عبور از چهلم؛ آغاز یک راه سخت

تامین ۲۴/ با وجود این، امیدواریم که سرنوشت حادثه پلاسکو، به گونه دیگری رقم بخورد. به این معنا که هیات تعیین شده از سوی آقای رییس‌جمهور برای بررسی موضوع بتواند درباره کل ماجرا اعم از زمینه‌ها و علل موثر بر شکل‌گیری، روز حادثه، اقدامات امدادی و آتش‌نشانی، آواربرداری و نجات افراد و در نهایت جایابی موقت برای فعالان آن ساختمان و تعیین خسارات به علاوه دستور‌العمل‌های روشن برای پیشگیری از تکرار حوادث مشابه گزارش به نسبت جامعی را تهیه و به مردم ارایه کند.

خوشبختانه هیات مذکور تاکنون وارد هیچ حاشیه‌ای نشده است و انتظار می‌رود که گزارش نهایی آنان نیز کارشناسانه و راهگشا و فارغ از ملاحظات سیاسی و جناحی باشد. البته ضرورتی هم نیست که در انتشار گزارش عجله‌ای صورت گیرد ولی همه‌جانبه و کارشناسانه بودن گزارش یک ضرورت است. با وجود این گزارش‌هایی از این نوع را می‌توان مرحله‌ای هم ارایه کرد. به این معنا که اظهارنظر درباره برخی از وجوه زمان‌بر گزارش را باز گذاشت و ارایه گزارش نهایی را موکول به نتیجه‌گیری نهایی درباره این موارد نکرد. به نظر می‌رسد که گزارش نهایی هرچه باشد، آغاز یک راه است و نه پایان آن. این فقط مشکل دولت‌ها در ایران نیست، بلکه افکار عمومی و نهادهای مدنی نیز کمتر روحیه پیگیری دارند. واکنش لحظه‌ای و فوری داشتن نسبت به یک موضوع کار چندان سختی نیست، آنچه به آن نیازمندیم پیگیر شدن ماجرا حتی تا ده‌ها سال بعد است. وقتی که به جوامع پیشرفته نگاه می‌کنیم، یکی از ویژگی‌های آنان همین پیگیر بودن‌شان است. در حالی که در جامعه ما حتی پیگیری را امری مذموم می‌دانیم. گذشت که یک ویژگی مهم است متفاوت از پیگیری نکردن است.

گذشت به معنای بخشیدن از موضع اقتدار و قدرت و پس از روشن شدن حقیقت است. برخی افراد یک پرونده کیفری را برای سال‌های زیادی دنبال می‌کنند، نه فقط به این دلیل که افراد کینه‌ای و ستیزه‌جو هستند، چه بسا اگر کسی هم محکوم شود او را ببخشند، این افراد تشنه حقیقت و اصلاح جامعه خود هستند. اتفاقات ناگوار زیادی در جوامع توسعه‌یافته رخ می‌دهد، ولی می‌بینیم که برای پیگیری آنها حتی نهادهای خاص تشکیل می‌شود. در مواردی افرادی قربانی یک اقدام شوم یا سهل‌انگاری می‌شوند و ده‌ها سال از آن می‌گذرد ولی همچنان خانواده قربانیان پیگیر ماجرا هستند.

نمونه مشهور آن اتفاقی است که در سال ١٩٨٩ در ورزشگاه هیلزبورو شهر شفیلد انگلیس رخ داد و طی آن ٩٦ نفر کشته و ٧٦٦ نفر مصدوم شدند و این حادثه به دلیل ازدحام رخ داد و پلیس طرفداران تیم لیورپول را مسوول حادثه معرفی کرد و نشریه سان به تطهیر پلیس و تخریب تماشاگران پرداخت ولی با پیگیری خانواده‌ها و بازماندگان در نهایت پس از ٢٣ سال موفق شدند که تماشاگران را تبرئه کنند و حکم نهایی از ٤٠٠ هزار صفحه گزارش استنتاج شده و در نهایت پس از این دوره طولانی دیوید کامرون که در آن زمان خودش یک جوان بود و هیچ نقشی در دولت نداشت، به عنوان نخست‌وزیر از قربانیان عذرخواهی کرد و سردبیر روزنامه سان نیز از تیتر و اخبار آن نشریه در آن زمان عذرخواهی کرد. این اقدام نه کشته‌شدگان را زنده کرد و نه حتی کسی را اعدام کرد. بلکه صرف اینکه حقیقت ماجرا روشن شود در درجه اول از تکرار آن در آینده جلوگیری می‌کند. دوم اینکه برای آرامش وجدان و افزایش اعتماد اجتماعی بسیار موثر و ضروری است. با توجه به این ملاحظات درباره حادثه پلاسکو نیز باید گفت ادامه راه از اینجا به بعد بسیار سخت‌تر از آواربرداری ١٠ روزه است.