یکی از موارد پایان دادن به فقر و ارتقای رفاه عمومی مردم، سوادآموزی و کسب مهارت است. بر این اساس دسترسی به آموزش برابر برای همه مردم از محورهایی است که همیشه در برنامه‌های توسعه پایدار مطرح می‌شود.
تأمین۲۴/ در پیامی که بان‌کی‌مون اخیرا به مناسبت روز جهانی سوادآموزی اعلام کرده است، 750میلیون بی‌سواد در جهان هستند که 115میلیون نفر آنان را جوانان تشکیل می‌دهند. این‌روزها آمار بی‌سوادی، تصویری از مردمی را نشان می‌دهد که توانایی خواندن و نوشتن ندارند؛ این به معنای بازماندن از موقعیت‌های رفاهی و از دست دادن امنیت اجتماعی، مالی و شغلی برای این افراد است.
به گزارش روزنامه تعادل، در این آمار که حاکی از فقر فرهنگی کشورهاست، نرخ بی‌سوادی در زنان بالاتر از مردان است، تقریبا 2نفر از هر 3 زن بی‌سواد هستند. این آمار از زنان بی‌سواد نشان‌دهنده بی‌توجهی کشورها به مساله سوادآموزی در زنان است. در آمارهایی که اخیرا از نرخ بی‌سوادی به دست آمده، این نرخ در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته صفر است. در کشورهای کمتر توسعه‌یافته نیز اکثریت مردم قادر به خواندن و نوشتن هستند اما افراد بی‌سواد نیز کم نیستند. در گزارشی که در سال 2016 به دست آمده، 10کشور که بالاترین آمار بی‌سوادی در جهان را دارند، معرفی شده‌اند.
این کشورها به دلیل بالابودن نرخ بی‌سوادی با مشکلات اجتماعی و فرهنگی زیادی روبه رو هستند. به‌علاوه بی‌سوادی باعث می‌شود افراد در این کشورها، درک درستی از مسائل زندگی مانند سیاست و اقتصاد نداشته باشند.
در بین این کشورها بورکینافاسو بیشترین نرخ بی‌سوادی را دارد. میزان بی‌سوادی بورکینافاسو در سال 2016 نزدیک به 77درصد است. در این کشور حتی اگر افراد موفق به ثبت‌نام در مدارس شوند، وضعیت نامناسب کلاس‌های درس و کمبود معلمان، موانعی بر سر راه سوادآموزی هستند.
مالی دومین کشوری است که بیشترین آمار بی‌سوادی را دارد. در این کشور تنها 33.4درصد از مردم قادر به خواندن و نوشتن هستند. آمار نشان می‌دهد که میزان بی‌سوادی در میان زنان مالی، بیشتر از مردان است. از کل جمعیت باسواد در این کشور 43.1درصد را مردان و فقط 24.6درصد را زنان تشکیل می‌دهند.
چاد با دارا بودن تنها 34.5درصد جمعیت باسواد در سال 2016 سومین کشور در نرخ بی‌سوادی شناخته شده است. در این کشور دولت تنها 2درصد از جمعیت خود را به آموزش اختصاص داده است. گزارش‌ها این‌طور نشان می‌دهد که آموزش و پرورش در این کشور آفریقایی دغدغه مهمی به حساب نمی‌آید. بر این اساس نرخ بی‌سوادی در این کشور به 65.5درصد رسیده است. بعد از چاد، افغانستان و سیرالئون بیشترین آمار را در نرخ بی‌سوادی دارند. در این کشورها 63.7درصد از جمعیت را افراد بی‌سواد تشکیل می‌دهند. افغانستان از آن جهت در پایین‌ترین سطح آموزش قرار دارد که بیش از 35سال جنگ در این کشور باعث فروپاشی نهادهای آموزشی و تحصیلی شده است. این در حالی است که بعد از سقوط طالبان و نظام‌های آموزشی جدید در این کشور راه‌های آموزش به روی دختران و پسران افغان باز شده و در سال‌های اخیر کودکان زیادی در افغانستان تحت سوادآموزی قرار می‌گیرند اما هنوز آمار بالای بی‌سوادی این کشور را در صدر جدول قرار داده است.
سیرالئون نیز مانند افغانستان جنگ‌های داخلی به تخریب گسترده مدارس منجر شد. در این کشور که بیش از 6میلیون نفر جمعیت دارد، کمبود منابع آموزشی و معلم از بزرگ‌ترین مشکلات سوادآموزی است. در این میان گامبیا رتبه ششم را در نرخ بی‌سوادی به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در این کشور آموزش و پرورش رایگان، توسط دولت گامبیا اجباری است اما نبود منابع و زیرساخت‌های مناسب، مانعی برای آموزش است. نرخ بی‌سوادی در این کشور 63.5درصد است.
در آخرین گزارش به دست آمده در سال 2016 آمار بی‌سوادی در سومالی 62.2درصد است. بحران جنگ و قحطی در سومالی که از سال 1991 این کشور را درگیر کرده است، علت اصلی بی‌توجهی به تحصیل و ضعیف‌ماندن سیستم آموزش است. جمعیت 37.8 درصدی باسواد در سومالی این کشور را به رتبه هشتم در بین کشورهایی با بالاترین نرخ بی‌سوادی رسانده است.
در اتیوپی نیز تنها 39درصد مردم قادر به خواندن و نوشتن هستند. نابرابری زیاد در کیفیت آموزش و نبود دسترسی مناسب به آموزش و پرورش از مهم‌ترین عوامل بازماندن کودکان این کشور از تحصیل است. جمعیت 61درصدی بی‌سواد در اتیوپی، این کشور را به رتبه هشتم درمیان کشورهایی رسانده است که بیشترین آمار بی‌سوادی را دارند.
گینه از کشورهای فقیر آفریقایی است که رتبه نهم را در لیست بی‌سوادها به خود اختصاص داده است. اقتصاد ناپایدار گینه و ضعیف بودن سیستم آموزش و پرورش عامل موثری در بی‌سوادی این کشور است. همچنین فقر در این کشور آفریقایی باعث شده تا بسیاری از خانواده‌ها حتی قادر به خرید کتاب و تجهیزات آموزشی نیز نباشند. بر این اساس 59درصد جمعیت این کشور بی‌سواد هستند.
بنین، دیگر کشور آفریقایی است که آمار بالایی در بی‌سوادی دارد. در این کشور، 57.6درصد جمعیت از سوادآموزی محروم هستند. جنگ و بی‌ثباتی سیاسی در بنین، باعث ضعیف‌شدن سیستم آموزش و پرورش شده است. همچنین هزینه‌های آموزشی بالا و کلاس‌هایی با جمعیت فراوان، عوامل دیگری برای تشدید نرخ بی‌سوادی هستند.
به‌نظر می‌رسد معضلات سیاسی، جنگ و قحطی‌ها از مهم‌ترین عوامل عقب‌ماندگی کشورها در بحث آموزش و پرورش است. سرمایه‌های انسانی می‌توانند مهم‌ترین عامل توسعه کشورها باشند. در عین حال، آسیب‌های اجتماعی با سوادآموزی رابطه معکوس دارد. بر این اساس شاید لازم باشد کشورهای در حال توسعه، توجه بیشتری به بحث آموزش و پرورش داشته باشند تا از طریق آن خسارات فرهنگی و اجتماعی ناشی از بی‌سوادی را کاهش دهند.