تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
طبق قانون کار و نظام وظیفه کارفرما مجاز نیست با فردی که در موعد خدمت سربازی است، قرارداد کار منعقد کند یا وی را استخدام کرده و به کار گیرد. این اقدام غیرقانونی است و برای کارفرما جریمه در پی دارد. البته این محدودیت از زمان اعزام به خدمت ممنوع است. بنابراین از زمان اخذ دفترچۀ اعزام تا تاریخ درج‌شده در برگۀ اعزام، اشتغال کارگر منعی ندارد.
کسانی‌که به خدمت سربازی اعزام می‌شوند چنان‌چه قبل از اعزام به خدمت، مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی بوده باشند افراد تحت تکفل آن‌ها می‌توانند هم‌چنان از خدمات درمانی سازمان تأمین اجتماعی بهره‌مند شوند. شخص سرباز در طول خدمت سربازی از پوشش تأمین اجتماعی خارج می شود و از نظر درمانی تحت پوشش خدمات درمانی نیروهای مسلح قرار می‌گیرد. مبنای قانونی استفادۀ عائلۀ سرباز از خدمات درمانی سازمان تأمین اجتماعی مادۀ 94 قانون مذکور است.
بر اساس مادۀ 94 قانون تأمین اجتماعی، «افراد تحت تكفل بيمه شدگان در ايام خدمت سربازي بيمهشده از مزاياي قانوني بيمه‌هاي اجتماعي برخوردار خواهند بود.»
لازم به توضیح است که ادامۀ خدمات درمانی سازمان به افراد تحت تکفل سرباز فقط برای مشمولین بیمۀ اجباری و قانون کار است و بیمه‌شدگان خویش‌فرما از قبیل بیمۀ صاحبان حرف و مشاغل آزاد، اختیاری و بیمۀ رانندگان از شمول آن خارجند.
مدت سربازی دورۀ تعلیق از کار است
دوران سربازی برای کسی‌که قبل از اعزام در کارگاه‌های مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی مشغول‌به‌کار بوده است، دورۀ تعلیق محسوب می‌شود و شخص مذکور می‌تواند بعد از پایان خدمت سربازی به شغل سابق خود بازگردد و مشغول‌به‌کار شود. به این معنا که کارفرما موظف است این فرد را دوباره به کار گمارد و اگر شغل او حذف یا به شخص دیگری واگذار شده باشد شغل مناسب دیگری به وی ارجاع کند. اگر کارفرما کارگر مذکور را نپذیرد و به کار نگذارد، مرتکب عمل غیرقانونی شده و کارگر می‌تواند برای اخذ رأی برگشت به کار به هیأت‌های حل اختلاف ادارۀ کار مراجعه کند. البته باید توجه داشت که شخص کارگری که به سربازی اعزام شده است بعد از اتمام دورۀ سربازی ۲ ماه فرصت دارد به کارفرما مراجعه و درخواست شروع‌به‌کار را اعلام کند، درغیراین‌صورت و گذشت ۲ ماهِ مذکور، کارفرما دیگر هیچ‌گونه مسؤلیتی بابت بازگرداندن کارگر به کار نخواهد داشت و قرارداد خاتمه می‌یابد. بنابراین باید توجه داشت که در مدت سربازی قرارداد کار تعلیق و توقف می‌یابد و پس از پایان دورۀ تعلیق، کارفرما موظف به پذیرش کارگر است.
سربازی به‌عنوان سابقۀ بیمه‌پردازی
کلیۀ کسانی‌که دورۀ سربازی را گذرانده‌اند می‌توانند دورۀ سربازی خود را به سابقۀ بیمه خود اضافه کنند. شرط درخواست انضمام دورۀ سربازی به سوابق، پرداخت حق بیمۀ سهم بیمهشده است که توسط سازمان محاسبه و به کارگر اعلام می‌شود و پس از پرداخت آن دوره سربازی جزء سابقۀ شخص منظور می‌شود.
مواد قانونی مرتبط با بیمۀ دورۀسربازی عبارتند از:
1. مادۀ 95 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354، که در این ماده به احتساب دورۀ خدمت به‌عنوان سابقۀ قابل قبول در صندوق تأمین اجتماعی اشاره شده است. چنان‌چه افرادی براساس این ماده و قبل از سال 1385 به سربازی اعزام شده و خدمت خود را گذرانده باشند هیچ‌گونه مبلغی بابت خرید سربازی پرداخت نخواهند کرد و مدت سربازی آن‌ها بدون پرداخت ریالی در سازمان تأمین اجتماعی پذیرفته خواهد شد. شرایط لازم برای استفاده از این مقرره به این صورت است که کارگر قبل از اعزام به خدمت سربازی در کارگاه‌های مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی مشغول‌به‌کار بوده باشد و پس از سربازی مجدداً در کارگاه‌های مشمول تحت پوشش قرار گیرد. شرط دوم برای استفاده از این ماده این است که اعزام به خدمت و اتمام آن قبل از سال 1385 صورت گرفته باشد. لازم به ذکر است که در سال ۱۳۸۵ مادۀ 14 قانون کار اصلاح و جایگزین مادۀ 95 شده است.
بر اساس مادۀ 95 قانون تأمین اجتماعی، «مدت خدمت وظيفۀ مشمولين اين قانون پس از پايان خدمت و اشتغال مجدد در مؤسسات مشمول اين قانون جزو سابقۀ پرداخت حق بيمۀ آن‌ها منظور خواهد شد.»
2. طبق تبصرۀ یک مادۀ 14 قانون کار مصوب 1369 و قانون استفساریۀ قانون اصلاح تبصرۀ مادۀ 14 قانون کار و الحاق یک تبصره به آن مصوب 28 خرداد 1385 مجلس شورای اسلامی، «مدت خدمت نظام‌وظیفۀ شاغلین مشمول قانون کار یا شرکت داوطلبانۀ آنان در جبهه قبل از اشتغال و یا حین اشتغال جزو سوابق خدمتی آنان نزد سازمان تأمین اجتماعی محسوب می‌گردد. اعتبار مورد نیاز برای اجرای این قانون از محل دریافت میانگین حق بیمۀ دو سال آخر فرد بیمهشده تأمین می‌گردد.»
شرایط درخواست اولیه برای پذیرش خرید دورۀ سربازی داشتن حداقل ۲ سال سابقۀ قبلی است که مبنای محاسبۀ حق بیمۀ مدت سربازی نیز قرار می‌گیرد. هم‌چنین متقاضی خرید سربازی باید در هنگام درخواست بیمه‌پرداز سازمان تأمین اجتماعی باشد.
حق بیمۀ دورۀ سربازی از تاریخ 28 خرداد 1385 ماهانه 30 درصد حقوق است (میانگین حقوق یک‌سال بیمه‌پردازی) که براساس مدت خدمت محاسبه می‌شود. از ۳۰ درصد حق بیمه مربوط به دورۀ سربازی ۲۳ درصد را دولت می‌پردازد و ۷ درصد مابقی به‌عهدۀ بیمهشده است. البته سهم کارفرمایی در دستگاه‌های دولتی از اعتبارات دستگاه مربوطه و در بخش خصوصی از منابع دولتی تأمین می‌شود. این اعتبارات هرساله در بودجۀ عمومی کشور درج و به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود.
آخرین اصلاحات در مورد خرید سابقۀ سربازی در برنامۀ هفتم
به موجب بند «ذ» مادۀ (۲۸) قانون برنامۀ پنجسالۀ هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران (۱۴۰۷- ۱۴۰۳): «مدت خدمت وظیفۀ عمومی بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی موضوع تبصرۀ (۱) مادۀ (۱۴) قانون کار مصوب دوم مهر 1368 و هم‌چنین مشترکان سایر صندوق‌ها با درخواست بیمهشده براساس حکم حقوقی زمان واریز در مورد آخرین کارمندان و آخرین دست‌مزد، مبنای پرداخت حق بیمه در مورد مشمولان قانون کار یا میانگین مبالغ مذکور حسب مورد طی یک‌سال قبل از زمان درخواست، هر کدام بیش‌تر باشد در سوابق بیمه‌ای آنان محاسبه می‌شود. مبنای پرداخت حق بیمه، معادل درصدهای تعیین‌شده در هر صندوق با کسر درصد حق بیمۀ مربوط به درمان است.
مشارکت دولت بابت سهم کارفرمایی در پرداخت حق بیمۀ مذکور معادل حداقل دست‌مزد، مطابق قوانین و مقررات موجود و مازاد بر آن به‌طور کامل برعهدۀ بیمهشده است.»
براساس این بند اولاً تعیین و نحوۀ محاسبۀ حقوق مبنای کسر حق بیمه تغییر کرده است. ثانیاً کمک دولت از مجموع حق بیمۀ مدت سربازی تا سطح حداقل دست‌مزد سال مربوطه کاهش یافته است. بنابراین محاسبۀ میانگین دست‌مزد مشمول کسر حق بیمۀ دو سال نخواهد بود و به یک‌سال تقلیل می‌یابد.
سؤالات مهم در مورد سربازی
در چه زمانی بهتر است خدمت سربازی را به‌عنوان سابقه خریداری کنیم؟
بهترین زمان برای خرید سربازی زمانی است که بیمهشده یک‌سال سابقه را تکمیل کرده است، زیرا در این وضعیت حقوق مبنای کسر حق بیمه در پایین‌ترین حالت قرار دارد و مبلغ سهم بیمهشده کم‌تر خواهد بود.
برای خرید سربازی چگونه عمل کنیم؟
متقاضی می‌تواند به سامانۀ سازمان تأمین اجتماعی eservice.tamin .ir مراجعه و از قسمت بیمه‌شدگان درخواست خود را ثبت کند.
آیا پرداخت قسطی مابه‌التفاوت حق بیمۀ مربوط به خرید بیمۀ سربازی امکان‌پذیر است؟
بله، امکان پذیر است، ولی تا زمانی‌که مبلغ حق بیمه به‌طور کامل پرداخت نشود جزء سابقه منظور نمی‌شود. حداکثر مدت تقسیط حق بیمۀ سربازی ۱۲ ماه است. در مورد کسانی‌که خواهان پرداخت یک‌جای حق بیمۀ سربازی هستند مهلت پرداخت تا آخرینروز ماه بعد از محاسبه حق بیمه است.
اگر متقاضی خرید سابقۀ سربازی در برخی از ماه‌ها نتواند قسط ماهانه را پرداخت کند، وضعیت چگونه خواهد بود؟
در صورت عدم پرداخت اقساط در موعد مقرر سازمان مابقی مبلغ را مجدداً محاسبه و به‌روزرسانی کرده و به متقاضی جهت پرداخت اعلام می کند.
فرمول محاسبۀ حق بیمۀ دورۀ نظام‌وظیفه چگونه است؟
فرمول و نحوۀ محاسبۀ حق بیمۀ خدمت سربازی (سهم متقاضی) عبارتست از:
مبلغ حق بیمه=30/7×مدت خدمت×میانگین دست‌مزد و مزایای مشمول24 ماه کسر حق بیمه قبل از درخواست.
بیمه‌شدگانی که در مشاغل سخت و زیان‌آور اشتغال داشته‌اند، دوران خدمت سربازی آن‌ها جزء سوابق سخت و زیان‌آور آنان محسوب می‌شود یا سوابق عادی؟
بيمه‌شدگاني كه در كارهاي سخت و زيان‌آور اشتغال دارند به شرط آن‌كه تمام يا قسمتي از خدمت نظام وظيفۀ خود را در جبهه‌هاي نبرد حق عليه باطل گذرانده باشند، سوابق خدمتي آن‌ها به‌عنوان سوابق اشتغال در كارهاي سخت و زيان‌آور محسوب مي‌شود (آيين‌نامۀ اجرايي قانون اصلاح تبصرۀ «14» قانون کار و الحاق يك تبصره به آن).
آیا احتساب دوران سربازی و خدمت داوطلبانه در جبهه به‌عنوان سابقه فقط برای بیمه‌شدگان اجباری است یا بیمه‌شدگان اختیاری و حرف و مشاغل آزاد را نیز شامل می‌شود؟
کلیۀ مشمولان قانون تأمین اجتماعی که تحت هر شرایطی، حق بیمه به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت کرده باشند، مشمول قرار میگیرند (استفساریۀ قانون اصلاح تبصرۀ ماده -14- قانون کار و الحاق یک تبصره به آن درمورد احتساب خدمت سربازی بیمه‌شدگان اختیاری و حرف و مشاغل آزاد).
سوابق ناشی از خدمت سربازی برای استفاده از چه خدماتی قابل محاسبه است؟
سابقۀ خدمت سربازی فقط برای استفاده از مزایای بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت قابل محاسبه است.
انعقاد قرارداد و یا استخدام کسانی‌که خدمت نظام‌وظیفه را انجام نداده و یا معافیت از خدمت ندارند چگونه است؟
استخدام مشمولان به‌طور کلی در وزارتخانهها و مؤسسات وابسته به دولت و در کارخانه و کارگاه‌ها و مؤسسات خصوصی بدون داشتن معافیت دائم ممنوع است (مادۀ 62 قانون خدمت نظام‌وظیفه عمومی مصوب 29 مهر 1363).
استخدام افرادی که معافیت موقت یا دفترچۀ آماده به خدمت دارند، در کارگاه‌های مشمول قانون کار چگونه است؟
اشتغال‌به‌کار مشمولان با برگ معافیت موقت یا دفترچۀ آماده‌به‌خدمت فقط در مدت اعتبار آن‌ها بلامانع است. (مادۀ 64 قانون خدمت نظام‌وظیفۀ عمومی مصوب مصوب 29 مهر 1363).
