تامین ۲۴/تغییر نگرش‌ها در دولت تدبیر و امید و ایجاد 4/2 میلیون شغل جدید در حالی صورت گرفته که با توجه به میزان پذیرش دانشجو طی 10 سال گذشته، هرساله نرخ تقاضای کار از سوی جمعیت تحصیل‌کرده کشور افزایش می‌یابد. گزارش مرکز آمار هشدارهای لازم را در این زمینه داده و از سوی دیگر، پتانسیل‌های بازار کار کشور را برای کارفرمایان و دولت تبیین کرده که از این لحاظ به نظر می‌رسد ایران در سال‌های اخیر پتانسیل خوبی در زمینه نیرو و منابع انسانی دارد. زیرا بر اساس این آمارها شاهد نرخ 38 درصدی مشارکت اقتصادی در کشور هستیم. آتیه‌نو بر اساس گزارش جدید مرکز آمار، تحولات بازار کار در طول سال 94 را بررسی می‌کند.
تعریف شاغل در گزارش‌های آماری
بر اساس تعریفی که مرکز آمار از سال‌ها پیش در گزارش‌های خود مد نظر قرار داده، هر فرد بالای 10 سال سن که در هفته حداقل یک ساعت کار کند، شاغل محسوب می‌شود. کارآموزان، محصلانی که کار می‌کنند، تمام افراد کادر دائم یا موقت نیروهای مسلح و حتی افرادی که بدون مزد برای یکی از اعضای خانواده مانند پدر خود کار می‌کنند، شاغل به حساب می‌آیند.
نرخ بیکاری سال 1394: 3/11 درصد
در سال گذشته، 7/88 درصد از مجموع 24 میلیون و 127 هزار نفری که در بازه سنی 15 تا 64 سال قرار داشتند، شاغل بوده‌اند. 1/10 درصد از این تعداد مربوط به افراد 15 تا 24 ساله، 1/62 درصد از این تعداد مربوط به افراد 25 تا 44 ساله و 8/27 درصد مربوط به افراد 45 تا 64 ساله بوده است. جالب‌ترین نکته این است که در بازه سنی 25 تا 44 سال، درصد اشتغال زنان با 5/65 درصد نسبت به 5/61 درصد آقایان، بیشتر از جمعیت مردان بوده است.
روایت سازمان بین‌المللی کار از نرخ بیکاری در ایران
سازمان بین‌المللی کار به صورت مداوم آمارهای اشتغال و بیکاری کشورهای مختلف را رصد می‌کند. این سازمان در مورد نرخ بیکاری کشور ما اعلام کرده که در سال 2015، 11 درصد از ایرانی‌ها بیکار بوده‌اند. آماری که 3/0 درصد کمتر از نرخ اعلامی وزارت کار کشور خودمان است. از سوی دیگر وزارت کار دولت یازدهم اعلام کرده که نرخ بیکاری سال 1394 در میان مردان 3/9 درصد و در میان زنان 4/19 درصد بوده است. روایت سازمان بین‌المللی کار هم تقریبا مشابه روایت وزارت کار ایران است. این سازمان در برآورد خود اعلام کرده که نرخ بیکاری مردان در جمهوری اسلامی ایران 9 درصد و در میان زنان 19 درصد بوده است.
ایرانیان در چه سنی با احتمال بیشتری بیکار می‌شوند؟
بر اساس گزارش مرکز آمار، 4/29 درصد از آقایان 25 تا 29 ساله در سال 1394 بیکار بوده‌اند. این رقم برای خانم‌ها در این بازه سنی 2/39 درصد گزارش شده است. به طور متوسط بیکاری مردان و زنان در این بازه سنی 4/32 درصد بوده است. بعد از این رده سنی، بازه سنی 20 تا 24 سال بیشترین میزان بیکاری را با نرخ 6/23 درصد متوسط میان زنان و مردان داشته است.
ایرانیان چطور کار پیدا می‌کنند؟
نکته جالب گزارش اخیر مرکز آمار، روش‌های یافتن شغل در میان ایرانیان است. در سال گذشته، 6/35 درصد از افرادی که موفق شدند سر کار بروند، این شغل را از طریق «پرس‌وجو از دوستان و آشنایان» پیدا کرده‌اند. «درج آگهی در روزنامه یا مطالعه آگهی‌های استخدام» در رده دوم روش‌های مختلف پیدا کردن کار قرار داشته است. 6/13 درصد از مردان و زنان شاغل هم تصمیم گرفته‌اند رأسا با خود کارفرما وارد گفت‌وگو و مذاکره شوند. 6/12 درصد از افراد، در مراکز غیردولتی کاریابی ثبت‌نام کرده و از آن طریق موفق به پیدا کردن شغل شده‌اند. 9 درصد هم این روش را با مراکز خدمات اشتغال وزارت کار آزمون کرده و موفق شده‌اند. 9/6 درصد از شاغلان سال 1394 روی پای خود ایستاده‌اند و از طریق جمع‌آوری و امکان‌سنجی امکانات و پتانسیل‌های شخصی و مالی خود، روش خوداشتغالی را پی گرفته‌اند.
دو آماری که می‌تواند به مسئولان و اقتصاددانان جهت دهد
در میان گزارش مرکز آمار، بندی درباره نرخ مشارکت‌های اقتصادی فعالان اقتصاد و جویندگان کار ارائه شده است. نرخ مشارکت اقتصادی نشان می‌دهد چند درصد از جمعیت در سن کار، فعال یعنی شاغل یا بیکار هستند. طبق نتایج گزارش مرکز آمار، نرخ مشارکت اقتصادی در جمیعت 10 سال به بالای کشورمان در سال 94 در کل کشور 2/38 درصد بوده است. این شاخص در میان مردان 2/63 درصد و در میان زنان 3/13 درصد گزارش شده است. همچنین نرخ مشارکت اقتصادی در شهرها 5/37 درصد و در روستاها 40 درصد بوده است. این نرخ نشان می‌دهد پتانسیل متقاضیان کار در کشور ما برای انجام کار و ارائه باکیفیت کار در سطح کشور در حال افزایش بوده و پتانسیل خوبی در اختیار کارفرمایان کشور قرار گرفته است. مسئله‌ای که دکتر علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نیز بر آن تاکید می‌کند: «این نرخ، امید را در جامعه افزایش می‌دهد تا افراد تمایل بیشتری به اشتغال نشان دهند.» وی در همین زمینه بیان می‌کند: «آینده‌ای بهتر در انتظار جوانان در عرصه‌های مهارت‌آموزی پیش‌بینی می‌شود.» ربیعی مهارت‌آموزی را مهم‌ترین برنامه وزارت کار برمی‌شمارد و اعتقاد دارد: «توانمند کردن افراد جامعه و ارائه آموزش‌ها به آن‌ها از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند در مسیر توسعه اشتغالزایی تاثیرات بسیار مطلوبی داشته باشد.» آمارهایی که اعلام شد در حالی است که اگر بازه سنی آمارگیری را به جمعیت 15ساله و بالاتر ارتقا دهیم، شاهد خواهیم بود که نرخ مشارکت اقتصادی به 8/41 درصد افزایش می‌یابد و این شاخص در میان مردان به 4/69 درصد و در میان زنان به 4/14 درصد می‌رسد.
مشارکت‌جوترین استان‌ها در کشور در صحنه کار و اشتغالزایی
استان اردبیل با نرخ 7/43 درصدی مشارکت اقتصادی بالاترین نرخ مشارکت‌جویی در اقتصاد و تقاضای کار را در اختیار دارد. رتبه دوم این رده‌بندی در اختیار مردم خراسان شمالی با نرخ 8/41 درصد است. رتبه سوم به صورت مشترک از آن یزدی‌ها و گیلانی‌ها با نرخ 1/41 درصد است. این چهار استان دارای بالاترین نرخ مشارکت اقتصادی در کشور هستند.
سهم حرفه‌ها و پیشه‌ها در اشتغالزایی
از کل جمعیت شاغلان کشور در سال گذشته، 19 درصد آن‌ها در میان «صنعتگران و کارکنان مشاغل مربوط به صنعت» دسته‌بندی می‌شوند که نشان‌دهنده اهمیت بخش صنعت در کشور است و می‌تواند جهت‌گیری مناسبی به تصمیم‌سازان در دولت و نهادهای مسئول بخش خصوصی بدهد. رتبه دوم در اختیار «کارگران ساده» است. آن‌ها به دلیل ارائه خدمات با نرخ ارزان، مورد توجه هرسه بخش اصلی اقتصاد ما هستند. رتبه سوم در اختیار «کارکنان ماهر کشاورزی، جنگل‌داری و ماهی‌گیری» قرار دارد. آن‌ها نیز سهمی معادل 5/14 درصد از بازار اشتغال کشور را در دست دارند. «کارکنان خدماتی و فروشندگان» چهارمین دسته از شاغلان کشورمان را تشکیل می‌دهند که سهمی معادل 9/12 درصد دارند.
منبع : هفته نامه آتیه نو. فرشاد عزیزی
