پیامدهای عقب‌نشینی بوئینگ

تامین۲۴/ هرچند این طرح هنوز به تصویب سنا و کنگره نرسیده و مخالفت متحدان اروپایی و آسیایی آمریکا با آن دور از ذهن نیست، از هم‌اکنون گمانه‌زنی‌ها در مورد سرنوشت فروش هواپیماهای مسافربری به ایران آغاز شده است. برخی معتقدند این طرح می‌تواند زمینه‌ساز منع فروش هواپیما به ایران باشد و برخی دیگر نیز معتقدند جلوگیری از فروش هواپیما به ایران آسان نخواهد بود و شرکت‌هایی نظیر ایرباس به‌سادگی از منافع خود دست نمی‌کشند.

لایحه‌ای که مجلس نمایندگان آمریکا هفته گذشته آن را تصویب کرد، می‌تواند فروش 80 هواپیمای «بوئینگ 737» و «بوئینگ 777» را به هواپیمایی ایران‌ایر و اجاره 29 هواپیمای جت بوئینگ را به خطوط هوایی ایران مختل کند، که ارزشی معادل 25 میلیارد دلار دارد. این در حالی است که اقدام جمهوری‌خواهان در لغو مجوز فروش هواپیمای بوئینگ و ایرباس به ایران هزینه سنگینی را برای کارکنان شرکت هواپیمایی بوئینگ آمریکا به همراه خواهد داشت. جمهوری‌خواهان به همراه گروهی از دموکرات‌های مجلس نمایندگان آمریکا لایحه‌ای را به رای گذاشتند که خزانه‌داری آمریکا را از صدور مجوز برای بانک‌های آمریکایی به‌منظور تامین بودجه توافق بوئینگ و قراردادهای مشابه برای بیش از یکصد هواپیمای ایرباس منع می‌کند.

جمهوری‌خواهان با فروش این هواپیماها به‌عنوان بخشی از توافق هسته‌ای ایران و 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین، به‌علاوه آلمان) مخالف هستند. برخی تحلیلگران بر این باورند که تصویب نهایی این طرح احتمالا به پس از خروج اوباما از کاخ سفید و آغاز ریاست جمهوری دونالد ترامپ موکول خواهد شد تا ریسک وتوی آن وجود نداشته باشد. از سوی دیگر با وجود رای‌گیری هفته گذشته مجلس نمایندگان آمریکا در خصوص این لایحه، وزارت خزانه‌داری آمریکا چهارشنبه گذشته مجوز فروش 106 فروند هواپیما را به ایرباس داد. ایرباس که در فرانسه مستقر است برای فروش هواپیما به ایران‌ایر به مجوز آمریکا نیاز دارد زیرا دست‌کم 10 درصد از قطعات هر ایرباس در آمریکا ساخته می‌شود. برخی کارشناسان می‌گویند جمهوری‌‌خواهان و ترامپ نباید مانع فروش هواپیماهای بوئینگ و ایرباس به ایران شوند، زیرا سود مالی این پروژه‌ها برای شرکت‌های سازنده بسیار چشمگیر خواهد بود.

همچنین ساخت ده‌ها فروند هواپیما در مدت‌زمانی نه‌چندان طولانی موقعیت‌های شغلی زیادی ایجاد خواهد کرد. هرچند آمریکا می‌تواند تحریم‌های خود را به بهانه‌های واهی دوباره علیه ایران اعمال کند اما متقاعد کردن کشورهای دیگر برای پیروی از آمریکا در این سیاست دشوار است و به همین دلیل کارایی تحریم‌های آمریکا محدود می‌شود و کارکنان بوئینگ در واشنگتن باید هزینه آن را بپردازند. همچنین وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران، خطر نابودی برجام و پایان دادن به تمام توافقاتی را به همراه دارد، که قابلیت هسته‌ای ایران را کنترل می‌کرد. جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان آمریکا ادعا می‌کنند که نگران هستند ایران از این هواپیماها برای اهداف نظامی استفاده کند اما «دنی هک» در واشینگتن می‌گوید که توافق با بوئینگ درواقع مسیری را برای ادامه نظارت پیشنهاد می‌دهد. به گفته او، با توجه به اینکه بوئینگ مسئول نگهداری و تعمیر هواپیماهایی است که به ایران عرضه می‌کند، می‌توان بر روند استفاده از این هواپیماها نظارت داشت.