تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان تأمیناجتماعی استان فارس، افزایش ایمنی و رضایت بیمار را دو هدف کلیدی طرح اعتباربخشی اعلام کرد، به گونه ای که همه محورهای طرح در مسیری طراحی شده است که امکان درمان بیمار در محیطی امن و با کیفیت همراه با رضایتمندی بیماران و همراهان میسر شود.
محمد دهقان در گفتوگو با تامین24 با اشاره به تاریخچه اجرای اعتباربخشی در بیمارستان ملکی استان، گفت: در بیمارستان تأمیناجتماعی شهید بهشتی شیراز، استانداردهای اعتباربخشی از سال 1391 با تدوین نخستین راهنمای استانداردهای مذکور آغاز و بهصورت رسمی از سال 1395 با انتشار کتاب جامع راهنمای اعتباربخشی ملی ایران،وارد فاز اجرایی شد.
وی افزود: بر این اساس طی سالهای 1395- 1397- 1399- 1401 و 1403 موفق به اخذ رتبه درجه یک اعتباربخشی شدیم. جا دارد اضافه کنم که طی سال 1403 نمره کل اعتباربخشی به 72.61 درصد و نمره ایمنی بیمار به 71.23 درصد ارتقا یافت.
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان فارس در شرح سنجههای اعتباربخشی اعلام کرد: سنجههای مذکور در سه سطح یک (الزامی)، دو (اساسی) و سه (ایدهآل) تعریف شده است. سطح یک، سنجههایی است که اهمیت، حساسیت و امکان تحقق آنها بالا بوده و درحد انتظارات اولیه و پایه فعالیت هر بیمارستان قرار دارد. سنجههای سطح دو شامل مواردی است که امکان تحقق آنها متوسط و در حد انتظارات وضعیت فعلی بیمارستانها است و سنجههای سطح سه آن دسته از مواردی را شامل میشود که امکان تحقق آنها پایینتر و از حدود انتظارات نسبت به وضعیت فعلی بیمارستانها فراتر است.
دهقان درباره چگونگی اجرای سنجههای اعتباربخشی، توضیح داد: خطمشیهای اعتباربخشی به صورت سیستماتیک و براساس محورهای مشخص در اختیار پرسنل قرار میگیرد؛ به نحوی که برای هر خطمشی عنوان و کد اجرای آن تعریف شده است.
نتایج اعتباربخشی
او نتایج حاصل از اجرای استانداردهای اعتباربخشی را در پنج زمینه موثر بیان کرد و گفت: اجرای این طرح سبب ایجاد شفافیت در اجرای وظایف میشود؛ طوری که کارکنان میتوانند به سرعت خطمشیهای مرتبط با حوزه کار خود را پیدا کنند. یکپارچگی در اجرا نیز از دیگر پیامدها بهشمار میرود؛ زیرا وجود کد و عنوان مشخص سبب میشود که همه بخشها از دستورالعملهای واحد پیروی کنند.
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان فارس، کاهش خطا و دوبارهکاری را از دیگر ثمرات طرح اعتباربخشی برشمرد و ادامه داد: با وضوح بیشتر در خطمشیها، احتمال برداشتهای متفاوت یا اجرای نادرست کاهش مییابد. افزایش پاسخگویی از دیگر نتایج طرح است؛ براین اساس هر خطمشی قابل ردیابی بوده و مسئولیت اجرای آن روشنتر میشود. همچنین با اجرای طرح اعتباربخشی، کیفیت خدمات بهبود مییابد؛ آنگونه که نظم و شفافیت در دسترسی به خطمشیها به ارتقای کیفیت مراقبت و ایمنی بیمار کمک میکند.
چگونگی پیادهسازی
دهقان درباره نحوه پیادهسازی برنامههای اعتباربخشی اعلام کرد: برای پیادهسازی برنامههای اعتباربخشی نخست برای کارکنان کارگاهها و دورههای آموزشی ترتیب میدهیم تا آنها را با استانداردها و سنجههای طرح آشنا کنیم. همچنین با تشکیل کمیته پایش و سنجش کیفیت اعتباربخشی از طریق ایجاد تیمهای داخلی در هر بیمارستان، هماهنگی لازم برای اجرای برنامهها بهوجود میآید.
وی اضافه کرد: مستندسازی فرایندها از دیگر روش اجرای طرح بهشمار میرود و براین اساس دستورالعملها، پروتکلهای بالینی و مدیریتی مطابق با استانداردهای اعتباربخشی تدوین میشود. در همین زمینه برنامه خودارزیابی بیمارستانها نیز بهاجرا درمیآید و بیمارستانها موظفاند بهطور دورهای عملکرد خود را براساس سنجهها بررسی و گزارش کنند. نتایج خودارزیابی کمک میکند تا اقدامات اصلاحی برای رفع نواقص انجام شود.
شیوههای نظارتی
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان فارس، نظارت بر اجرای طرح اعتباربخشی را به روشهای گوناگون میسر دانست و گفت: برای پایش برنامههای اعتباربخشی، تیمهای ارزیابی ملی یا استانی وزارت بهداشت به صورت حضوری از بیمارستانها بازدید میکنند. همچنین ارزیابی الکترونیک نیز وجود دارد و وزارت بهداشت و دانشگاههای علومپزشکی از طریق سامانهها میتوانند اجرای سنجهها را نظارت کنند.
دهقان افزود: یکی دیگر از راهکارهای نظارتی، بررسی شاخصهای عملکردی است؛ بهنحوی که شاخصهایی مانند ایمنی بیمار، کنترل عفونت، رضایت بیماران و کیفیت خدمات پایش مستمر میشود. از طرفی بیمارستانها موظفاند گزارشهای رسمی و مستند اجرای سنجهها را گزارشدهی کنند. مجموع این فرایندها به بازخورد و رتبهبندی بیمارستانها ختم میشود و براین اساس، تیم ارزیاب رتبه اعتباربخشی بیمارستانها را اعلام میکنند.
مشارکت تیمی
او با تاکید براینکه اجرای موفق برنامههای اعتباربخشی در بیمارستانها نیازمند همکاری همه اعضا در سطوح مختلف خدمتی است، ادامه داد: این همکاری اشکال گوناگونی دارد که نقش پزشکان حائز اهمیت است.
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان فارس افزود: این گروه از کادر درمان باید پروتکلهای درمانی را به اجرا درآورند و به دستورالعملهای استاندارد پایبند باشند. همچنین پزشکان با ثبت کامل اطلاعات در پرونده بیمار، امکان مستندسازی دقیق طرح را میسر میکنند. یکی دیگر از نقشهای سازنده پزشکان مربوط به آموزش و راهنمایی تیم درمان است که با انتقال دانش و تجربه به سایر اعضا، در اجرای اهداف اعتباربخشی موثر واقع میشوند.
دهقان اعلام کرد: پرستاران نیز در اجرای طرح اعتباربخشی مشارکت فعالانه دارند و مراقبت ایمن از بیمار از جمله کنترل عفونت و پایش مستمر سلامت بیماران و گزارش خطاها و مشکلات احتمالی در فرایند مراقبت، توسط این گروه از کادر درمان انجام میشود. همچنین آنها به دلیل برقراری ارتباط با بیمار، در اطلاعرسانی و حمایت از حقوق بیمار نقشآفرینی میکنند.
وی با اشاره به نقش مدیران و مسئولان بیمارستان در پیادهسازی طرح اعتباربخشی بیان کرد: مدیران ردهبالای بیمارستان با سیاستگذاری و برنامهریزی، خطمشیها را تدوین و تخصیص منابع را پیشبینی میکنند. همچنین آنها امکان هماهنگی بین بخشها برای اجرای سنجهها را از طریق تشکیل کمیتههای اعتباربخشی ممکن میکنند. نظارت، ارزیابی و پایش عملکرد واحدها و ارائه بازخورد از دیگر اقدامات آنها بهشمار میرود.
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان فارس، نقش کارکنان پشتیبانی، اداری، خدماتی و آیتی را در اجرای طرح اعتباربخشی بسیار پررنگ بیان کرد و افزود: در سایه این همکاری امکان مدیریت اطلاعات مانند پشتیبانی از سامانههای الکترونیک و پرونده سلامت و نیز ایجاد ایمنی محیط مانند نگهداری تجهیزات و زیرساختها مطابق با استاندها میسر میشود.
دهقان تاکید کرد: همکاری تیمی سبب هماهنگی بیشتر بینبخشی شده و از دوبارهکاری جلوگیری میشود. ارتقای کیفیت خدمات و ایمنی بیمار به صورت پایدار از دیگر نتایج همکاری تیمی است. فرایند این همکاری نه تنها در ایجاد فرهنگ سازمانی مبتنی بر کیفیت و پاسخگویی موثر واقع میشود، بلکه در افزایش رضایت بیماران و کارکنان از محیط درمانی نیز نقش دارد.
خدمات الکترونیک و اعتباربخشی
او با بیان اینکه طی سالهای اخیر خدمات الکترونیک به بخش جداییناپذیر اعتباربخشی بیمارستانها تبدیل شده است، گفت: اکنون میزان وابستگی اعتباربخشی به این نوع از خدمات بسیار بالا است و میتوان گفت؛ تقریبا همه مراحل اجرای طرح از طریق سامانههای دیجیتال مدیریت میشود.
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان فارس، افزود: ثبت و مستندسازی الکترونیک، تشکیل پرونده الکترونیک سلامت، سامانههای پایش و ارزیابی از جمله این خدمات بهشمار میرود. همچنین دورههای آموزشی اعتباربخشی برای کارکنان از طریق پلتفرمهای مجازی برگزار شده و از نیز نتایج ارزیابیها و رتبهبندیها به صورت الکترونیک به بیمارستانها اعلام میشود.
مسائل خدمات الکترونیک
دهقان ادامه داد: با وجود مزایای فراوان اما اجرای طرح در قالب خدمات الکترونیک بدون اشکال نیست؛ به دلیل نبود زیرساخت کافی، بعضا عواملی مانند سرعت پایین اینترنت یا نبود تجهیزات مناسب الکترونیک در برخی بیمارستان، سبب کندی اجرای طرح میشود. همچنین با مقاومت کارکنان نیز مواجه هستیم و برخی پرسنل به دلیل عادت به روشهای سنتی در برابر استفاده از سامانههای دیجیتال مقاومت نشان میدهند.
وی اضافه کرد: خطاهای سیستمی نیز وجود دارد؛ مشکلات نرمافزاری یا قطعی سامانهها روند ثبت و ارزیابی را مختل میکند. همچنین بهرهمندی از خدمات الکترونیک نیازمند آموزش مستمر کارکنان است تا آنها با تغییرات سامانهها و نسخههای جدید آشنا شوند.
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان فارس، امنیت اطلاعات را نیز از دیگر مسائل بیان کرد و گفت: حفاظت از دادههای بیماران و جلوگیری از نشت اطلاعات یکی از دغدغههای اصلی است. اما سامانههای مختلف مانند پرونده سلامت، اعتباربخشی و سامانه آموزشی هماهنگی لازم را با هم ندارند.
سامانه اعتباربخشی سما
دهقان در حوزه خدمات الکترونیک اعتباربخشی به سامانه «سما» اشاره کرد و افزود: «سما» درواقع سامانه ملی اعتباربخشی ایران است که توسط وزارت بهداشت برای مدیریت، پایش و ارزیابی اجرای استانداردهای اعتباربخشی در بیمارستانها راهاندازی شده است. این سامانه الکترونیک تحت «وب» به عنوان بستر اصلی ثبت اطلاعات، خودارزیابی و نظارت الکترونیک عمل میکند.
او ادامه داد: کارکنان بیمارستانها از طریق این سامانه به صورت سیستمی و براساس محورهای اعتباربخشی به خطمشیها و دستورالعملها دسترسی دارند.
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان فارس با اشاره به مزایای سامانه رسا، بیان کرد: یکپارچگی اطلاعات از جمله این مزایا بهشمار میرود؛ زیرا همه دادههای مربوط به اعتباربخشی در یک سامانه متمرکز ذخیره میشود. شفافیت و پاسخگویی مزیت دیگر است و براین اساس، امکان ردیابی هر خطمشی و سنجه با کد مشخص وجود دارد.
دهقان نظارت سریعتر را از دیگر مزایای این طرح برشمرد و گفت: ارزیابان وزارت بهداشت میتوانند بدون نیاز به حضور مداوم، عملکرد بیمارستانها را بررسی کنند. آموزش و اطلاعرسانی مزیت دیگر این سامانه است؛ زیرا سامانه به عنوان مرجع رسمی برای انتشار دستورالعملها و راهنماهای اعتباربخشی عمل میکند.
مسائل اعتباربخشی
وی با بیان اینکه اجرای اعتباربخشی در بیمارستانها یک فرایند پیچیده است که با موانع مختلف روبهرو میشود، ادامه داد: از جمله آن میتوان به کمبود منابع انسانی و مالی اشاره کرد؛ تعداد محدود پرسنل آموزش دیده و فشار کاری بالا سبب دشوار شدن اجرای کامل سنجهها میشود. همچنین زیرساختهای ناکافی نیز وجود دارد؛ در این حوزه با نبود تجهیزات مناسب، ضعف در فناوری اطلاعات و مشکلات سامانههای الکترونیک مواجه هستیم.
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان فارس، مقاومت کارکنان را از دیگر مسائل بیان کرد و گفت: برخی پرسنل به دلیل حجم زیاد مستندسازی یا تغییر رویهها، دربرابر اجرای طرح، مقاومت نشان میدهند. از طرفی الزام به ثبت دقیق و گسترده اطلاعات، وقت زیادی از کارکنان را میگیرد و به بیان دیگر، سنگینی بار مستندسازی زیاد است.
دهقان افزود: هماهنگی بین بخشها نیز بعضا دشوار است و گاهی ارتباط ضعیف میان واحدهای مختلف (بالینی، اداری و پشتیبانی) مانع اجرای یکپارچه طرح میشود. پایداری کیفیت از دیگر مسائل به شمار میرود و براین مبنا، حفظ استانداردها در طول زمان دشوار است و نیاز به پایش مستمر دارد.
او تاکید کرد: برهمین اساس، کارشناسان بهبود کیفیت که مسئول هدایت و پایش اعتباربخشی هستند بار این مسائل را بهدوش دارند. بهویژه که آنان با جمعآوری دادههای معتبر و تحلیل آنها باید گزارشهای قابل اعتماد در حوز اعتباربخشی تهیه کنند. درعین حال باید برای اجرای استانداردها بدون افزایش بیش از حد بار کاری کارکنان تلاش کنند و بتوانند با ایجاد انگیزه در پرسنل، مشارکت فعال آنها را در فرایندهای اعتباربخشی ترغیب کنند. این درحالی است که با توجه به ارتباط مستقیم دستورالعملها و استانداردهای اعتباربخشی با خدمات پرستاری، اما کارشناسان بهبود کیفیت در رسته مشاغل سختوزیانآور قرار ندارند.
اهمیت اعتباربخشی
معاون خدمات درمانی مدیریت درمان تامین اجتماعی استان فارس، اهمیت اجرای برنامههای اعتباربخشی را در چند محور اصلی ارزیابی کرد و گفت: ایمنی بیمار، ارتقای کیفیت خدمات، پاسخگویی و شفافیت، توانمندسازی کارکنان و همسویی با استانداردهای جهانی از جمله محورهای مهم اعتباربخشی بهشمار میرود.
دهقان اعلام کرد: در مجموع میتوان گفت، افزایش ایمنی و رضایت بیمار، نکته کلیدی و برجسته استقرار استانداردهای اعتباربخشی است. زیرا همه محورهای این طرح در نهایت به این اهداف ختم میشود که در نتیجه آن امکان درمان بیمار در محیطی امنتر فراهم شده، کیفیت خدمات بالاتر میرود و اعتماد و رضایت بیماران و خانوادههای آنها افزایش مییابد.
