافته، بستر اقتصادی پویا و پایدار را ایجاد می‌کند.

منبع: هفته نامه آتیه نو / محمدحسین شاوردی