تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
کارگاه خیاطی دارم که همسرم و فرد دیگری در آن مشغول‌به‌کارند. برای بیمه کردن آنها به شعب تأمین اجتماعی مراجعه کردم. بازرس بعد از بازدید و طی مراحل لازم همکارم را در فهرست بیمه قرار داد، ولی همسرم را بیمه نکرد و گفت همسر را نمی‌توان بیمه کرد و باید بیمۀ اختیاری شود. آیا این مسئله درست است؟ چرا نمی‌توان همسر را بیمه کرد وقتی او هم مشغول‌به‌کار است؟
کارگاه‌های خانوادگی کارگاه‌هایی هستند که اعضای درجۀ یک خانواده شامل همسر، پدر، مادر و فرزندان در آن شاغل باشند. طبق قانون کار، کارگاه‌های خانوادگی از شمول قانون کار خارج‌اند اما اگر یک‌نفر به غیر از اعضای خانواده در کارگاه مشغول‌به‌کار شود این کارگاه از ردیف کارگاه‌های خانوادگی خارج و کارفرما موظف است مقررات کار را در مورد کارکنان اجرا کند. بااین‌حال برخی از مقررات نیز در مورد کارگاه‌های خانوادگی باید رعایت شود که یکی از آنها اجرای ضوابط و مقررات ایمنی و بهداشتی است. بازرسی از کارگاه‌های خانوادگی برای بررسی رعایت مقررات ایمنی و بهداشتی نیاز به مجوز دادستانی دارد. یکی دیگر از مواردی که در کارگاه‌های خانوادگی باید اجرا شود بیمۀ کارکنان است و در این ارتباط فرقی نمی‌کند چه کسی در کارگاه مشغول‌به‌کار باشد. بیمۀ کارکنان در کارگاه‌های خانوادگی براساس قانون تأمین اجتماعی صورت می‌گیرد و نه قانون کار. بنابراین کارگاه‌های خانوادگی فقط به دلیل آن‌که مشمول قانون کار نیستند از شمول قانون بیمۀ بیکاری خارج‌اند. در پاسخ به سؤال باید توضیح داده شود که کارگاه شما با وجود اشتغال یک‌نفر غیر از اعضای خانواده، کارگاه خانوادگی نیست. بنابراین کلیۀ مقررات کار و تأمین اجتماعی باید در کارگاه اجرا شود و سازمان تأمین اجتماعی نیز افراد شاغل در کارگاه را در‌صورتی‌که اشتغال آنها ثابت شود، بیمه می‌کند و بیمۀ خویش‌فرما (بیمۀ حرف و مشاغل آزاد یا بیمۀ اختیاری) شامل کارفرماست و کارکنان باید بیمۀ اجباری شوند و بیمۀ بیکاری نیز به آنها تعلق می‌گیرد. ضمن این‌که حتی اگر کارگاه خانوادگی باشد نیز در صورت درخواست کارفرما باید افراد شاغل را بیمه کرد. توصیه‌ای که می‌توان کرد این است که اگر شعبۀ سازمان تأمین اجتماعی حاضر به بیمه کردن همسر شما نشده با توجه به این‌که کارگاه شما خانوادگی نیست می‌توانید موضوع را از مراجع بالاتر مثل ادارۀ کل تأمین اجتماعی استان پیگیری کنید.
اگر حق بیمۀ کارمندها چندماه بعد از شروع کار شرکت ثبت و پرداخت شود، جریمه به آن تعلق می‌گیرد یا بار اول از جریمه معاف است؟ اگر جریمه دارد مبلغ آن چقدر است؟
حق بیمه هرماه باید تا آخرین‌روز ماه بعد پرداخت شود، درغیر‌این‌صورت مشمول جریمه خواهد بود و معافیت هم ندارد. جریمۀ ارسال نکردن لیست کارکنان و شاغلان به شعبۀ تأمین اجتماعی ۱۰ درصد است و یک‌بار وصول می‌شود. ولی جریمۀ پرداخت نکردن حق بیمه ماهی ۲ درصد است که در صورت تداوم عدم پرداخت ماهانه تکرار می‌شود.
در کارگاهی کار می‌کنم که مشمول کمک دولت تا پنج‌نفر است. در ماه‌های دی و بهمن تعداد کارگران ما هفت‌نفر شد و چون اولین‌باری بود که تعداد کارگران به این تعداد می‌رسید و به فرمول محاسبه حق بیمۀ آنها آشنا نبودیم حق بیمه را اشتباه محاسبه و پرداخت کردیم و لیست نیز تأیید شد. بعد از چند ماه برای کارگاه جریمه آمد و به‌طور کلی کمک دولتی را در آن ماه‌ها حذف کردند. لطفاً راهنمایی کنید که چه باید کرد تا کمک دولتی حذف نشود؟
تعداد کارگاه‌های معاف از پرداخت حق بیمه سهم کارفرمایی تا 5 نفر در حال حاضر به ۳۹ شغل بالغ می‌شود. این کارگاه‌ها از پرداخت ۲۰ درصد از حق‌بیمه معاف هستند و فقط ۱۰ درصد می‌پردازند که شامل سهم بیمه‌شده و حق بیمۀ بیکاری است. بنابراین سهم کارفرما در کارگاه‌های دارای معافیت ۳ درصد است و ۷ درصد نیز از حقوق کارگر کسر و به سازمان پرداخت می‌شود. این کارگاه‌ها تا میزان ۵ نفر از معافیت مذکور برخوردارند و چنان‌چه مازاد بر ۵ نفر به آنها کارگر اضافه شود مبلغ حق بیمۀ آنها ۳۰ درصد محاسبه خواهد شد. در قانون و آیین‌نامۀ مربوطه تصریح‌شده که سوءاستفاده از این قانون موجب حذف معافیت مذکور می‌شود و کارفرما موظف به پرداخت حق بیمۀ کامل در ماه‌های مربوطه است. مواردی که باعث می‌شود حق بیمه به‌طور کامل وصول شود و موضوع معافیت حذف شود عبارت است از:
1. اگر کارفرما افراد غیرشاغل را در لیست حق بیمۀ کارکنان درج و به شعبه معرفی کند. مثلاً اقوام، دوستان و آشنایان خود را برای استفاده از تسهیلات این قانون بیمه کند، ولی درواقع آنها در کارگاه اشتغال نداشته باشند. دراین‌صورت کارگاه در دورۀ موردنظر از معافیت محروم می‌شود.
2. اگر مبلغ حق بیمه سهواً یا عمداً کم‌تر از حق بیمۀ قابل پرداخت محاسبه و به‌حساب سازمان واریز شود. مثلاً چنان‌چه حق بیمه ماهی از سال که ۳۱ روزه است، ۳۰ روزه پرداخت شده باشد، معافیت منتفی می‌شود.
3. اگر پرداخت حق بیمۀ برخی از اقلام مشمول کسر حق بیمه مثل حق مسکن، بن و... ازقلم‌افتاده باشد. دراین‌مورد، باید موضوع با ذکر دلایل و مستندات به شعبه اعلام شود تا در کمیسیون‌های تشخیص مطالبات بررسی شود.
پس از ۳۱ سال سابقه پرداخت حق بیمه، می‌خواهم بازنشسته شوم. برای تعیین مستمری بازنشستگی، مبنای محاسبه متوسط دوسال آخر خدمت است یا پنج‌سال آخر؟ آیا حقوق بازنشستگی تأمین اجتماعی سقف دارد؟
براساس مادۀ ۷۷ قانون تأمین اجتماعی و مادۀ ۸۲ قانون برنامۀ ششم توسعه، مبنای محاسبۀ مستمری بازنشستگی دوسال پایانی اشتغال و پرداخت حق بیمه است. سقف مستمری نیز در صندوق تأمین اجتماعی هفت‌برابر حداقل حقوق سال مربوطه است.
