تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
دکتر محمدرضا وفا در گفت‌وگو با تأمین24 با تاکید براینکه در ساعات گرم روز تا جای ممکن از تردد غیرضروی حتی در سایه پرهیز کنیم، گفت: به‌ویژه اگر این ترددها به‌منظور خرید وسایل خانه انجام شود، منجر به آسیب بیشتری می‌شود. زیرا وقتی فرد درحالی که بار خرید را به‌دست دارد در هوای گرم تردد می‌کند، انرژی بیشتری از او گرفته می‌شود و با تعرق فیزیولوژیک، آب و املاح زیادی را از دست می‌دهد. این شرایط به‌ویژه برای افراد آسیب‌پذیر مانند سالمندان، بیماران و کودکان، صدمات بیشتری را به‌همراه دارد.
وی در زمینه تغذیه افراد در گرما افزود: برخی انتخاب‌های غذایی می‌تواند منجر به دهیدراتاسیون (کم‌آبی) و از دست رفتن بیشتر آب بدن شود و به‌طور واضح مصرف خوراکی‌های شور، پرادویه و تند به‌شدت کم‌آبی بدن را تشدید می‌کند.
متخص تغذیه و رژیم درمانی ادامه داد: همچنین مصرف زیاد کالری در وعده‌های غذایی، کم‌آبی بدن را به‌دنبال دارد؛ زیرا متابولیسم بدن برای اعمال هضم، جذب و گوارش غذا افزایش می‌یابد و همین عامل منجر به تولید گرمای بیشتر در بدن می‌شود. این شرایط درعین‌حال عوارضی مانند ایجاد نابردباری و عدم تحمل گرما از سوی افراد را به‌همراه دارد.
وفا تاکید کرد: غذاهای سرخ‌کردنی و غذاهای فرآوری شده از جمله خوراکی‌هایی به‌شمار می‌رود که تراکم کالری در واحد وزن بالایی دارد و در نتیجه مصرف این مواد در فصول گرم سال انتخاب مناسبی نیست.
او افزود: همچنین چای، قهوه و نسکافه به‌مثابه آب دریا است به‌نحوی که با مصرف یک لیوان چای غلیظ حدود 1.7 تا 1.8 دهم لیوان مصرفی، آب بدن دفع می‌شود و همین عامل، مسئله دهیدریشن را شدیدتر می‌کند.
استاد دانشکده بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی ایران با تاکید براینکه آب، بهترین نوشیدنی در روزهای گرم سال است، گفت: سازمان جهانی بهداشت و بسیاری از انجمن‌های علمی سلامت در دنیا توصیه می‌کنند، آب همواره باید در دسترس افراد باشد تا با کوچک‌ترین احساس خشکی مخاط دهان و لب که اولین نشانه تشنگی به‌شمار می‌رود، حتی به میزان یکی دو جرعه مصرف کنند.
وفا اعلام کرد: پاسخ به احساس تشنگی مسئله‌ای است که با تمرین به‌وجود می‌آید. زیرا تجربه معلوم کرده است، افرادی که نسبت به خشکی دهان و تشنگی خود غیرحساس شوند، حس تشنگی را به‌تدریج از دست می‌دهند.
وی افزود: بنابراین آب را همیشه در کنار خود داشته باشید و در مواقع خشکی دهان، بنوشید. برای مثال فردی که حین صحبت، احساس می‌کند کمی دهانش خشک شده است، باید حتی‌الامکان یکی دو جرعه آب بنوشد.
نشانه‌های فیزیولوژیک کم‌آبی
متخصص تغذیه و رژیم درمانی با اشاره به باور رایج در زمینه مصرف روزانه 8 تا 12 لیوان آب، بیان کرد: این توصیه اکنون منسوخ شده است. زیرا ممکن است فردی در اوج تابستان در شهری مانند اهواز با گرمای 50 درجه به‌سر ببرد؛ اما از امکانات کولر در منزل و خودرو استفاده کند. در نتیجه مصرف دو تا سه لیوان آب برای او می‌تواند کافی باشد. در مقابل فردی که در فصل زمستان در شهری مانند تهران در شغل جوشکاری اسکلت فلزی مشغول به فعالیت است، به‌طور حتم نیاز دارد روزی 12 تا 14 لیوان آب بنوشد.
وفا ادامه داد: از این‌رو، توجه به نشانه‌های فیزیولوژیک کم‌آبی مهمترین نکته برای میزان مصرف آب به‌شمار می‌رود و این مسئله را به‌ویژه باید به کودکان و سالمندان یادآور شد تا نسبت نوشیدن آب توجه کنند.
غذاهای مناسب در فصول گرم
او با اشاره به آن دسته از مواد غذایی که می‌تواند از ایجاد کم‌آبی در بدن جلوگیری کند، افزود: مصرف سبزی، صیفی‌جات و میوه در وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها نقش موثری در پیشگیری از کم‌آبی بدن دارد. برای مثال، می‌توان در وعده صبحانه از خیار، گوجه، سبزی یا کاهو استفاده کرد. همچنین مصرف سالاد همراه با ناهار و شام نیز موثر است.
استاد دانشکده بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی ایران اضافه کرد: میوه‌های فصل سال، بهترین میان‌وعده غذایی به‌شمار می‌رود؛ زیرا با مصرف میوهها نه تنها بخش قابل توجهی از آب بدن تامین می‌شود و مشکلات دهیدریشن چای و قهوه را به‌وجود نمی‌آورد، بلکه املاح مورد نیاز بدن نیز به‌دست می‌آید.
وفا تاکید کرد: املاحی که در میوهها وجود دارد، دقیقا متناسب با املاح موجود در آب میان‌بافتی بدن از جمله منیزیم، پتاسیم بی‌کربنات‌ها است و املاح مذکور در تامین فشار اسمزی موجود در آب (جهت تنظیم تعادل مایعات و الکترولیت‌ها) نقش دارد و فرایند آن می‌تواند از دهیدریشن بیشتر پیشگیری کند.
نشانه‌های گرما زدگی
وی با بیان اینکه کم‌آبی بدن با گرمازدگی دو مقوله متفاوت است، گفت: در مواقع گرمازدگی، برخی علائم محسوس و برخی نامحسوس وجود دارد؛ اما اولین نشانه به‌طور معمول، کم‌آبی بدن است. همچنین فرد گرما زده ممکن است آب بدن خود را از دست ندهد و به علت درجه حرارت خیلی بالای هوا آسیب ببیند.
متخص تغذیه و رژیم درمانی افزود: در برخی مواقع، گرمازدگی از نوع مزمن رخ می‌دهد. برای مثال رانندگان وسایط نقلیه عمومی که به‌طور طولانی در معرض گرمای هوا و نیز محیط کابین اتومبیل قرار دارند، توام با کم‌آبی بدن ممکن است دچار گرمازدگی مزمن شوند.
وفا ادامه داد: گرما زدگی با علائمی مانند خستگی شدید همراه است و در موارد شدید حتی خطر کما رفتن فرد وجود دارد. در این مواقع مصرف آب نمی‌تواند مشکل را رفع کند و برای درمان باید از محلول‌های الکترولیتی (به ترکیباتی اطلاق می‌شود که در هنگام حل شدن در آب یا دیگر مایعات، به یون‌های مثبت و منفی تفکیک می‌شوند.) مانند محلول ORS یا محلول دهیدریشن که فشار اسمزی آن‌ها دقیقا متناسب با فشار اسمزی آب بدن است، استفاده شود.
