تامین ۲۴/ کولبری به زبان آسان است و کولبران برای حمل یک یخچال که به پشت خود می بندند، تنها 140 هزار تومان کرایه حمل بار دریافت می کنند این درحالیست که باید به طور متوسط 15 کیلومتر مسافت را پیاده طی کنند که تقریبا سه ساعت زمان می برد.
تعطیلات نوروز است و بازارچه جوانرود با وجود اینکه باران می بارد، با حضور میهمانان و مسافران نوروزی، شلوغ است. پلاک خودروهایی که در بازارچه و پارکینگ هستند، نشانگر این است که از نقاط مختلف کشور برای تفریح و خرید به این منطقه سفر کرده اند که البته اغلب از شهرها و مناطق همجوار هستند.
راضیه دختر جوانی است که به همراه خانواده اش از اصفهان برای خرید جهیزیه به جوانرود آمده و معتقد است که قیمت های لوازم برقی و وسایل آشپزخانه در مقایسه با شهر خودش تفاوت چندانی ندارد.
سارا به همراه برادر و خانواده اش از کرمانشاه آمده و می گوید که زیاد قصد خرید ندارند هر چند که تا آن لحظه چند قلم وسایل آشپزخانه خریداری کرده است.
سامان برای خرید تلویزیون به این بازارچه آمده ولی چون کالاهایی که در این بازار عرضه می شود، ضمانت نامه ندارد، دچار تردید شده است.
ایران به همراه دخترانش برای تفریح آمده است ولی چون باران می بارد، ترجیح می دهد در ماشین منتظر بقیه اعضای خانواده بماند.
با پرس و جو در مورد کولبران، پس از اینکه توانستم اعتماد کاسبان بازارچه را جلب کنم، به چند نفر از کولبران معرفی شدم تا درباره وضعیت کولبری و تجربه ای که در این زمینه داشتند، سوالاتی بپرسم.
در ادامه، گزارش میدانی از وضعیت بازارچه جوانرود و برشی از زندگی و مشقت های کولبران در این منطقه کشور، آمده است:
کولبران برای نان می روند، جان می دهند
احمد دستفروشی که کولبری هم انجام می دهد، می گوید ساعت 10 شب کولبران می روند و نزدیک به 2 تا 3 ساعت با ماشین های وانت بار تویوتا که 40 تا 50 نفر را سوار می کند و 20 هزار تومان کرایه رفت و برگشت می گیرد، در راه هستند.
زمانی که بار را تحویل می گیرند، بار کیلویی محاسبه می شود و بابت هر کیلو دو هزار تومان کرایه حمل می گیرند یعنی اگر بار 50 کیلویی را به پشت خود ببندند بابت آن 100 هزار تومان حق الزحمه دریافت می کنند.
او با ابراز تاسف می گوید که مسیر کوهستانی است و مناطق مرزی از این طریق امرار معاش می کنند و نان می خورند. کولبری اصلا کار ساده ای نیست و آنان که برای کسب درآمد فعالیت می کنند.
خدامراد در بازارچه جوانرود مغازه لوازم خانگی دارد و فروشنده است. او درباره وضعیت کولبران می گوید: کولبری، آدم جوان و باقوت می خواهد. اگر مرز، باز باشد و شرایط جوی هم خوب باشد، هر کولبر می تواند دو مرتبه بار بیاورد.
وی می گوید که مسیرها بسیار سخت و صعب العبور است و هر کولبر به طور متوسط باید حدود 15 کیلومتر راه را پیاده طی کند؛ البته در برخی مسیرها 20 تا 25 کیلومتر و در بهترین شرایط نیز 5 تا 10 کیلومتر راه است.
خدامراد که فروشنده تلویزیون است، در مغازه اش فیلمی از وضعیت کولبران پخش می کند و می گوید این فیلم را خود کولبران گرفتند تا نشان دهند چقدر شرایط سختی دارند و چرا بارهای ما دیر می رسد.
خدامراد می گوید منبع درآمد نیمی از مردم این شهر کولبری است و هر کولبر بابت خرده جنس هایی که حمل می کند، 30 تا 40 هزار تومان و برای وسایل برقی بزرگ تا 80 هزار تومان کرایه حمل می گیرد.
این فروشنده تاکید می کند که من شغل خوبی دارم اما شرایط همشهریانم که کولبری می کنند بسیار بد است و آنان مجبورند برای تامین معاش، این کار را انجام دهند.
خدامراد می گوید 80 درصد از مردم جوانرود مغازه دار و دستفروش هستند و کولبران هم اگر نتوانند به مرز بروند، مجبورند در این بازارچه دستفروشی کنند و با چرخ دستی میوه و تره بار بفروشند.
او می گوید زندگی کولبران با سختی زیادی همراه است و یک نفر به تازگی در کولبری تصادف کرده و در بیمارستانی در کرمانشاه بستری است و شرایط سختی دارد، معلوم هم نیست که بعد از این بتواند این کار را ادامه دهد.
فتاح فروشنده لوازم خانگی است و 10 سال در تهران کارگری کرده است. او که تجربه کولبری نیز دارد، می گوید کولبران دو سه ساعت پیاده روی می کنند تا در کوه و کمر بارگیری کنند، در برف و باران و سوز سرما با بارهایی که به کمر بسته اند، ممکن است ساعت ها در کمین بنشینند.
آنان 7 ساعت پیاده روی در سخت ترین و بدترین شرایط را هر بار تجربه می کنند و به تازگی کولبری با باری که بر پشت داشت، پایش سر خورد، از دره پرت شد و گردنش شکست.
فتاح می گوید بیش از نیمی از مردم منطقه اورامانات، کولبر هستند؛ و در هر ماه ممکن است 20 مرتبه بتوانند برای کولبری به مرز بروند. او از بیکاری جوانان ابراز تاسف می کند و معتقد است که راهی جز این برای امرار معاش مردم نیست و تاکید می کند مگر کارخانه داریم؟ مگر کشاورزی با رونق داریم؟ جوانان ما مجبور به این کار هستند.
فرزاد کولبر است. او درباره شرایط کولبری می گوید: از مرز نزدیک به سه ساعت پیاده روی می کنیم؛ بستگی به مرز دارد و بعضی مسیرها شرایط بهتر و در برخی نقاط عبور و مرور سخت است که متاسفانه چند کولبر به تازگی فوت کردند.
این کولبر با زبان محلی می گوید شرایط کولبری به زبان آسان است. وی که 65 کیلو وزن دارد می گوید تاکنون باری با وزن ١١٠ کیلو هم حمل کرده است.
فرزاد درباره مشقت های کولبری می گوید که در این منطقه و در مرز پاوه و بازارچه مرزی شیخ صالح، مین هایی از دوران جنگ تحمیلی باقیمانده است که بعضی از کولبران در اثر برخورد با مین ها یا جان خود را از دست داده اند و یا دچار نقص عضو شده اند.
او درباره درآمد کولبری می گوید که در ماه اگر هر شب برود، ماهانه یک میلیون و 500 هزار تومان می تواند درآمد داشته باشد که از این مقدار حداقل 600 هزار تومان کرایه می دهد و 900 هزار تومان باقی می ماند.
فرزاد که به دلیل شرایط بد آب و هوا و سرما نتوانسته برای کولبری به مرز برود، و در بازارچه جوانرود دستفروشی می کند که از نظر او بازار هم چندان رونقی ندارد و کساد است.
این کولبر می گوید: ما مرز نشین هستیم و امکانات کمی داریم و محرومیت در این مناطق زیاد است. از طرفی دیگر شرکت و کارخانه ای برای اشتغال جوانان وجود ندارد و حداقل بیش از نیمی از مردم اینجا کولبری می کنند.
فرزاد درباره شرایط سخت کولبری می گوید ماموران مرزبانی تنها با یک بار ایست، دوبار شلیک می کنند و علت عمده مرگ کولبران به دلیل شلیک گلوله مرزبانان است.
احمد کولبری است که می گوید شرایط سخت و صعب العبور مسیرهای کوه و کمر، آتش گرفتن خودرو و تصادفات جاده ای، مین های باقی مانده از دوران جنگ از جمله مواردی است که باعث می شود کولبران جان خود را در مقابل دریافت پول ناچیز از دست بدهند.
نورالدین کولبری است که از مسئولان می خواهد تا بیشتر به فکر جوانان مناطق مرزی باشند. او توسعه صنعتی و گسترش کشاورزی منطقه غرب را تنها راه اشتغال زایی مردم مرزنشین می داند و معتقد است که منطقه غرب، طبیعت بسیار زیبایی دارد و ظرفیت بالایی برای جذب گردشگر می تواند داشته باشد که لازم است تا در این مورد سرمایه گذاری و برنامه ریزی شود.
فرزاد نیز از مسئولان می خواهد تا برای اشتغال مردم و اقتصاد غرب کشور برنامه ریزی کنند چرا که به گفته وی بیکاری فساد می آورد و متاسفانه بسیاری از جوانان به دنبال کارهای خلاف و مصرف مواد مخدر می روند.
بیمه تامین اجتماعی کولبران به زودی رونمایی می شود
رسول خضری نماینده مردم پیرانشهر در مجلس شورای اسلامی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا با اشاره به نامگذاری سال ٩٦ از سوی مقام معظم رهبری با عنوان'اقتصاد مقاومتی؛ تولید-اشتغال' افزود: قطعا یکی از موارد بسیار مهم، حل مسئله بیکاری به ویژه برای جوانان است.
وی ادامه داد: کولبری شغل نیست و از سر ناچاری با خطرات و سختی های بسیار همراه است.
خضری با بیان اینکه بسیاری از کولبران زیربارهای سنگین دچار سکته های قلبی و مغزی شدند و جان باختند، افزود: سن کولبران ١٦ تا ٧٠ سال است و بسیاری از کولبران، باسواد هستند و مدرک کارشناسی و حتی کارشناسی ارشد دارند.
وی اضافه کرد: کولبرانی هستند که تنها ٦٠ یا ٧٠ کیلوگرم وزن دارند اما باری به وزن ٢٢٠ کیلوگرم را حمل می کنند. حمل این مقدار بار، واقعا کار انسان نیست و این موضوع، کرامت انسانی را خدشه دار می کند.
خضری اظهار کرد: ١٨٨ اسفند ماه، کمیته حقیقت یابی که در خصوص بررسی وضعیت معیشت مرزنشینان و کولبران تشکیل شده است، از مرزهای پیرانشهر و سردشت بازدید و از نزدیک با کولبران گفت و گو کردند.
وی مهمترین و اولین خواسته کولبران را بیمه عنوان کرد و افزود: بیمه درمان، مستمری و از کارافتادگی موضوعی بود که خواسته برحق این شهروندان است و در مواد مختلف قانون اساسی نیز به تامین شغل، معیشت، آتیه و تامین اجتماعی مردم به عنوان موضوعی حاکمیتی تاکید شده است.
خضری گفت: در ٢٠ اسفند ماه ٩٥ بیمه کولبران کلید خورد و پیش از تعطیلات نوروز با وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشست داشتیم که قرار است در فروردین ماه بیمه تامین اجتماعی کولبران رونمایی شود.
نماینده مردم پیرانشهر در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: در طرحی که با همکاری مرکز پژوهش های مجلس تدوین شده است، با ١٥ وزارت خانه و سازمان هایی که با معیشت مرزنشینان و کولبران مرتبط هستند، نشستی داشتیم و مقرر شد تا همه دستگاه ها، گزارش کامل و جامعی برای تصویب قانون حمایتی از این شهروندان به صورت مکتوب ارائه دهند.
وی اضافه کرد: تشکیل تعاونی مرز نشینان برای کولبران، اختصاص امکانات رفاهی و حداقل های جامعه کارگری برای آنان، ایجاد زیرساخت هایی جهت توسعه تولید و اشتغال موضوعات مهمی است که در سال جدید برای مناطق مرزی و کولبران پیگیری می شود.
خضری افزود:باتوجه به مرز طولانی مشترک با اقلیم کردستان عراق به عنوان مصرفی ترین بازار خاورمیانه، اعطای مجوز منطقه آزاد تجاری غرب کشور در رونق اقتصادی منطقه بسیار تاثیرگذار است.
وی تصریح کرد: بهترین مرزبانان، مرزنشینان هستند و در دوران دفاع مقدس نیز این مسئله را به خوبی اثبات کردند بنابراین باید وضعیت معیشتی آنان به گونه ای ویژه مورد توجه دولت قرار گیرد.
نماینده مردم پیرانشهر در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: اگر اقتصاد و معیشت مرزها مورد توجه قرار گیرد و مرزنشینان امنیت اقتصادی داشته باشند، امنیت پایدار در کل کشور تامین خواهد شد.
خضری با بیان اینکه سال ٩٦ در زمینه اشتغال و رفع بیکاری اقدامات موثری باید در دستور کار قرار گیرد، گفت: قرار است در جلسه ای که امروز با وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی، داریم؛ تاریخ دقیق حضور وزیر در منطقه مرزی، رونمایی از بیمه کولبران، تشکیل تعاونی برای مرزنشینان و موضوع شناسایی کولبران پیگیری شود.
کولبری واقعیت تلخی در میان مردم غرب کشور
احمدی نیاز حقوقدان و وکیل دادگستری روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا درباره وضعیت کولبران گفت: کولبری واقعیت تلخی در میان مردم غرب کشور است که در سه استان مرزی کشور شامل آذربایجان غربی،کردستان و کرمانشاه وجود دارد.
وی منشاء اصلی کولبری در غرب کشور را نبود اشتغال و فقدان توسعه سه استان مرزی دانست و افزود: اساسا نبود واحدهای تولیدی و صنعتی در مناطق مرزی سه استان باعث شده تا ساکنان این مناطق برای امرار معاش و به دست آوردن تکه نانی حلال، چند کیلومتر راه صعب العبور را بپیمایند تا باری را در مقابل دستمزد ناچیزی حمل کنند.
احمدی نیاز با اشاره به سفر رئیس جمهوری به استان کردستان، گفت: دولت باید نسبت به کولبران با مهربانی و حسب قانون برخورد کند چرا که آنان شهروندان ایران زمین هستند و باید از حقوق قانونی خود بهره مند باشند همچنان که مقام معظم رهبری هم اعلام کردند اینان قاچاقچی محسوب نمی شوند چراکه برای امرار معاش مجبور به کولبری می شوند.
این حقوقدان درباره مخاطراتی که کوله بران با آن روبرو هستند، گفت: این مناطق به ویژه در نقطه صفر مرزی آلوده به مین است و بعضی از کولبران به دلیل انفجار مین دچار نقص عضو شدند و تا ابد خانه نشین شدند.
احمدی نیاز اظهار کرد: اساسا کولبران فاقد هر گونه بیمه هستند و کولبری شغل محسوب نمی شود چراکه اگر شغل محسوب شود، باید کارفرما مشخص باشد و تابع ضوابط و مقررات قانون کار باشد که بتواند از حمایت های قانون کار برخوردار شود که در واقع اکنون اینگونه نیست و کولبران وقتی دچار حادثه شوند، هرگز مشمول قانون کار قرار نمی گیرند.
وی با بیان اینکه در نحو اجرای بیمه کولبران نیز ابهاماتی وجود دارد، گفت: همچنان در مورد اینکه چه کسی حق بیمه این افراد را پرداخت می کند و چه ضمانت اجرایی برای پرداخت بیمه وجود دارد، ابهام هایی مطرح است و مسئله دیگر این است که کولبران از قدرت و توان بدنی استفاده می کنند و به دلیل سختی کار، این افراد دچار بیماری های صعب العلاج می شوند به طوری که توان و امکان فعالیت و کار کردن را از دست می دهند و خانه نشین می شوند.
این حقوق دان تصریح کرد: پوشش بیمه برای کولبران منطقه اورامانات باید به گونه ای باشد که ضمن شناسایی این افراد، همه آنان بتوانند از حمایت بیمه ای به دور از هر گونه تبعیض، بهره مند شوند.
احمدی نیاز ادامه داد: مجلس شورای اسلامی در پی اتفاقاتی که در سال 95 برای کولبران رخ داد و افکار عمومی نیز از این حوادث مطلع شد،هیئت پنج نفره ای را تعیین کرد تا وضعیت کولبران در سه استان یاد شده را بررسی و گزارشی به مجلس ارائه دهند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر فاقد هر گونه قانون حمایتی برای حمایت از کولبران هستیم، افزود: کولبران شهروندان ایران زمین هستند و در اصول 19 تا 30 قانون اساسی نیز به طور صریح در باب حمایت از ملت آمده است و دولت در مقابل ملت تکالیفی دارد.
احمدی نیاز خاطرنشان کرد: مردم مناطق مرزی به دلیل کمبود امکانات و عدم اشتغال، مجبور به کولبری هستند و در صورتی که نتوانند اشتغال داشته باشند، به نقاط مرکزی مهاجرت می کنند که تبعات منفی اجتماعی و فرهنگی این مهاجرت ها مسئله ساز است و زمینه افزایش آسیب های اجتماعی را فراهم می کند.
این حقوقدان اظهار کرد: حمایت حقوقی از کولبران طبق قانون تکلیف دولت است و استانداری ها و فرماندارهای سه استان یاد شده باید در این خصوص برنامه ریزی مدونی داشته باشند.
احمدی نیاز با تاکید بر اینکه به کولبران برچسب منفی زده نشود گفت: این افراد مالک بار نیستند و قاچاقچی تلقی نمی شوند چرا که تنها به دلیل کسب روزی حلال، کار فیزیکی و یدی سنگین انجام می دهند و باید تنگناها و ضعف هایی که برای حمایت قانونی از این شهروندان وجود دارد را شناسایی و برطرف کرد.
به گفته وی، کولبری پدیده جدیدی نیست و با توجه به واقعیت های اقتصادی و اجتماعی منطقه غرب، چند قلم کالایی که بر پشت این افراد وارد کشور می شود و کسبه و خرده فروشان آن مناطق می فروشند، در حد قاچاق تلقی نمی شود و قاچاق اصلی در مبادی اصلی و در جاهای دیگری انجام می شود.
