تامین۲۴/ روابط اقتصادی ایران و آمریکا بهتدریج در طول سالها گسترش یافت و در یک سال مانده به انقلاب اسلامی یعنی سال 1978 به اوج خود رسید. در این سال میزان صادرات آمریکا به ایران 7/3 میلیارد دلار و واردات آن کشور از ایران برابر با 9/2 میلیارد دلار بود. همزمان با انقلاب، آمریکا و آلمان غربی بزرگترین شرکای تجاری ایران بودند. حدود 50 هزار آمریکایی در ایران زندگی و کار میکردند و آمریکا فناوری، تجهیزات صنعتی، کالاهای کشاورزی و مصرفی را به ایران صادر میکرد. همچنین ایران ۵۰ تا ۷۵ درصد از برنج، گندم و غلات خود را در دهه ۵۰ از آمریکا وارد میکرد.
روابط تجاری ایران و آمریکا بعد از انقلاب اسلامی تحت تاثیر تنشهای سیاسی افت زیادی را تجربه کرد. بهخصوص بعد از اشغال ۴۴۴ روزه سفارت آمریکا، دولت کارتر از واردات نفت ایران جلوگیری کرد و از همان سال تحریمهای آمریکا علیه ایران آغاز شد، اما حتی آن زمان ارزش صادرات آمریکا به ایران 300 میلیون دلار و ارزش صادرات ایران به آمریکا 64 میلیون دلار برآورد میشود. روابط تجاری ایران و آمریکا در سالهای جنگ ایران و عراق به چند ده میلیون دلار کاهش یافت اما با خاتمه جنگ بهتدریج افزایش یافت.
در سال 1989، صادرات آمریکا به ایران 55 میلیون و 200 هزار دلار و واردات از ایران 8 میلیون و 600 هزار دلار بود. اما در سال 1991 صادرات به 527 میلیون دلار و واردات آمریکا از ایران به 230 میلیون دلار افزایش یافت. پس از آن در اواخر دهه 90 و تا قبل از سال 2007 روابط اقتصادی ایران و آمریکا دوباره به زیر 100 میلیون دلار کاهش یافت و در سال 2007 دوباره در مسیر صعودی قرار گرفت. البته در این سالها همواره صادرات آمریکا به ایران بسیار بیشتر از صادرات ایران به آمریکا بوده است. برای مثال در سال 2009 آمریکا 280 میلیون دلار صادرات به ایران داشته و در مقابل تنها 64 میلیون دلار محصول از ایران وارد کرده است.
نکته قابلتوجه اینکه در زمان اوج تحریمها و تصویب تحریمهای نفتی آمریکا و اروپا علیه ایران در سال 2011 نیز روابط تجاری دوجانبه تهران- واشینگتن متوقف نشده است، اما همواره کفه ترازو به نفع صادرات آمریکا سنگینتر بوده است. یکی دیگر از نکتههای قابلتوجه در روابط تجاری ایران و آمریکا این است که پیش از اجرای توافق هستهای صادرات آمریکا به ایران 281 میلیون دلار و واردات از ایران 10 میلیون دلار بوده است اما در سال گذشته، میلادی که توافق هستهای اجرا شد، صادرات آمریکا به ایران به 159 میلیون دلار کاهش یافت. البته واردات از ایران از 10 میلیون دلار در سال قبل از اجرای توافق به 79 میلیون دلار در سال گذشته میلادی افزایش یافت. تجارت ایران و آمریکا هرسال با نوساناتی روبهرو بوده است. پسازآنکه در سال ۱۹۹۵، دولت کلینتون تحریمهای جدیدی را علیه ایران به تصویب رساند، مبادله تجاری کاهش یافت اما در سال ۲۰۰۰ آمریکا تحریم فرش و خاویار را از ایران برداشت. صادرات اصلی آمریکا به ایران در سالهای اخیر شامل گندم، برنج، سویا، ذرت، لبنیات، خمیر چوب، پلاستیک، تجهیزات پزشکی و دارویی بوده است. این در حالی است که در دهههای اخیر فرهنگ مصرف کالای غربی و برندهای لوکس در شهرهای زیادی ازجمله تهران رایج بوده است. نوشیدنیهایی مانند کوکاکولا و پپسی در بازار ایران موفق بودند و رستورانهایی با عناوینی شبیه نامهای آمریکایی در ایران دیده میشوند و برندهای الکترونیکی مانند اپل و دل به طور غیررسمی وارد ایران میشوند.
منبع : هفته نامه آتیه نو
