تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
با توجه به این که مستمری بازماندگان جزء ماترک محسوب نمی‌شود، بنابراین امکان پرداخت مهریه از طریق آن وجود ندارد.
اگر می‌خواهید جزئیات بیش‌تری دراین‌باره بدانید، پاسخ به پرسش‌هایی دراین‌باره را بخوانید.
بازنشستۀ مذکری فوت کرده و یک همسر دائمی دارد و از زن موقت دیگرش، دارای دو دختر -مطلقه و بالای ۲۵ سال- است، ولی این دو دختر، تحت تکفل پدر نبوده‌اند، با توجه به این توضیحات:
۱- مستمری به چه صورتی بین آنها تقسیم می‌شود؟
۲-آیا شخص بازنشسته می‌تواند قبل از فوت، مشخص کند که مستمری به چه کسانی پرداخت شود؟
۳-راهی وجود دارد که به دو دختر مبلغی نرسد؟
۴-آیا همسر دائمی متوفی می‌تواند درخواست مهریه کند و مهریه‌اش به‌صورت ماه‌به‌ماه و قسطی از مستمری پرداخت شود؟
مستمری، وجهی است که به بازماندگان متوفی پرداخت می‌شود و بازماندگان، مفهوم وسیع‌تری از افراد تحت تکفل دارد. قانون افراد تحت تکفل را مشخص کرده، ولی برخی از این افراد، بدون نیاز به تشریفات، جزء افراد تحت تکفل به‌حساب می‌آیند و نیازی به اثبات تحت کفالتبودن آنها نیست. همسر دائمی متوفی، درهرصورت جزء افراد بازمانده محسوب می‌شود و ۵۰ درصد مستمری، به وی تعلق می‌گیرد. همسران موقت، سهمی از مستمری ندارند. اما فرزندان دختر بیمه‌شدۀ متوفی (چه از همسر دائمی و چه از ازدواج موقت) از مستمری سهم می‌برند. البته دراین‌مورد، قانون شرایط برخورداری این افراد از مستمری را معین کرده است. بنابراین در این حالت نیز تحت کفالتبودن با تحقق شرایط ذکرشده به‌دست می‌آید که برای فرزندان دختر، نداشتن شغل و شوهر مبنای پرداخت مستمری است و برای فرزندان پسر، داشتن حداکثر ۱۸سال سن یا ازکارفتادگی کلی و یا ادامۀ تحصیل، از شرایط پرداخت مستمری است. برای فرزندان، سهم مستمری ۲۵ درصد است که بین کلیۀ بازماندگان فرزند به‌طور مساوی تقسیم می‌شود. کسانی‌که موضوع کفالت در مورد آنها اهمیت بیش‌تری دارد، پدر و مادر بیمه‌شده هستند که موضوع کفالت آنها باید در زمان حیات بیمه‌شده تحقق پیدا کرده و به اثبات برسد. یعنی بیمه‌شده در زمان بیمه‌پردازی و حیات، می‌تواند درخواست کفالت والدین خود را به سازمان تأمین اجتماعی ارائه کند؛ مرجع تشخیص آن نیز شعب سازمان تأمین اجتماعی هستند. شرایط والدین به‌منظور احراز کفالت برای پدرداشتن، حداقل ۶۰ و برای مادر، ۵۵ سال سن است.
مستمری، مایملکی نیست که بیمه‌شده در زمان زنده‌بودن بتواند در مورد آن وصیت کند و به‌وسیلۀ آن، عده‌ای از بازماندگان را انتخاب و عده‌ای دیگر را محروم کند. مستمری در چارچوب قوانین و مقررات موضوعه به بازماندگان تعلق می‌گیرد و شرایط برخورداری و افراد برخوردار از آن را قانون تأمین اجتماعی تعیین کرده است. بنابراین به‌لحاظ این‌که مقررات تأمین اجتماعی الزام‌آور و در زمرۀ قواعد عمومی و غیرقراردادی است، انتخاب افراد برای استفاده از آن نقشی ندارد. در مورد سؤال چهارم، با توجه به این که مستمری بازماندگان جزء ماترک محسوب نمی‌شود، بنابراین امکان پرداخت مهریه از طریق آن وجود ندارد. نظریۀ شمارۀ ۷۳۲/۷ مورخ 11 اردیبهشت 1384 ادارۀ کل حقوقی قوۀ قضائیه در این زمینه می‌گوید: «آن‌چه بعد از فوت کارمند و به‌مناسبت فوت او طبق قانون دربارۀ ورثه یا افراد تحت تکفل او برقرار می‌شود، از شمول مقررات ارث خارج است.»
اینجانب مبلغی را از شخصی طلب دارم که بابت آن مدرک نیز دارم. شخص مزبور اخیراً فوت شده و مایملکی بابت تأدیۀ بدهی وی وجود ندارد، ولی بازماندگان ایشان از حقوق مستمری برخوردار شده‌اند. آیا می‌توانم طلب خود را از مستمری مزبور دریافت کنم تا طلبم تسویه شود؟
با توجه به روح کلی حاکم بر قانون تأمین اجتماعی و به‌این‌جهت که مستمری به‌منظور کمک به عائلۀ بیمه‌شدۀ متوفی و در جهت امرار معاش آنها برقرار و پرداخت می‌شود و همچنین به‌لحاظ این‌که مستمری بازماندگان داخل در ترکه نمی‌شود، لذا موضوع توقیف و برداشت از آن برای پرداخت دیون متوفی قانوناً مجاز نیست و حقی که قانون برای بازماندگان مقرر کرده است، از توقیف مصون خواهد بود.
آیا پاداش آخر سال (عیدی) و پاداش پایان خدمت که به کارگر تعلق می‌گیرد، در صورت فوت وی، جزء ماترک محسوب می‌شود یا خیر؟
به‌طور کلی، آن‌چه به‌عنوان طلب زمان حیات کارگر متوفی به ورثه‌اش تعلق می‌گیرد، جزء ماترک او محسوب می‌شود، مانند طلب کارگر متوفی بابت پاداش آخر سال (عیدی) که جزء ماترک اوست و طبق مقررات ارث، باید به ورثۀ وی پرداخت شود. طبق مقررات قانون کار، مطالبات کارگر بابت سنوات پایان خدمت، عیدی پرداخت‌نشده و معادل ریالی مرخصی‌های استفاده‌نشده با فوت کارگر، باید به ورثۀ وی پرداخت شود. بنابراین مطالبات کارگر از کارفرما تا زمان فوت، ازجمله حقوق مالی‌ای است که جزئی از ترکۀ حین فوت است و باید طبق مقررات مربوط به ارث، بین وراث تقسیم شود. اما آن‌چه بعد از فوت کارگر و به مناسبت فوت او طبق قانون دربارۀ ورثه یا افراد تحت تکفل او برقرار می‌شود، از شمول مقررات ارث خارج است.
پدرم در قید حیات نیست و مادرم تحت تکفل بنده است. آیا راهی وجود دارد که بتوانم برای مادرم دفترچۀ درمانی از طریق بیمۀ خودم بگیرم، چون هنوز سن‌شان به 55 سال نرسیده است؟ البته تحت‌پوشش کمیتۀ امداد هم هستند.
حداقل سن لازم برای کفالت مادر، ۵۵ سال است؛ مگر این که ازکارافتاده باشد -که این امر نیز توسط کمیسیون‌های پزشکی سازمان تأمین اجتماعی تعیین می‌شود- البته صدور دفترچۀ درمانی، منوط به این است که شخص، تحت‌پوشش بیمۀ دیگری نباشد. اگر دفترچۀ درمانی بیمه ایرانیان یا سلامت دارند، نمی‌توانند همزمان دفترچۀ تأمین اجتماعی نیز داشته باشند.
