وضعیت تعرفه ها با نظر جامعه پزشکی فاصله دارد

تامین ۲۴/ دکتر سید تقی نوربخش از پزشکان حاذق در رشته تخصصی ارتوپدی و فوق تخصص زانو است که از زمان روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، مدیریت بزرگترین سازمان بیمه ای کشور یعنی سازمان تأمین اجتماعی را بر عهده دارد. وی دوره فلوشیپ زانو را در آلمان گذرانده و در حال حاضر عضو هیأت مدیره مجمع انجمن‌های علمی، تخصصی پزشکی کشور است.

مدتی بود که برای گفت و گو درباره مسائل صنفی جامعه پزشکی درخواست دیدار با ایشان را داشتیم. دکتر نوربخش ساعت 9 شب 16 شهریور ماه در پایان یک روز کاری مدیریتی و آغاز کار پزشکی در مطب خود به سوالات ما پاسخ داد. مطب او در یکی از خیابان های فرعی خیابان کارگر جنوبی واقع است که یک شب در هفته در کسوت پزشک به مداوای بیماران می پردازد.

از دکتر نوربخش درباره مهمترین مسائل صنفی پزشکان پرسیدیم. وی تعرفه های خدمات پزشکی را ناعادلانه می داند و معتقد است که نظرات تخصصی جامعه پزشکی باید در اصلاح تعرفه ها لحاظ شود. گفتگوی شفاآنلاین با دکتر نوربخش را می خوانید:

ساعت 9 شب زمان مناسبی برای شروع کار در مطب است؟

برای اکثر مردم این ساعت زمانی است که در منزل و کنار خانواده هستند اما برای بیشتر پزشکان این طور نیست.(خنده) در حرفه پزشکی ساعت معنای متفاوتی دارد. بنده هم مثل بسیاری از همکاران پزشک به صورت شبانه روز درگیر کار هستم.

از وقتی که مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی شدید، چقدر زمان برای طبابت می گذارید؟

بیشتر وقت من در سازمان تأمین اجتماعی می گذرد اما برای تداوم معالجه بیماران قبلی هفته ای یک شب از ساعت 9 شب به بعد در مطب مشغول معاینه بیماران هستم و البته برای خانواده ام طبیعتا وقتی نمی ماند.

مدیریت سخت تر است یا طبابت؟

هر کدام پیچیدگی ها و سختی های خود را دارد. مدیریت سازمان تأمین اجتماعی به دلیل گستردگی ذینفعان و خدمات و همچنین موضوع بسیار مهم تعادل بین منابع و مصارف از پیچیدگی های زیادی برخوردار است. طبابت هم امری حساس است و به طور مستقیم با زندگی افراد سر و کار دارد. در عین حال برای پزشکان واسطه شدن برای بهبود وضعیت جسمانی و روانی انسان ها بسیار لذت بخش است. مهارت و دلسوزی منحصر به حرفه پزشکی نیست اما پزشکان به میزان بالاتری این ارزشها را سرمشق خود قرار می دهند.

برای همین است که علیرغم مشغله های فراوانتان، طبابت را ادامه می دهید؟

با توجه به اینکه حرفه اصلی بنده پزشکی است، تصمیم گرفتم که با وجود همه مسائل و مشغله ای که در سازمان تأمین اجتماعی برای من بوجود می‌آید به هر شکل از حرفه تخصصی پزشکی هم خیلی دور نشوم. قداست حرفه پزشکی در رسیدگی بدون منت به درد و رنج مردم است.

شما عضو انجمن تخصصی ارتوپدی و از اعضای فعال نظام پزشکی هستید و در ادوار مختلف مطالبات و خواسته های جامعه پزشکی را نیز دنبال کرده اید. به نظر شما در سال های اخیر و در دولت فعلی تا چه میزان در برآورده شدن خواسته های جامعه پزشکی و رفع مشکلات صنفی پیشرفت داشته ایم؟

می دانیم که یکی از محورهای اصلی فعالیت دولت تدبیر و امید در رابطه با سلامت بوده است و در سیاست داخلی نیز مهمترین و اولین اولویت دولت رسیدگی به همین حوزه است. من فکر می کنم که نفس قرار گرفتن موضوع سلامت در اولویت اول دولت یک موفقیت بزرگ برای جامعه پزشکی است. زمانی ما در نظام پزشکی اولویتهای دولت وقت را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که بهداشت و درمان و سلامت جامعه در اولویت دهم دولت هم نیست اما الان شاهد ایجاد تحول در نگاه دولت هستیم و طرح تحول سلامت در کنار برجام و توافق هسته ای به عنوان اولویت دولت در صدر همه برنامه ها قرار گرفته است. من فکر می‌کنم که باید از این موقعیت و فرصت ایجاد شده برای ارتقاء همه جانبه این حوزه و عبور از چالشها و مشکلات به نحو شایسته استفاده کنیم.

اجازه دهید نظر شما را درباره یکی از مهمترین دغدغه های جامعه پزشکی بپرسم، تعرفه ها!

کتاب تعرفه های پزشکی از سال 1375 بدون تغییر مانده بود اقدامات مثبت دولت بازنگری کتاب و ارتقاء سطح پرداخت با بارمالی حدود 2400 میلیارد تومان بوده است. نکته حائز اهمیتی که می بایست در نظرگفت اینست آیا علاوه بر افزایش ضریب تعرفه، عدالت بین رشته ای و داخل رشته ای تخصصی لحاظ گردیده است؟ هماهنگونه که اینجانب در جلسات شورایعالی بیمه بارها بیان نموده ام عدالت بین رشته ای و کد ها در داخل یک رشته تخصصی می بایست رعایت گردد. بهر حال تابوی عدم امکان تغییر تعرفه پس از 20 سال شکست بنابراین از یک حالت ثابت به یک حالت دینامیک و قابل تغییر تبدیل شد.

تعیین تعرفه های پزشکی موافق و مخالف زیاد دارد. شما در مجموع فرآیند اصلاح تعرفه های پزشکی را موفقیت آمیز می‌دانید یا نه؟

با تعیین تعرفه های جدید با توجه اینکه قدیمی بود و بسیاری از فرآیندهای پزشکی و جراحی ها وجود داشت که قیمت آن در کتاب قدیم نامشخص بود و دولت تدبیر و امید قصد داشت که نظمی به تعرفه ها بدهد تعیین تعرفه های جدید اجتناب ناپذیر بود. البته در مقطعی در سال 84 قرار بود که اصلاح شود ولی بنا به دلایلی به عقب افتاد تا اینکه در این دوره اصلاح تعرفه ها انجام شد.

شما با این مسیری که برای تغییر تعرفه ها طی شد موافق بودید؟

واقعیت این است که نه! همان طور که در عنوان کتاب کالیفرنیا هم هست، در این کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت درج شده است و ارزش قطعی و ثابت نیست. همانطور که مشخص است ارزش در نظر گرفته شده نسبی است و به صورت دوره ای باید بازنگری و اصلاح شود. یک سری اعمال جدید به این کتاب اضافه می شود و هر ساله بازنگری و منتشر می شود. در کشور ما نحوه تعیین تعرفه ها از مسیر اصلی تا حدودی منحرف شده است.

در رابطه با تعرفه های اعلام شده کسانی هستند که لزوم توجه به شرایط بومی کشور را مطرح می کنند.

بومی سازی در اینجا مفهوم مطلق ندارد. شرایط کشور در رابطه با حوزه بهداشت و درمان در رشته های مختلف پزشکی تفاوت چندانی ندارد و این موضوع نمی تواند به عنوان دلیلی برای ایجاد تفاوت در تعرفه ها شود.

دلیل ایجاد تفاوت در تعرفه ها عموما تلاش ها و رایزنی های گروههای مختلف پزشکی است که متأسفانه باعث بروز این مسائل می شود و باید عدالت در تعرفه ها در بین رشته های مختلف مورد توجه قرار گیرد و اساسا شاخصها و معیارهای کتاب نیازی به دستکاری جزئی ندارد بلکه باید اجرای آن با دقت نظارت و پایش شود.

ماهیت اعمال جراحی و خدمات سلامت در کشورهای مختلف شبیه به هم است و تعرفه این خدمات نیز بر اساس مبانی علمی در سایر کشورها مشخص شده است بنابراین ایجاد تغییرات مضاعف در تعرفه ها به هیچ عنوان قابل قبول نیست و مبنای منطقی ندارد.

آیا اصلاح مجدد تعرفه ها منجر به افزایش هزینه های درمان نخواهد شد؟

موضوع افزایش هزینه ها نیست بلکه مسئله اصلی برقراری عدالت در تعرفه ها است. در حال حاضر با بیمارانی مواجه هستیم که به دلیل پایین بودن تعرفه خدمات مورد نیاز، نمی توانند از خدمات درمانی برخوردار شوند و این موضوعی بود که من در شورای عالی بیمه هم به آن را پیش بینی و اعلام کردم.

شما فکر می کنید جامعه پزشکی در مورد تعرفه های فعلی چه نظری دارد؟

من فکر می کنم که کتاب تعرفه ها در همه جای دنیا در رابطه با آن کار کارشناسی انجام داده است و بررسی های فراوانی به دنبال دارد در کشور ما نیز بهتر است که همین روش عمل شود و از تجربه ای که در همه کشورها وجود دارد استفاده کنیم. فکر می کنم اکثریت جامعه پزشکی نیز همین نظر را تأیید می کنند چون جامعه پزشکی که به دنبال تضییع حق همکاران خود نیستند.

اگر هم بحث بومی سازی و توجه به برخی ملاحظات در کشور باشد هرچند که استدلال چندان محکمی نیست اما نباید منجر به تفاوت فاحش در تعرفه ها آنگونه که در حال حاضر شاهد هستیم، باشد.

اجازه دهید از بحث تعرفه ها قدری فاصله بگیریم و به یکی دیگر از مسائل جامعه پزشکی بپردازیم. در رابطه با جایگاه پزشکان عمومی در نظام سلامت کشور دیدگاه‌هایی مطرح می شود و برخی نیز بر این باورند که در طرح تحول سلامت به این موضوع توجه کافی نشده است. نظر شما چیست؟

یکی از مسائل مهمی که به نظر من از دغدغه های جامعه پزشکی محسوب می شود کم توجهی به جایگاه پزشکان عمومی در نظام سلامت است که باید این موضوع به صورت جدی در کشور پیگیری شود. در طرح تحول سلامت به این مسئله به نحو شایسته رسیدگی نشده است البته امیدوار بودیم با اجرایی شدن برنامه پزشک خانواده شاهد توجه بیشتر به جایگاه پزشکان عمومی باشیم اما متأسفانه این موضوع در حال حاضر چندان جدی گرفته نمی شود و برنامه پزشک خانواده با کندی پیش می رود.

در این سالها شاهد تبلیغات قابل توجه و صرف هزینه در رابطه با طرح تحول سلامت هستیم اما به نظر می رسد که برنامه هایی مثل نظام ارجاع و پزشک خانواده چندان جدی گرفته نشده است. نظام سلامت یک ساختار به هم پیوسته است و همه اجزای آن باید در کنار هم و با تدبیر و عقلامیت در مسیر پیشرفت و ارتقاء قرار گیرد.

شما در مجموع و با در نظر گرفتن همه مسائل طرح تحول سلامت را چطور ارزیابی می کنید؟

به نظر من در مجموع اجرای طرح تحول از افتخارات دولت تدبیر و امید و باعث ارتقاء قابل توجه در همه شاخص های سلامت است. این طرح در درجه اول باعث شد که شأن و جایگاه جامعه پزشکی تا حدودی احیا شود. متأسفانه در سالهای قبل به دلیل عدم واقع بینی در تعیین تعرفه های پزشکی شاهد ایجاد روابط ناسالم مالی بین پزشک و بیمار بودیم و آن شرایط به هیچ عنوان در شأن مردم ما و جامعه شریف پزشکی نبود.

خانم دکتر دستجردی، وزیر محترم بهداشت در دولت قبل به خوبی شرایط کلی نظام سلامت را در اواخر دوره مسئولیتشان طی گزارشی به مجلس شورای اسلامی ترسیم کردند. در آن گزارش که احتمالا از مهمترین رخدادهای حوزه سلامت در دولت گذشته بود، وزیر محترم وقت اعلام کردند که 60 درصد هزینه درمان توسط بیماران پرداخت می شود و اگر حق بیمه پرداختی آنان در بخش سلامت را نیز اضافه کنیم، این رقم به حدود 70 درصد می رسید.

همه ما به خوبی یادمان هست که بیماران مجبور به خرید لوازم مصرفی مثل چسب و سرم و حتی دمپایی و ملحفه در خارج از بیمارستانها بودند و نظام سلامت در تأمین هزینه های درمان مردم کاملا ناتوان بود. اگر توجه کنیم که دولت فعلی نظام بهداشت و درمان کشور را از آن شرایط به وضعیت فعلی رسانده است، طبیعتاً می پذیریم اتفاق بزرگی افتاده است و شاهد پیشرفت قابل توجهی بوده ایم.

در کنار این نقاط قوت و پیشرفتها که به آنها اشاره کردید، در مورد نقاط ضعف و یا مسائلی که توجه کافی به آنها نشده است هم توضیح دهید.

به نظر می رسد که یکی از مسائلی که به خوبی مورد توجه قرار نگرفته است، تأمین منابع مالی پایدار در حوزه سلامت است. مهمترین تأمین کننده منابع مالی نظام سلامت در حال حاضر بیمه ها و در کنار آن منابع دولتی است.

سازمان تأمین اجتماعی و سازمان بیمه سلامت ایران به دلیل اینکه بیشترین تعداد افراد را تحت پوشش دارند مهمترین سازمان های تأمین کننده منابع مالی نظام سلامت هم محسوب می شوند.

در سازمان تأمین اجتماعی تلاش زیادی برای پرداخت به موقع مطالبات بیمارستانها، داروخانه ها، پزشکان و تمامی مراکز طرف قرارداد صورت گرفته و از همه ظرفیتها برای اجرای کامل قانون و عمل به تعهدات استفاده شده است، اما در رابطه با سازمان بیمه سلامت وضعیت متفاوت است و به دلیل وابستگی این سازمان به منابع دولتی شاهد انباشت بدهی و عقب افتادن پرداختها هستیم و این مسئله باعث بروز مشکلاتی شده است.

یکی دیگر از مسائلی که در طرح تحول سلامت به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفت، نظام ارجاع و پزشک خانواده است. توجه کافی به این دو موضوع بسیار مهم، نتایج فراوانی به دنبال خواهد داشت که ارتقاء شأن پزشکان عمومی و همچنین مدیریت صحیح هزینه ها در نظام سلامت از جمله مهمترین نتایج اجرای این برنامه ها خواهد بود.

در رابطه با وضعیت آموزش پزشکی در کشور هم توضیح دهید و بفرمایید که از نظر پیشرفتهای بدست آمده در علم پزشکی در چه وضعیتی هستیم؟

در حال حاضر در کشور پزشکان حاذق و مجرب و امکانات پزشکی خوبی داریم. روزانه صدها عمل جراحی پیچیده و بزرگ انجام می شود که نشان دهنده روند رو به رشد آموزش پزشکی در کشور است. پیوستگی درمان و آموزش پزشکی فرصت ارزشمندی است که در کشور ما وجود دارد و توسعه خدمات درمانی در کشور توام با توسعه آموزش پزشکی انجام می‌شود. دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور نقش ارزنده ای در توسعه دانش پزشکی بر عهده دارند و با حمایت کافی از اساتید علوم پزشکی در رشته های مختلف شاهد پیشرفت و بالندگی کشور خواهیم بود.

با توسعه شبکه های مجازی شاهد انتشار برخی اخبار منفی و جهت دار هستیم. به نظر شما آیا ممکن است که اینگونه اخبار منجر به خدشه دار شدن شأن جامعه پزشکی شود؟

در سالهای اخیر با توسعه ارتباطات و شبکه های اجتماعی شاهد انتشار گسترده برخی اخبار و رویدادهای مرتبط با جامعه پزشکی هستیم و بازتابهای مختلفی نیز در سطح جامعه نسبت به این اخبار بوجود می‌آید. در مواردی بروز یک خطای پزشکی بیش از اندازه بزرگ نمایی می‌شود و یا در جایی اگر قصوری توسط یک پزشک صورت گرفته باشد، این مسئله به تمام جامعه پزشکی تسری می‌یابد.

در این رابطه باید به جوانب مختلف این اتفاقات توجه کنیم. به نظر من در درجه اول این مسائل یکی از نتایج گسترش شبکه های اجتماعی است و نباید آن را موضوعی منفی و یا نشانه کاهش اعتبار جامعه پزشکی بدانیم. مردم ما به خوبی از اهمیت خدمات و جایگاه برجسته پزشکان پرتلاش و خدوم آگاه هستند و به اعتقاد من پزشکان همچنان از گروههای مرجع اجتماعی هستند و انتشار این گونه اخبار آسیبی به منزلت و شأن آنان وارد نخواهد کرد.

البته جامعه پزشکی نیز نباید در قبال اینگونه اخبار و اتفاقاتی که در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی روی می‌دهد بی تفاوت باشد. می دانیم که در کنار اخبار منفی و یا مسائل حاشیه ای که در فضای مجازی در رابطه با پزشکان مطرح می شود روزانه صدها عمل جراحی و هزاران فرآیند درمانی موفق نیز در کشور روی می‌دهد و بسیاری از مردم با همت پزشکان و البته به لطف خداوند متعال سلامتی خود را باز می‌یابند و مردم به خوبی از زحمات جامعه پزشکی مطلع هستند.

منبع: شفاآنلاین / شبنم طاهری