تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
سقف پرداخت مقرری بیمۀ بیکاری برای متأهلان یا متکفلان ۵۰ ماه و برای مجردان ۳۶ ماه است و حداقل دورۀ پرداخت نیز برای متأهلان ۱۲ ماه و برای مجردان ۶ ماه است. این رویه در تمامی کشورهایی که مقرری بیمۀ بیکاری دریافت می‌کنند جاری است، زیرا بیکاری اتفاقی موقتی است و فرد بیکار می‌تواند و باید به‌دنبال شغل جدیدی باشد و مقرری فقط بابت اعادۀ معاش فرد و خانوادۀ وی در مدت بیکاری پرداخت می‌شود. ازاین‌رو مواردی که باعث می‌شود مقرری بیمۀ بیکاری قطع شود متعدد است و شامل موارد زیر می‌شود.
۱. درصورتی‌که بیمه‌شدۀ بیکار به کار قبلی بازگردد و یا مشغول کار دیگری شود، مقرری وی قطع می‌شود. بنابراین مقرری‌بگیر بیمه‌شده در صورت اشتغال مجدد موظف است حداکثر ظرف ۱۵ روز از تاریخ اشتغال، موضوع را به واحد تعاون، کار و رفاه اجتماعی و شعب تأمین اجتماعی پرداخت‌کننده مقرری بیکاری اعلام کند.
اگر مقرری‌بگیری در حین دریافت مقرری، به کار اشتغال یابد و اشتغال خود را به سازمان گزارش نکند و هم‌چنان مقرری دریافت کند، باید تمامی مبالغ دریافتی را به سازمان برگرداند و ارائۀ خدمات بعدی سازمان منوط به استرداد مبالغی است که من‌غیرحق دریافت کرده است.
بیکارانی که در زمان دریافت مقرری بیمۀ بیکاری، با معرفی واحد تعاون، کار و رفاه اجتماعی، به کاری مشغول می‌شوند که میزان حقوق و مزایای آن کم‌تر از مقرری بیمۀ بیکاری است، مابه‌التفاوت حقوق و مزایای دریافتی تا میزان مقرری بیمۀ بیکاری توسط سازمان تأمین اجتماعی به آنان پرداخت خواهد شد.
۲. درصورتی‌که طبق اعلام واحد تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل و یا نهضت سوادآموزی، بیمه‌شدۀ بیکار از شرکت در دوره‌های کارآموزی و یا سوادآموزی خودداری کند، مقرری بیمۀ بیکاری وی قطع می‌شود.
۳. در مواردی که بیمه‌شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود و یا شغل مشابه پیشنهادی توسط ادارۀ کار امتناع ورزد، مقرری وی قطع می‌شود.
۴. چنانچه بیمه‌شدۀ مقرری‌بگیر جزء بازنشستگان و یا ازکارافتادگان کلی قرار بگیرد و مستمری دریافت کند، ادامۀ پرداخت مقرری بیمۀ بیکاری به وی منتفی خواهد شد.
۵. درصورتی‌که مقرری‌بگیر تمام مدت قانونی مقرر را به نسبت سابقه و وضعیت تأهل دریافت کرده باشد، مقرری وی قطع می‌شود. دراین‌صورت چنانچه از سقف قانونی (۵۰ ماه برای متأهلان و متکفلان و ۳۶ ماه برای مجردان) استفاده نکرده باشد، با افزایش سابقه و استحقاق مدت‌زمان بیش‌تر، می‌تواند مجدداً از مقرری بیمۀ بیکاری تا سقف مربوطه بهره‌مند شود.
در مورد استفاده از مقرری بیمۀ بیکاری موارد زیر توصیه می‌شود:
۱. زمان بیکاری و اخراج کارگر (برگه‌های اخراج یا عدم نیاز) دقیقاً باید با زمان پرداخت حق بیمۀ وی منطبق و متناسب باشد. یعنی از زمانی‌که فرد اخراج می‌شود نباید از آن به بعد حق بیمۀ وی به شعب سازمان پرداخت شود و یا نباید بین زمان ترک کار با زمان اخراج مندرج در نامه اخراج یا عدم نیاز فاصله باشد. هم‌چنین نباید در سابقۀ فرد هنگام اخراج خلأ بیمه‌ای به وجود آید و یا بین زمان پرداخت حق بیمه و بیکاری بیمه‌شده هم‌پوشانی ایجاد شود. مغایرت در این امور موجب تعویق در پرداخت مقرری و یا عدم استحقاق متقاضی بیکار خواهد شد. کسانی‌که در مورد زمان اخراج واقعی و آن‌چه در نامه اخراج یا عدم نیاز آنان درج شده مغایرتی وجود دارد یا کارفرما سهواً زمان اخراج را اشتباهی به شعبه اعلام کرده باشد باید مدارک لازم را به شعبۀ مربوطه ارائه و درخواست اصلاح و رسیدگی کنند. درغیراین‌صورت تنها راه برخورداری از مقرری بیمۀ بیکاری، درخواست اصلاح تاریخ اخراج و سوابق مربوطه توسط هیئت‌های حل اختلاف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواهد بود.
۲. فرصت مراجعه به هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار برای درخواست بیمۀ بیکاری از زمان اخراج یک‌ماه است و فقط در شرایط خاص کارگر می‌تواند تا سه‌ماه نیز به مراجع مذکور مراجعه کند. بدون عذر موجه مثل بیماری و... هیئت‌های حل اختلاف به‌هیچ‌وجه درخواست‌های بعد از گذشت یک‌ماه را نمی‌پذیرند.
۳. استفاده یک‌باره از تمام مدت استحقاقی مقرری بیمۀ بیکاری توسط کارگر بیکار اقدام صحیحی نیست. بهتر است در صورت یافتن شغل مناسب، فرد بیکار اشتغال جدید را بپذیرد تا بتواند از این امکان در دفعات بعد نیز استفاده کند.
۴. با توجه به این‌که مقرری بیمۀ بیکاری ۵۵ درصد حقوق فرد است، در برخی موارد که بیمه‌شده بخواهد از تعهدات بلندمدت سازمان (از قبیل مستمری‌های بازنشستگی و...) استفاده کند، دریافت مقرری مذکور به‌صرفه نیست. مخصوصاً کسانی‌که بر مبنای حقوق‌های بالا حق بیمه پرداخت می‌کنند، دریافت مقرری بیمۀ بیکاری بر میزان و مطلوبیت خدمات دیگر تأثیری منفی خواهد داشت.
***
با ۶۶۰۰ روز سابقه، که ۲۹۵۰ روز آن از سازمان بازنشستگی کشوری منتقل شده، درخواست بیمۀ بیکاری دادم. سازمان تأمین اجتماعی برای محاسبۀ طول مدت استفاده از مقرری بیکاری، سوابق منتقل‌شده را به‌دلیل این‌که ۱۸ درصدی بوده لحاظ نکرده است. درحالی‌که من به نرخ روز این بیمه را منتقل کردم (حدود ۲۲ میلیون تومان پرداختم). حال می‌گویند ۱۸ درصد بوده! آیا این کار قانونی است؟
به‌موجب قانون بیمۀ بیکاری، فقط مشمولان قانون کار تحت پوشش قانون بیمۀ بیکاری هستند و از آن‌جا که صندوق‌های دیگر ازجمله صندوق بازنشستگی کشوری بیمۀ بیکاری ندارند و سه‌درصد حق بیمه مربوط به بیمۀ بیکاری نیز از حقوق آن‌ها کسر نمی‌شود، بنابراین مشمول بیمۀ بیکاری نمی‌شوند و نمی‌توانند برای محاسبۀ مدت پرداخت مقرری نیز مورد محاسبه قرار بگیرند.
شرایط استفاده از بیمۀ بیکاری بعد از دورۀ مرخصی زایمان چیست؟
اگر کارفرما از پذیرش مجدد بیمه‌شده‌ای که از مرخصی زایمان بازگشته خودداری کند، درواقع وی را غیرموجه اخراج کرده است و وی می‌تواند به‌دلیل اخراج غیرقانونی به هیئت‌های حل اختلاف مراجعه و از کارفرمای خود شکایت کند، زیرا دورۀ مرخصی زایمان جزء دوره تعلیق است و کارفرما مکلف است پس از دورۀ تعلیق کارگر را به سر کار خود بازگرداند. بااین‌حال اگر کارفرما در هر شرایطی از پذیرش کارگر خودداری کند، وی مستحق دریافت مقرری بیمۀ بیکاری با وجود سایر شرایط خواهد بود.
چنانچه مقرری بیمۀ بیکاری بیمه‌شده‌ای توسط سازمان تأمین اجتماعی قطع شود، به کجا می‌تواند مراجعه کند و خواستار پیگیری و بررسی آن شود؟
درصورتی‌که کارگر نسبت به قطع مقرری توسط تأمین اجتماعی تامین‌اجتماعی معترض باشد، واحد تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل موظف است موضوع را بررسی و اعلام نظر کند. نظر واحد تعاون، کار و رفاه اجتماعی قطعی و لازم‌الاجراست. البته در صورت نتیجه نگرفتن امکان دادرسی در دیوان عدالت اداری نیز وجود دارد.
