تامین ۲۴/واقعیتی که ٦ سال قبل و پس از انتشار نتایج پایش ملی اعتیاد و شناسایی کودکان دچار وابستگی به مواد، باید بسیاری از مسوولان وقت عرصه سلامت و آموزش را به دلیل اهمال و بیتوجهی به جامعه هدفشان زیر سوال میبرد اما مسوولان موظف، آسانترین راه را انتخاب کردند: «تکذیب.»
سال ١٣٩٠، مسوولان وقت ستاد مبارزه با مواد مخدر در اعلام برخی نتایج پایش ملی اعتیاد که در جمعیت ١٥ تا ٦٤ ساله کشور انجام شده بود خبر دادند: «١٣٦ هزار دانشآموز در معرض خطر مصرف مواد در کشور شناسایی شدهاند و براساس تحقیقات انجام شده، سال ١٣٨١، تجربه مصرف مواد مخدر در نوجوانان دبیرستانی نیم درصد بود اما امسال (سال ١٣٩٠) این رقم به یک درصد رسیده.» در حالی که نتایج پژوهشهایی همچون تحقیق جمعیت دانشجویی امامعلی(ع) که سال ٩٣ درباره اعتیاد کودکان منتشر شد هم این هشدار را تایید میکرد.
تکذیب مسوولان وقت وزارت بهداشت و آموزش و پرورش نخستین مانع در راه ایجاد امکانات درمانی برای کودکانی بود که با تجربه نخستین مصرف مواد مخدر، در معرض خطر اعتیاد و وابستگی دایمی قرار داشتند. چنانکه سال ٩٥ و بعد از گذشت ٥ سال از انتشار تحقیق کشوری ستاد مبارزه با مواد مخدر، صرفا با رسانهای شدن فوت یک نوزاد معتاد، وزارت بهداشت نخستین قدمها را برای پذیرش نوزادان و کودکان معتاد در مراکز درمانی برداشت.
قدمی با تاخیر حداقل ٥ ساله. چرا که هشدار نسبت به مصرف مواد مخدر در جمعیت کمتر از ١٨ سال، حتی در دهه ٨٠ هم توسط برخی فعالان حوزه درمان اعتیاد مطرح بود. سال گذشته و با مجوز وزارت بهداشت و اقدامات سازمان بهزیستی کشور، مراکز درمانی موظف به پذیرش و بستری مادران باردار معتاد تا زمان زایمان و نگهداری نوزاد به دنیا آمده تا زمان ترک اعتیاد نوزاد و واگذاری نوزاد به سازمان بهزیستی تا زمان ترک اعتیاد مادر و بهبود شرایط آسیبزای خانواده شدند ضمن آنکه دو مرکز نگهداری کودکان معتاد هم در زاهدان و بیرجند فعال شد که البته هنوز تامین اعتبارات فعالیت این دو مرکز، ثابت و مستمر نیست.
مجید رضازاده، رییس مرکز توسعه و پیشگیری سازمان بهزیستی روز گذشته در گفتوگو با ایسنا در توضیح آخرین وضعیت اقداماتی که برای درمان اعتیاد کودکان در حال انجام است، خبر داد: «طبق هماهنگیهای صورت گرفته میان سازمان بهزیستی کشور و وزارت آموزش و پرورش، دانشآموزان معتاد از سوی مربیان پرورشی شناسایی شده و به سازمان بهزیستی کشور ارجاع داده میشوند.» اعتیاد پدیده یک شبه نیست. اقدام دیر هنگام متولیان عرصه سلامت و پیشگیری هم قابل توجیه نیست. اعتیاد کودکان در ایران، سرنوشتی متفاوتتر از اعتیاد زنان ندارد. مشابه همان مسوولانی که در نیمه دهه ٨٠ چشمهای خود را بر این واقعیت بستند که اعتیاد، جنسیت نمیشناسد و افت وضعیت اقتصادی خانوار، زنان مصرفکننده را دیر یا زود، برای تامین پول و مواد مصرفی به کوچه و خیابان میکشاند و آنها را هم مثل مردان، ماندگار پاتوق و وابسته موادفروش میکند.
مسوولانی هم در ابتدای دهه ٩٠ چشم خود را بر این واقعیت بستند که زن و مرد جوان معتاد، بالاخره فرزندی خواهند داشت که آن فرزند، اگر خیلی خوشبخت باشد، در چهار دیواری خانه (و نه در پارک و کوچه و خیابان) و کنار دست مادر و پدر، معتاد و خمار و نشئه میشود و باید برای دور نگه داشتن این قربانی که معلوم نیست، نسل چندم از یک شجره آسیب دیده است، یا حداقل، مقاوم ساختن او در برابر وسوسه نخستین مصرف، اقدامات پیشگیرانهای که اعتباراتش هم به جیب وزارتخانهها واریز شده انجام شود. این حرفها و جملهها، تکرار تاریخ است. مکرراتی خستهکننده که هیچوقت هم فایدهای ندارد. تا وقتی که مسوولان ما سلیقه و سمتهای رسمی را به متدهای علمی و تایید شده دنیا ترجیح میدهند، این حرفها و جملات هیچ فایدهای ندارد.
