تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
سازمان تأمین اجتماعی به عنوان نهادی اجتماعی، همواره توجه ویژه‌ای به بهبود وضعیت معیشت بازنشستگان داشته است. در حال حاضر بهبود وضعیت معیشتی این اقشار به عنوان یک اولویت استراتژیک در دستور کار قرار دارد تا فصل دشوار زندگی این گروه‌ها با آرامش و حرکت به سمت عدالت برنامه‌ریزی شود.
به گزارش تأمین 24، توجه سازمان تأمین اجتماعی به حوزه معیشت بازنشستگان، به نوعی اولویت‌دهی به عدالت اجتماعی برای همه گروه‌های مشمول در این سازمان محسوب می‌شود اما به دلیل رشد روزافزون تعداد افراد بازنشسته و به تبع آن افزایش میزان مستمری‌ها، اجرای طرح‌هایی همچون متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان، تخصیص اعتبارات ویژه به طرح بیمه تکمیلی، اجرای خدمات رفاهی همچون طرح کرامت رضوی برای مشمولان، همه این موارد باعث شده که تعهدات سازمان به شکلی فزاینده روندی افزایشی داشته باشد.
اگرچه سازمان تأمین اجتماعی با اتخاذ رویکردی انسان‌محور و الزامات قانونی به موضوع معیشت بازنشستگان می‌پردازد، اما در این سال‌ها وضعیت مصارف سازمان رشد چشمگیری داشته است به طوری که ماهانه 100 هزار میلیارد تومان بابت مستمری‌ها از سوی این نهاد بیمه‌گر پرداخت می‌شود. این میزان تعهدات نیازمند داشتن منابع پایدار است که مدیریت سازمان در سال‌های اخیر به این موضوع هم توجه خاص دارد.
براساس آخرین داده‌های آماری در طول سالیان گذشته تعداد بازنشستگان به ویژه در حوزه بازنشستگی پیش از موعد و سخت و زیان‌آور روند صعودی داشته به طوری که در حال حاضر 52 درصد افراد بازنشسته در تأمین اجتماعی را این گروه‌ها شامل می‌شوند. حال با این وجود افزایش تعهدات سازمان تأمین اجتماعی، رشد بار مالی و ایفای تعهدات در حوزه مستمری‌ها برای حدود پنج میلیون نفر از بازنشستگان بدون وقفه در حال اجرا است تا این افراد بتوانند همه برنامه‌های خود را در حوزه معیشتی برای این گروه‌ها اجرایی کند.
غلامحسین عابدی‌روش، کارشناس بیمه‌های اجتماعی در این باره گفت: در سازمان تأمین اجتماعی موضوعی که بسیار باعث آسیب شده افزایش تعهدات کوتاه‌مدت و بلندمدت است. افزایش سن امید به زندگی 56 سال در سال‌های 1354 تا 1355 بوده اما در حال حاضر سن امید به زندگی به 76 سال افزایش یافته است اما با وجود تغییرات در این موضوع همچنان قانون سال 1354 در سازمان تأمین اجتماعی اجرایی می‌شود.
عابدی‌روش در گفت‌وگو با تأمین 24 افزود: همچنین براساس همان قانون برای سن بازنشستگی افراد تصمیم گرفته می‌شود. در آن زمان اگر قانون بازنشستگی اجرایی می‌شد اگر فرد 50 سال سن و 30 سال سابقه سازمان تأمین اجتماعی را داشت در نهایت 6 سال سابقه دریافت مستمری از این سازمان را داشت اما اکنون اگر یک فرد 30 سال سابقه بیمه‌پردازی و 50 ساله بازنشسته شود حدود 26 سال برای مردان و 30 سال برای بانوان از این سازمان خدمات مستمری دریافت خواهند کرد.
وی ادامه داد: یعنی این موضوع نشان می‌دهد که میزان تعهدات سازمان تأمین اجتماعی به واسطه همین موضوع چند برابر شده است یعنی این سازمان چه میزان توان دارد که این مسئله را جبران کند. طبیعی است گه چنین شرایطی بحران خواهد شد که این موضوع نیازمند این است که در خصوص سن دریافت تعهدات باید یک نوع بازنگری اساسی انجام شود.
مزیت‌های اجرای طرح‌های معیشتی
اگرچه اجرای طرح‌های معیشتی فشار بر منابع مالی سازمان تأمین اجتماعی را دوچندان می‌کند اما از طرفی دیگر افزایش سهم حقوق و مزایا از کل مصارف سازمان، رشد هزینه‌های درمانی و پوشش‌های تکمیلی و نیاز به تخصیص منابع بیشتر برای طرح‌های حمایتی را نیز موجب می‌شود. با این وجود تأمین اجتماعی در همه شرایط نسبت به اجرای طرح‌های مرتبط با بهبود وضعیت زندگی بازنشستگان هیچ کوتاهی نکرده است.
مزایای طرح‌های معیشتی برای بازنشستگان شامل امنیت مالی نسبی، دسترسی بیشتر به خدمات سلامت و کاهش فقر در میان بازنشستگان می‌شود که همین رویکرد در برنامه‌های سازمان تأمین اجتماعی گنجانده شده است. همه خوب می‌دانیم که سیاست‌های حمایتی منجر به کاهش نرخ فقر در بین جامعه بازنشستگی شده است.
البته ناگفته نماند که افزایش مصارف یا به نوعی رشد چشمگیر هزینه‌های سازمان تأمین اجتماعی در بخش مستمری‌ها، افزایش هزینه‌های جاری و اداری، فشار بر تراز مالی سازمان، تشدید ناترازی مالی و افزایش شکاف بین درآمدها و مصارف به عنوان چالش‌های پیش‌رو به شمار می‌رود. با این وجود همه اقدامات و رویکرد عدالت‌محور و حرکت به سمت رفاه بازنشستگان همچنان در دستور کار سازمان قرار دارد.
عابدی‌روش اضافه کرد: این مسئله یعنی رشد منابع سازمان در قالب برنامه هفتم توسعه نمی‌تواند کارساز باشد بلکه باید جدی‌تر به این موضوع پرداخت. با وجود اینکه میزان تعهدات پرداختی برای افرادی که سابقه بیمه‌پردازی بسیار کمتری نزد سازمان تأمین اجتماعی دارند اما سازمان تأمین اجتماعی مدت زمان بیشتری برای آنها مستمری پرداخت می‌کند. به عنوان نمونه فردی که 20 سال سابقه‌بیمه‌پردازی دارد و 60 سال سن تا زمان فوت مستمری از این سازمان دریافت خواهد کرد.
وی افزود: بنابراین معتقدیم اگر افزایش سن بازنشستگی اجرایی شود در این مسئله بسیار موثر خواهد بود زیرا زمان پرداخت تعهدات به نوعی کاهش یافته و به نوعی اگر وضعیت سازمان تأمین اجتماعی هم روند بهتری را پیش بگیرد، اجرای تعهدات زودرس نخواهد شد. به این واسطه اگر سن بازنشستگی افزایش یابد و تعهدات زودرس نباشد سازمان تأمین اجتماعی حتی می‌تواند مستمری این افراد را باکفایت پرداخت کند.
کارشناس بیمه‌های اجتماعی گفت: زمانی که مشارکت و مسئولیت‌های اجتماعی شرکای اجتماعی از بین برود و جایی دیگر برای این موضوعات تصمیم بگیرد و این افراد تعهدات را بپذیرند، این اتفاقات نامناسب شکل می‌گیرد. معتقدم برای اجرای همه برنامه‌ها در سازمان تأمین اجتماعی تصمیم‌سازی با حضور شرکای اجتماعی باشد و نباید دولت‌ها دخالت کنند بلکه باید سیاست‌گذاری کنند.
به گفته وی، باید برای افزایش سن، شرکای اجتماعی تصمیم‌گیری کنند باید شرکای اجتماعی مشکل را مشاهده کنند و خودشان با توجه به شرایط موجود، راه‌حل ارائه کرده اند. اگر هر تصمیمی براساس حضور شرکای اجتماعی باشد به طور یقین اگر فرداها مشکلی پیش آید چون خودشان تصمیم گرفته‌اند مجبور به اجرای آن خواهند بود.
راهکارهای مدیریت چالش‌های مالی
شاید مهمترین ملاک‌هایی که برای رفع چنین مشکلاتی و توجه ویژه به حوزه بهبود معیشت بازنشستگان رخ دهد، بهینه‌سازی هزینه‌ها، استفاده از فناوری برای کاهش هزینه‌ها، توسعه منابع درآمدی، سرمایه‌گذاری‌های سودآور، توسعه پایه بیمه‌شدگان و ایجاد تنوع در سبد دارایی‌های این سازمان با حجم فراوانی از افراد بیمه‌شده و مستمری‌بگیر تحت پوشش باشد.
گام‌هایی که سازمان تأمین اجتماعی به ویژه در این دوره از مدیریت برای رشد منابع پایدار و پرداخت به‌هنگام حقوق و مستمری بازنشستگان و از طرفی دیگر اجرای قانون متناسب‌سازی حقوق این افراد در راستای بهبود وضعیت معیشت این گروه‌ها برداشته، تاکنون کارنامه مطلوبی را با رضایت نسبی گروه‌های مستمری‌بگیران و بازنشستگان را به دنبال داشته است.
البته که توجه کارفرمایان بخش خصوصی و دولتی به پرداخت به موقع مطالبات خود به سازمان تأمین اجتماعی نیز در این مسیر می‌تواند بسیار موثر باشد زیرا آمارها نشان می‌دهد که تأمین اجتماعی طلب هنگفتی از این شرکای اجتماعی خود دارد که پرداخت به هنگام آنها می‌تواند مسیر ارائه خدمات و بهبود وضعیت بازنشستگان و مستمری‌بگیران را نیز تغییر دهد.
اگرچه توجه به معیشت بازنشستگان موجب افزایش تعهدات و تشدید ناترازی مالی سازمان تأمین اجتماعی شده است، اما این مسئولیت اجتماعی مستلزم یافتن راهکارهای پایدار برای تداوم خدمات‌رسانی است. مسیری که سازمان با اجرای طرح‌های تحولی و جذب بیشتر بیمه‌شدگان برای تأمین منابع پایدار دنبال کرده است.
سازمان تأمین اجتماعی در حال حاضر حدود 50 میلیون نفر از جمعیت کشور را در قالب بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران و خانواده‌آنان خدمات‌رسانی می‌کند، با وجود 16 میلیون و 500 هزار بیمه‌شده اصلی، برای حدود پنج میلیون نفر مستمری‌بگیر و بازنشسته تعهدات سنگینی به عهده دارد که طبق آمارها مجموع هزینه‌های این سازمان در طول ماه 125 هزار میلیارد تومان است.
