علل فاصله‌های عاطفی در دنیای دیجیتال

سعید امانی درباره تأثیر فضای مجازی بر روابط عاطفی زوجین، می‌گوید: «فضای مجازی این امکان را به افراد می‌دهد که به راحتی و بدون نیاز به حضور فیزیکی، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این فضای تعامل مجازی به آن‌ها فرصت می‌دهد که هویت‌های ناشناس یا مستعار برای خود بسازند که این امر باعث احساس راحتی بیشتر می‌شود.» از سوی دیگر، این فضا می‌تواند با ایجاد احساس تعلق‌خاطر، افراد را به سمت تعامل بیشتر ترغیب کند. همچنین برخی افراد به دنبال تأیید و پذیرش از سوی دیگران هستند که این نیاز به تأیید، آن‌ها را به برقراری ارتباطات بیشتر در فضای مجازی وامی‌دارد. ارتباط با افراد مشهور، آشنایی با فرهنگ‌های مختلف و استفاده از پلتفرم‌های سرگرم‌کننده نیز از دیگر دلایل جذابیت تعامل در فضای مجازی است. تأثیرات مثبت امانی با اشاره به جنبه‌های مثبت فضای مجازی اضافه می‌کند: «فضای مجازی می‌تواند به زوجین کمک کند تا ارتباطات خود را تقویت کنند. پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی، امکان برقراری ارتباط مداوم و آسان را فراهم کرده و این امر می‌تواند به تقویت پیوند عاطفی زوجین بینجامد. همچنین به اشتراک‌ گذاشتن تجربیات و لحظات خاص در این فضا می‌تواند روابط عاطفی میان زوجین را بهبود بخشد. استفاده از منابع آنلاین برای یادگیری مهارت‌های ارتباطی و حل تعارضات در زندگی مشترک نیز به تحکیم روابط آن‌ها کمک خواهد کرد.» تأثیرات منفی اما فضای مجازی تنها جنبه‌های مثبت ندارد. امانی با بیان اینکه فضای مجازی می‌تواند مشکلاتی برای روابط عاطفی به وجود آورد، بیان می‌کند: «فعالیت‌هایی مانند چت با دیگران، استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای مقایسه و پنهان‌کاری می‌تواند سوءتفاهم و درگیری در روابط را به دنبال داشته باشد.» او ادامه می‌دهد: «مشاهده زندگی‌های دیگران در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند حس ناکافی بودن یا حسادت را در زوجین ایجاد کند. از طرفی وابستگی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، وقت و توجه افراد را از یکدیگر می‌گیرد که این امر به کاهش کیفیت ارتباطات زناشویی می‌انجامد.» نمایش دروغین زندگی امانی توضیح می‌دهد: «برخی افراد با مشاهده زندگی‌های دیگران در شبکه‌های اجتماعی احساس می‌کنند که زندگی‌شان ناقص است و این احساس موجب بروز نارضایتی در زندگی زناشویی‌ می‌شود.» او یادآور می‌شود: «مقایسه خود با دیگران، به‌ویژه در زمینه روابط می‌تواند احساس شکست و خودآگاهی منفی ایجاد کند و این امر نارضایتی به دنبال خواهد داشت. افراد معمولاً تنها جنبه‌های مثبت زندگی دیگران را می‌بینند و از مشکلات و چالش‌های آن‌ها غافل می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود انتظارات غیرواقعی از روابط خود داشته باشند.» به اعتقاد این روانشناس، اگر افراد بیشتر وقت خود را صرف مرور شبکه‌های اجتماعی کنند تا ارتباط با شریک زندگی‌شان، صمیمیت و ارتباط عاطفی در رابطه کاهش می‌یابد. رفتارهای پنهانی و خیانت کارشناس روانشناسی با اشاره به روابط پنهانی در فضای مجازی می‌گوید: «احساس تنهایی و عدم ارتباط عاطفی با شریک زندگی، می‌تواند موجب بروز ارتباطات پنهانی در فضای مجازی شود. این روابط غیرمجاز، چه عاطفی و چه جنسی، به‌طور معمول به دلیل احساس ناامنی یا عدم اعتماد به نفس افراد در روابط زناشویی شکل می‌گیرد.» او می‌افزاید: «این نوع روابط می‌تواند طلاق و آسیب‌های جسمی و روحی شدید برای افراد را رقم بزند.» امانی برای مقابله با اعتیاد به فضای مجازی به زوجین توصیه می‌کند: «باید رفتارهای یکدیگر را به آرامی و بدون قضاوت مورد بحث قرار دهند. آن‌ها باید احساسات و نگرانی‌های خود را بیان کرده و برای حل مشکل به‌طور مشخص‌تری با هم صحبت کنند. همچنین در یک محیط آرام، به صحبت‌های یکدیگر به دقت گوش دهند و برای استفاده متعادل از فضای مجازی زمان‌های مشخصی تعیین کنند. باید برای انجام فعالیت‌های مشترک جایگزین مانند ورزش، گردش و مطالعه برنامه‌ریزی کنند.» در نهایت، امانی معتقد است که گرچه چالش‌هایی مانند اعتیاد به فضای مجازی می‌تواند به روابط آسیب بزند، با رویکردی مثبت و همدلانه می‌توان این مشکلات را حل کرد و به یک زندگی مشترک سالم و شاداب دست یافت. او بر این نکته تأکید دارد که اگر مشکل میان زوجین جدی باشد، بهتر است از مشاور یا روانشناس کمک بگیرند تا ریشه‌های مشکل شناسایی و راهکارهای مؤثر برای حل آن ارائه شود. گفتگو: اکرم خاکپور