نقشه‌برداری در جامعه امروز ما شغلی قابل‌اتکا شناخته می‌شود. کما اینکه فعالان این حوزه نیز معتقدند با فراگیری مهارت‌های این رشته مهندسی می‌توان به درآمدزایی قابل‌توجهی دست یافت. اما قبل از حضور در بازار کار این مهارت، باید آموزش‌هایی فراگرفته شود.
تامین۲۴/ شاید این سوال در ذهن مخاطب ایجاد شود که اگر مهارتی تحت یک رشته درسی در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود، چرا باید مهارت‌های مرتبط با آن در آموزشگاه‌های خصوصی و مراکز فنی‌وحرفه‌ای نیز آموزش داده شود و اصولا چنین آموزش‌هایی چقدر راهگشا و چقدر به سمت‌وسوی بازار کار راهبر هستند؟ آشنایی با مهارت‌های مرتبط با نقشه‌برداری، به‌عنوان یک رشته مهندسی در حوزه عمران، آموزش‌های موجود در این شاخه، دستمزدها، و نرم‌افزارهای کاربردی آن، که دانشجویان باید فرابگیرند و هزینه‌های مرتبط با آن‌ها و... را در این گزارش بررسی کرده‌ایم.
مهارتی در امتداد تحصیلات دانشگاهی
مهارت نقشه‌برداری علاوه‌بر دوره‌های آموزش‌های عالی و درون‌دانشگاهی درقالب چندین ساعت در آموزشگاه‌های خصوصی و کلاس‌های فنی‌وحرفه‌ای نیز تدریس می‌شوند و چندین رده و دسته مختلف را در این زمینه می‌توان نام برد. محمدجواد رضوان‌طلب، نقشه‌بردار و استاد موسسه آموزش عالی مهندسان مشهد، در این ارتباط به آتیه‌نو می‌گوید: «دوره‌های دانشگاهی نقشه‌برداری هم مانند بسیاری از رشته‌های دانشگاهی مهارت کامل برای حضور در بازار کار در اختیار دانشجویان قرار نمی‌دهد. به همین دلیل خود من بعد از اتمام تحصیلاتم با شرکت در کلاس‌های خصوصی به تقویت مهارت در این رشته پرداختم.» وی در ادامه با اشاره به بخش‌های مختلف مهارت‌هایی که می‌توان در این زمینه آموخت و از آن درآمدزایی ایجاد کرد، می‌گوید: «مثلا نقشه‌برداری با دوربین توتال یک دوره کاملا خصوصی و عملی است که شامل سه مرحله است. در مرحله اول جزوه‌ای در اختیار دانشجویان و علاقه‌مندان قرار می‌گیرد که در آن اطلاعاتی درج شده که کارآموز قبل از ورود به کلاس عملی باید آن را یاد بگیرد. بسیاری از سوالات و نکاتی که باید در کلاس عملی نت‌برداری شوند، در این جزوه آمده و این جزوه کمک می‌کند که سرعت یادگیری کارآموزان بیشتر شود. در کنار این جزوه، مجموعه‌ای از فیلم‌های آموزشی نیز در اختیار شرکت‌کنندگان در کلاس‌ها قرار می‌گیرد.» وی می‌افزاید: «گام دوم شروع کلاس عملی است که دو یا سه روز بعد از کلاس اول شروع می‌شود. کلاس‌های تک‌نفره به صورت فشرده سه یا چهار روزه برگزار می‌شوند و کلاس‌های دونفره بین چهار تا پنج روزه هستند.»
ساعات آموزشی و هزینه‌ها
رضوان‌طلب در پاسخ به اینکه این کلاس‌های آموزشی معمولا چندساعته است، می‌گوید: «ساعت خاصی برای آن تعریف نمی‌شود و بستگی به حد یادگیری کارآموز دارد. بنابراین ساعات این کلاس‌ها کاملا متغیر است و می‌تواند بین 2 تا 4 ساعت باشد.» این مدرس و متخصص کار با دوربین‌های توتال همچنین اشاره‌ای می‌کند به هزینه‌هایی که باید برای چنین آموزش‌هایی پرداخت شود و می‌افزاید: «با توجه به اینکه این کلاس‌ها چندنفره باشند، هزینه متفاوتی بابتشان پرداخت می‌شود. به‌طور کلی هزینه‌های لازم برای حضور در کلاس‌های تک‌نفره 800 هزار تومان و حضور در کلاس‌های دونفره 600 هزار تومان هزینه دربردارد.» شاید سوالی در این میان مطرح باشد که با چه سطح سوادی می‌توان در چنین کلاس‌هایی حاضر شد؟ آیا تنها دانشجویان یا فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی نقشه‌برداری می‌توانند از این کلاس‌ها استفاده کنند؟ رضوان‌طلب می‌گوید: «سطح سواد افراد در این میان تعیین‌کننده نیست؛ یعنی با مدرک دیپلم هم می‌توان اصول کار با این دوربین‌ها را فراگرفت، اما کسی که نقشه‌برداری خوانده موفقیت بیشتری نصیبش می‌شود. همین آموزش‌ها را طی دروس دانشگاهی تنها در حد مقدماتی به دانشجویان آموزش می‌دهند و به این صورت نیست که یک مهندس نقشه‌برداری بتواند به‌راحتی با دوربین توتال کار کند. بنابراین اگر دانشجوی نقشه‌برداری می‌خواهد در بازار کار حضور داشته باشد، باید خود را به چنین مهارت‌هایی تجهیز کند. مهارت‌هایی مانند کار با دوربین‌های مورد نیاز این حوزه مهندسی و نرم‌افزارهای مختلفی مانند اتوکد و...
بازار کار، حقوق و مزایا
نقشه‌برداران و کسانی که شیوه‌های کار با دوربین توتال را آموزش می‌بینند، چه بازار کاری در انتظارشان است؟ این مسئله می‌تواند سوال اساسی هرکسی باشد که می‌خواهد مهارتی را بیاموزد. آیا برای افرادی که این مهارت را یاد می‌گیرند بازار کار وجود دارد؟ رضوان‌طلب معتقد است از آنجایی که کار با این دوربین سخت و اتفاقا بسیار کاربردی است، معمولا افراد دارای این مهارت بدون کار نمی‌مانند. وی شرکت‌های مربوط به کارهای عمرانی و مهندسی این حوزه و ارگان‌های مربوط به اراضی و زمین‌ها را مهم‌ترین زمینه‌های استخدامی افرادی می‌داند که می‌توانند با دوربین توتال کار کنند. وی اضافه می‌کند: «به‌طور کلی شهرداری‌ها، منابع طبیعی و شرکت‌های دولتی و خصوصی عمرانی مراکزی هستند که افراد می‌توانند برای کار به آن‌ها مراجعه کنند و معمولا حقوقی در حدود یک میلیون و 500 هزار تومان در انتظارشان است. البته اگر افراد بتوانند پروژه‌های عمرانی را در اختیار بگیرند، می‌توانند درآمدی بین 3 تا 5 میلیون تومان داشته باشند.»
مسئله دیگر در ارتباط با کاربران دوربین توتال این است که این افراد باید ابزار کارشان را خریداری کنند یا ارگان‌ها و سازمان‌ها آن را در اختیارشان قرار می‌دهند؟ رضوان‌طلب می‌گوید: «در این زمینه دو حالت وجود دارد؛ وقتی شخص به صورت کارمندی کار می‌کند، احتیاجی به خرید دوربین ندارد و در حالت دیگری که به صورت پیمانکاری با شرکت‌ها همکاری می‌کند، باید دوربین داشته باشد و معمولا دوربینی که شرکت‌ها و ادارات قبول دارند، بین 14 تا 25 میلیون تومان قیمت دارد. همچنین نقشه‌برداران از طریق نقشه‌برداری و تعیین حدودوثغور زمین‌های محلی هم می‌توانند درآمد داشته باشند. تعرفه‌های دستمزد در این زمینه از طریق سازمان نقشه‌کشی کشور تعیین شده و برای هر هکتار 50 هزار تومان است. البته نوع زمین و سنگلاخ یا زراعی بودن آن و... هم در تعیین دستمزد موثر است و تا 150 هزار تومان نیز قابل‌افزایش است.
هزینه آموزش و نرم‌افزارهای کاربردی
هر دوربین توتال به یک سه‌پایه نیز نیاز دارد که دو نوع چوبی و آلومینیومی آن در بازار موجود است. این سه‌پایه‌ها بین 150 تا 600 هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند. آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای برای کلاس‌های عملی نقشه‌برداری حاوی 15 ساعت آموزش نقشه‌برداری و آشنایی با تجهیزات مورد نیاز این مهارت است. آموزش نقشه‌برداری از مبتدی تا پیشرفته با مباحث نقشه‌برداری تا انجام کار به‌صورت پروژه‌ای در این کلاس‌ها گنجانده شده است. حداقل مدرک تحصیلی هم دیپلم است و اگر کسی با پروژه‌های عمرانی و نقشه‌برداری آشنایی اولیه داشته باشد، موجب پیشرفت بیشترش می‌شود. کارآموزان پس از پایان دوره آموزشی به مدت 2 ماه جهت کارآموزی به یکی از پروژه‌های عمرانی شرکت‌ها اعزام می‌شوند. هزینه هر کارآموز در کلاس سه نفره تا 750 هزار تومان است. هزینه هر کارآموز در کلاس دونفره یک میلیون تومان و هزینه هر کارآموز در کلاس یک‌نفره یک میلیون و 900 هزار تومان است. همچنین یکی از نرم‌افزارهایی که هر مهندس نقشه‌برداری باید بر آن تسلط داشته باشد، نرم‌افزار اتوکد است. این نرم‌افزار هم در آموزشگاه‌های خصوصی و هم در کلاس‌های سازمان فنی‌وحرفه‌ای به علاقه‌مندان آموزش داده می‌شود. ضرورت یادگیری چنین نرم‌افزاری در این است که برای سهولت و افزایش دقت در تولیدات صنعتی طرح‌های اولیه به صورت نقشه‌های دوبعدی طراحی می‌شوند. لذا قوانین متعددی جهت نماهای لازم، انواع برش‌ها و... تعریف می‌شود. مجموعه این قوانین طی دوره‌های آموزش تحت عنوان نقشه‌برداری صنعتی به دانشجویان آموزش داده می‌شود. میزان هزینه‌ای که در آموزشگاه‌های خصوصی و مراکز فنی‌وحرفه‌ای بابت این کلاس‌ها دریافت می‌شود، حدود 350 هزار تومان در کلاس‌های سازمان فنی‌وحرفه‌ای و حدود 450 هزار تومان در مراکز خصوصی است.
ابزارهای مورد نیاز یک نقشه‌بردار
نقشه‌برداری که دارای مهارت کار با دوربین توتال است، باید ابزارهای دیگری هم داشته باشد. مثلا یک دستگاه جی‌پی‌اس در جیب هر نقشه‌برداری پیدا می‌شود. اما چه قیمت‌هایی برای این ابزارها در بازار تعریف شده است؟ جی‌پی‌اس‌ها در دو حالت دستی و ایستگاهی در بازار عرضه می‌شوند و قیمت‌های متنوعی دارند. جی‌پی‌اس دستی از 450 هزار تومان تا یک میلیون و 700 هزار تومان است و جی‌پی‌اس ایستگاهی از 11 میلیون تا 40 میلیون تومان در بازار قیمت‌گذاری شده است. دوربین‌های توتال هم دارای چهار نوع هستند که قیمتشان از 500 هزار تومان تا 30 میلیون تومان در نوسان است. از دیگر ابزارهای مورد نیاز نقشه‌برداران متر است که از انواع آن نوع لیزری است که چهار پنج مدل دارد و قیمتشان از 500 هزار تومان تا 2 میلیون تومان است.
منبع : هفته نامه آتیه نو / طلا غلامی