برگزاری این دوره از مسابقات در قالب یک «جشنواره ملی مهارت»، نشان‌دهنده تحولِ نگرش در مسیر توسعه منابع انسانی است. حضور رشته‌های نوظهور مرتبط با اقتصاد دیجیتال در کنار حرفه‌های سنتی، تأکیدی بر ضرورت همگامی با فناوری‌های پیشرفته و نیازهای نسل جوان است. این رویداد، بستری برای نمایش توانمندی‌های بهترین‌های مهارت کشور و فرصتی بی‌بدیل برای صنایع جهت جذب استعدادهای برتر فراهم می‌کند.
اما پرسش اصلی اینجاست:
چگونه می‌توان این حرکت را به فرآیندی پایدار در زیست‌بوم مهارتی کشور تبدیل کرد؟
نقش شراکت هوشمند در کاهش هزینه‌های صنعت و افزایش بهره‌وری چیست؟
و آیا مسابقات ملی مهارت می‌تواند «تب مهارت» را در جامعه به جریان اندازد؟
برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها، گفت‌وگویی با غلامحسین محمدی رییس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور ترتیب داده‌ایم که در ادامه ازنظر می‌گذرد.
بحث اصلی حول محور تربیت نیروی کار ماهر است. یکی از دغدغه همیشگی برای صنایع، هزینه‌های تربیت و بازآموزی نیرو است. سازمان شما چه مکانیسمی برای کاهش این هزینه‌ها و قبولاندن آن به صاحبان صنعت طراحی کرده است؟
پاسخ شما در یک مفهوم خلاصه می‌شود: «شراکت هوشمند». وقتی کسب‌وکارها با ارائه‌دهندگان خدمات آموزشی وارد مشارکت هوشمندانه می‌شوند، در حال خلق یک «ارزش‌افزوده مانا» هستند. این مشارکت نه‌تنها اثرات اجتماعی عمیقی در کاهش شاخص‌هایی مانند فقر و بیکاری دارد، بلکه برای خود بنگاه‌ها نیز یک ارزش‌افزوده بزرگ برای آینده ایجاد می‌کند. آینده‌ای که در آن ناگزیر به استخدام نیرو هستند و مجبورند برای آموزش متناسب با نیازهای خاص خود هزینه بپردازند. یک‌راه این است که فرد را انتخاب کنید و سپس هزینه آموزش را متقبل شوید. راه هوشمندانه‌تر این است که از همین امروز در ایجاد ظرفیت آموزشی سرمایه‌گذاری کنید تا به‌صورت مداوم از بهترین استعدادهای کشور استفاده کنید.
این مدل سرمایه‌گذاری مشترک چگونه از هزینه کشی مضاعف جلوگیری می‌کند؟
در مدل شراکت هوشمند، یک کسب‌وکار از همان ابتدا در طراحی استانداردهای آموزشی، تعیین متون درسی، انتخاب مربیان و ارزش‌گذاری شایستگی‌ها مشارکت می‌کند. این مشارکت اولیه و عمیق، به‌طورقطع باعث کاهش هزینه‌های میان‌مدت و بلندمدت بنگاه می‌شود. آمارهای جهانی نیز این موضوع را تأیید می‌کنند. آن‌ها بهره‌وری را مبنای اصلی سنجش آموزش‌های مهارتی می‌دانند. در ایران نیز در قانون برنامه هفتم، بیش از ۳۰ درصد رشد اقتصادی مورد انتظار، ناشی از افزایش بهره‌وری دیده‌شده است. شما می‌توانید یک نسبت دقیق بین نهاده تولید که مهم‌ترینش نیروی انسانی است، با بهره‌وری و رشد اقتصادی برقرار کنید.
اما یک نگرانی رایج صاحبان صنایع این است: «ما نیرو را آموزش می‌دهیم، اما او پس از کسب مهارت، به‌سرعت جذب بازارهای دیگر می‌شود.» چگونه می‌توان به ماندگاری نیروی کار کمک کرد؟
این نگاه که «ما مهارت می‌دهیم و او باید همیشه پایبند بماند» یک سؤال اساساً اشتباه است. حضور یک فرد در یک سازمان تک عاملی نیست. طبیعی است که اگر فردی مهارت بیفزاید، گزینه‌های بیشتری خواهد داشت؛ اما نکته کلیدی اینجاست: فردی که مهارتش افزایش می‌یابد، از روز اول برای شما ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند. هزینه‌ای که شما برای آموزش او در قالب شراکت هوشمند می‌پردازید، بسیار کمتر از ارزشی است که خلق می‌کند. ضمن اینکه اگر سایر اجزای زیست‌بوم اشتغال، مانند شرایط محیط کار، روابط سازنده، قراردادهای منصفانه، جبران خدمات مناسب و حمایت‌های رفاهی فراهم باشد، به‌طور طبیعی جذابیت برای ماندگاری ایجاد می‌شود. در واقع، افزایش مهارت در یک بازه زمانی مشخص، بهره‌وری شمارا در همان بازه تضمین می‌کند و این‌یک زنجیره به‌هم‌پیوسته است.
برگردیم به بیست و دومین دوره مسابقات ملی مهارت که به‌زودی در اصفهان برگزار می‌شود. حلقه‌های بعدی این زنجیره، پس از برگزاری این رویداد ملی چیست؟ آیا برنامه‌ای برای تداوم و سامان‌دهی خروجی آن دارید؟
هدف اصلی ما امسال و با تمرکز بر برگزاری این رویداد در اصفهان، دقیقاً پرداختن به همین نکته است. برای اولین بار پس از ۲۰ سال، این مسابقات را به‌صورت یک «جشنواره ملی» با همکاری تمام اجزای زیست‌بوم مهارتی برگزار می‌کنیم. مسابقات مهارتی در دنیا دقیقاً برای همین «تحرک‌بخشی» طراحی‌شده‌اند. برای مثال همانطور که فیفا و دیگر نهادها یا مسابقات منطقه‌ای و جهانی پیرامون فوتبال، کل صنعت ورزش را رونق بخشیدند، مسابقات ملی مهارت نیز باید «تب مهارت» را در جامعه بالا ببرد. باید خانواده‌ها و افراد بدانند که سرمایه‌گذاری در حوزه مهارتی، مسیر سریع‌تری به اشتغال پایدار است. این اکوسیستم، ازآنجاکه به مسابقات آسیایی و جهانی متصل است، حتی باعث انتقال فناوری‌های برتر به صنایع ما می‌شود. تکرار حرفه‌ای این مسابقات، به‌مرورزمان استانداردهای بین‌المللی را در کشور نهادینه می‌کند و یک جهش در کیفیت صنعت و خدمات ایجاد می‌کند. حضور گسترده همه نهادها از اتاق بازرگانی تا شرکت‌های بزرگ و دولت، نویدبخش این است که این زیست‌بوم، ابعاد ملی می گیرد. افراد منتخب این مسابقات، بهترین نامزدهای تصدی مشاغل هستند و در دنیا، برندگان چنین مسابقاتی به‌سرعت جذب شرکت‌های بزرگ می‌شوند. خوشبختانه در ایران نیز این روند به‌تدریج در حال شکل‌گیری است.
یک سؤال پایانی درباره نسل جدید. با توجه به ویژگی‌های نسلZ دهه هشتادی‌ها که بنیان دیجیتال دارند، آیا سازمان شما نقشه راه مشخصی برای مهارت‌آموزی این نسل در حوزه‌های پیشرفته و دیجیتال تدوین کرده است؟
قطعاً. در همین دوره از مسابقات، از بین ۳۸ رشته، بیش از ۱۰ رشته مستقیماً مرتبط با اقتصاد دیجیتال است که با استقبال بسیار خوبی هم مواجه شده‌اند. در قانون برنامه هفتم، تربیت ۵۰۰ هزار نیروی ماهر در اقتصاد دیجیتال هدف‌گذاری شده است. برای رسیدن به این هدف، یک تقسیم‌کار ملی ضروری است. ما اوایل سال با وزارت ارتباطات، سند کلی این برنامه را نهایی کردیم و به‌زودی در شورای عالی مهارت به تصویب می‌رسد. مقرر شده است حداقل ۳۱ مرکز مهارت‌های پیشرفته در کشور راه‌اندازی کنیم که مقدمات بسیاری از آن‌ها فراهم‌شده است. همچنین با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، یک هزار میلیارد تومان از منابع اعتبارات مالیاتی برای هزینه در حوزه مهارت‌های پیشرفته در صنعت، کشاورزی، خدمات و هنر تخصیص‌یافته است. انشالله این زیرساخت‌ها، فرصت مناسبی برای همه علاقه‌مندان، به‌ویژه دانش آموزان و دانشجویان، برای بهره‌مندی از آموزش‌های اقتصاد دیجیتال فراهم خواهد کرد.
