بلوغ گردشگری و الزامات آن

علی‌اصغر شالبافیان

مشاور مدیرعامل هلدینگ گردشگری تامین‌اجتماعی (هگتا)

تامین ۲۴ / این موضوع از چند چشم‌انداز قابل‌بررسی است. اول اینکه گردشگری در حوزه اشتغال‌زایی با توجه به تنوع و تعدد مشاغلی که دارد، طیف وسیعی از افراد را با درجات مختلف مهارت به کار می‌گیرد. این در حالی است که سایر صنایع عمدتا برای افرادی خاص و بدون داشتن مزیت رقابتی شغل ایجاد می‌کنند و پتانسیل‌های محدودتری دارند. از آنجا که طیف مشاغل گردشگری بسیار متعدد و فراگیر است و به سبب نیازمندی‌های متفاوتی که این صنعت دارد، افراد می‌توانند به کار گرفته شوند. به دلیل همین پتانسیل اشتغال‌زایی بالای گردشگری است که به‌عنوان یکی از حوزه‌های مغفول‌مانده، در وضعیت فعلی کشور، که بیکاری غالب است، باید به آن توجه کافی و وافی شود.

خوشبختانه کشور ایران از نظر برخورداری از پتانسیل‌های بالقوه، قدرت رقابت با سایر کشورها را داراست و منطق سیاست‌گذاری کلان اقتصادی نیز ایجاب می‌کند به سمت این مزیت‌های نسبی در اقتصاد حرکت کنیم. از سوی دیگر گردشگری، پول و اشتغال را همان جایی می‌برد که بیشترین نیاز به آن هست. دلیل این است که پیوندهای پیشین و پسینی که گردشگری از آن برخوردار است تحرک‌بخش دیگر صنایع می‌شود. سومین نکته هم از این قرار است که سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری یا فراهم کردن سرمایه‌های مورد نیاز برای بالفعل کردن پتانسیل‌ها چه در زمینه اشتغال‌زایی و چه در زمینه درآمدزایی توجیه بیشتری در مقام مقایسه با دیگر حوزه‌ها دارد. به طور مثال مقایسه هزینه‌ها، درآمدها و برگشت سرمایه تاسیس یک پالایشگاه با هزینه توسعه یک منطقه گردشگری به‌هیچ‌وجه قابل‌مقایسه نیست. گردشگری با ایجاد جذابیت‌ در مناطق، از رشد و گسترده‌تر شدن ابعاد آسیب‌های اجتماعی مانند مهاجرت گسترده به شهرها جلوگیری می‌کند. در حالی که صنایع دیگر فاقد این کارکرد هستند. با تمام این تفاسیر سیاست‌گذاران و به تعبیری حاکمیت به‌خوبی دریافته‌اند که گردشگری راه برون‌رفت از بسیاری از وضعیت‌های پیچیده فعلی است و حتی به این جمع‌بندی رسیده‌اند که گردشگری یاریگر اقتصاد و راهی است برای معرفی فرهنگ کشور به جهانیان.

در کنار این موضوع، گردشگری ابزاری در خدمت دیپلماسی عمومی است که با اقشار مختلف هم‌کلام می‌شود. این‌ها نشان می‌دهد که به طور بالقوه وضعیت و جایگاه مناسبی داریم. گزارش‌های مجمع جهانی اقتصاد در حوزه گردشگری ایران را که می‌خوانیم می‌بینیم با وجود پتانسیل‌های بالایی که داریم، ارزیابی از منابع بالفعل به گونه دیگری است. مثلا رتبه کشور ایران در حوزه پتانسیل‌های فرهنگی 37 است، در صورتی که به صورت بالقوه جایگاه ما پنجم است. دلیل این مسئله این است که در حوزه گردشگری میان دو واژه منبع و جاذبه تفاوت قائل می‌شوند. ممکن است کشوری دارای منابع گردشگری باشد اما این امر لزوما به معنای جاذبه‌دار بودن این کشور نیست. بلکه باید فرآیندی طی شود تا منابع گردشگری به جاذبه تبدیل شوند.

اتفاقی که در کشور ما نیفتاده همین است. البته گردشگری ایران در پنج سال اخیر تحت تاثیر نوسانات نرخ ارز و تغییرات در نظام دیپلماسی کشور، روند روبه‌رشدی را تجربه کرده که خبر خوبی است. منتها باید اذعان کرد که زیرساخت‌ها به‌ویژه زیرساخت‌های سخت‌افزاری (حمل‌ونقل و مراکز اقامتی) و همین‌طور زیرساخت‌های نرم‌افزاری (آموزش و...) کفایت روند روبه‌رشد گردشگری ایران را نمی‌کند. همین عوامل روی دیگر سکه و لازمه توسعه پایدار در این حوزه هستند که البته باید سرمایه‌گذاری را هم در کنار آن‌ها جای داد. سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری همواره تابعی از شرایط کلی‌تر بوده اما با توجه به روند روبه‌رشد حوزه گردشگری در سال‌های گذشته، نگاه سرمایه‌گذاران نیز به این حوزه به‌عنوان حوزه‌ای دارای پتانسیل تدریجی اما روبه‌رشد بوده و طبق پیش‌بینی شورای جهانی سفر و گردشگری این روند افزایش سرمایه‌گذاری تا سال 2026 ادامه خواهد داشت.

باید بپذیریم که گردشگری در کشور ما هنوز دوران کودکی خود را می‌گذراند و برای اینکه به بلوغ و پختگی برسد، می‌بایست موانع را رفع و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را جذب کند. در این میان هلدینگ گردشگری تامین‌اجتماعی (هگتا) به‌عنوان بزرگ‌ترین هلدینگ گردشگری کشور و برخوردار از تمام اجزای زنجیره سفر، در گردهمایی اخیر فعالان حوزه گردشگری، مذاکرات موفق و ارتباطات نظام‌یافته‌ای با برخی از سرمایه‌گذاران و شرکای تجاری داخلی و خارجی برقرار ساخته که در جهت تبدیل توانمندی‌های بالقوه گردشگری به اسباب رشد و توسعه این صنعت و همچنین اقتصاد کشور به کار گرفته خواهند شد.

منبع : هفته نامه آتیه نو