تامین۲۴/کارشناسان می‌گویند، نظام بهداشتی اوکراین نیاز به اصلاحاتی فوری دارد، اما مجموعه‌ای از عوامل ازجمله بی‌تحرکی اداری، فساد گسترده و مشاجرات در مجلس این کشور مانع از اجرای این اصلاحات شده است.
شرایط در روستاها بغرنج‌تر است. بیمارستان کوچک روستای استایکی و اغلب تجهیزات آن عمری بیش از 30 سال دارند. آب لوله‌کشی همیشه وجود ندارد و این بیمارستان که به حدود 2800 نفر از ساکنان استایکی و سایر روستاها خدمات می‌رساند، از زمان اتحاد شوروی بازسازی نشده است.
خبرگزاری فرانسه در این زمینه می‌نویسد: «روند اصلاحاتی که به‌وسیله دولت متمایل به غرب اوکراین پس از سرنگونی ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهور طرفدار مسکو این کشور، آغاز شده بود در لختی اداری، و منازعات و اتهامات فسادی گیر کرده است».
البته شرایط روستای استایکی در اوکراین منحصربه‌فرد نیست. بیمارستان‌های دوران اتحاد شوروی در سراسر این کشور 42 میلیون نفری در حال فروپاشی هستند. پرداخت نکردن مداوم حقوق کافی به کارکنان پزشکی باعث شده نظامی از رشوه‌گیری به وجود آید و میزان پایین واکسیناسیون اوکراین، این کشور را همراه با برخی از فقیرترین کشورهای جهان ازجمله سودان جنوبی، در فهرست سیاه ایمن‌سازی قرار داده است.
فساد و ناکارآمدی
فساد اداری به نظام بهداشتی این کشور نیز تسری یافته و از زمانی که این کشور در سال 1991 از اتحاد شوروی مستقل شده این مسئله تشدید شده است. اما در دوره حکومت یانوکوویچ شرایط بسیار بدتر شد. الکساندر کویتاشویلی، وزیر بهداشت اوکراین، یکی از چند فرد خارجی است که با این امید به مقام وزارت منصوب شده‌اند که عدم وابستگی و تجربه بین‌المللی‌شان به این کشور کمک کند تا وعده‌های اصلاحات را عملی کنند. امید بر این بوده است که کویتاشویلی اصلاحات موفقیت‌آمیزی را که در زادگاهش گرجستان انجام داده، در اوکراین تکرار کند. اما یک سال پس از انتصاب او، لایحه بهداشتی پیشنهادی‌اش که حدود اصلاحات نظام بهداشتی را مشخص می‌کرد، در مجلس اوکراین به مانع برخورد.
کویتاشویلی می‌گوید: «شرایط یأس‌آوری است. منافع شخصی در همه جا وجود دارد، اما ما در ارتباط با نمایندگان مجلس بر سر درک اساسی از اصلاحات با یکدیگر اختلاف داریم.» او گفت: «بدون یک دگرگونی کامل، این نظام در مدت حدود یک سال، اگرنه در مدتی کمتر، از لحاظ مالی سقوط خواهد کرد، چراکه هیچ راهی برای افزایش پایدار میزان اعتبارات بخش بهداشت اوکراین وجود ندارد».
باقی ماندن لایحه نظام بهداشتی در مجلس یکی از نمونه‌های فراوان پیشرفت کند اصلاحات اقتصادی در اوکراین است و درنتیجه حامیان غربی دولت اوکراین تعهد «کی‌یف» را برای پایان بخشیدن رویه‌های اشتباهی که این کشور را به آستانه ورشکستگی رسانده است، زیر سوال برده‌اند.
پیشرفت اوکراین در زمینه اصلاحات نظام بهداشتی همچنین به علت منازعه در شرق این کشور میان نیروهای دولتی و جدایی‌طلبان طرفدار روسیه و بدتر شدن روابط با روسیه پس از ضمیمه کردن منطقه کریمه به این کشور دچار اشکال شده است.این در حالی است که کارشناسان بر جدا کردن دو جنبه نظام بهداشتی، یعنی تهیه و تدارک خدمات بهداشتی ازیک‌طرف و ارائه و عرضه این خدمات از طرف دیگر تاکید دارند. به گفته آنها جدا نبودن این دو بخش موجب می‌شود که اغلب قراردادها در معاملات پنهانی بدون نظارت بیرونی منعقد شوند.
بر اساس گزارش مرکز «عمل بر ضد فساد»، که سازمانی مدنی در اوکراین است، فقط 6 شرکت از 6500 شرکت مجاز داروسازی در مناقصه تهیه داروهای ضدویروس ایدز در این کشور در سال 2013 شرکت کردند و بازاری به ارزش 30.9 میلیون دلار را در میان خودشان تقسیم کردند. حقوق پزشکان نیز پایین‌تر از آن است که بتوان رشوه‌دهی و رشوه‌گیری را در ارتباط میان بیماران و پزشکان ریشه‌کن کرد و درنتیجه بسیاری از معاملات مالی صنعت بهداشت به‌طور زیرمیزی انجام می‌شود. کویتاشویلی می‌گوید: «می‌توانید ببینید که پزشکان ارشد سوار ماشین‌های لوکس می‌شوند و تلفن‌های همراه گرانقیمتی در دست دارند، اما بیمارستان‌ها در وضعیت وحشتناکی هستند.» او تخمین می‌زند که این بخش «غیررسمی» اقتصاد بهداشت اوکراین به حدود 7 میلیارد دلار در سال بالغ شود- یعنی بیش از سه برابر میزان بودجه سالانه دولت برای بخش بهداشت.
بهداشت کودکان در معرض خطر
ناکارآمدی نظام بهداشتی زمینه فراگیر شدن بیماری‌هایی نظیر ایدز را فراهم کرده و از سوی دیگر کودکان و سالمندان در معرض بیماری قرار دارند. جیووانا باربریس، نماینده اوکراین در صندوق بین‌المللی کودکان ملل متحد، می‌گوید: «موانع بزرگی در راه اصلاحات وجود دارد و گاهی چشم‌انداز آینده بسیار تاریک به نظر می‌رسد، زیرا سرعت پیشرفت بسیار آهسته است.» برای مثال، شروع طرح ایمن‌سازی فلج اطفال، که به دنبال شیوع این بیماری در این کشور برنامه‌ریزی شده بود، مدت‌ها به تاخیر افتاده است و واکسیناسیون نیز به‌کندی انجام می‌شود. باربریس می‌گوید: «هیچ کشور دیگری در جهان چنین وضعیت بهداشتی هولناکی ندارد، و این میزان بی‌توجهی به محافظت از کودکان در برابر بیماری‌های عفونی نشان نمی‌دهد.» همچنین سازمان ابتکار عمل جهانی ریشه‌کنی فلج اطفال، که سازمان جهانی بهداشت هدایتگر آن است، اعلام کرد: «مدت‌هاست اوکراین در انتظار رخ دادن فاجعه است».
از سوی دیگر خرید داروها نیز با مشکل مواجه است. اوکراین در سال گذشته مقادیر بسیار اندکی دارو یا واکسن خریداری کرد، زیرا وزارت بهداشت در انتظار تایید نظام موقت تخصیص‌دهی بودجه این کشور از طریق سازمان‌های بین‌المللی بود تا بتواند نظام مختل بهداشتی را دور بزند.
چالش تامین داروهای حیاتی
در اوکراین، بر اساس قوانین این کشور، تمامی داروهای مورد نیاز برای بیماری‌های مزمن باید توسط دولت تهیه شوند. با این همه به دلیل فساد حاکم، شرکت‌های خصوصی همواره می‌توانستند فرایند مناقصه و رویه‌های تعیین‌شده از سوی وزارت بهداشت را دور بزنند و این داروها را با قیمت بالایی عرضه کنند. در نتیجه این اقدامات، اوکراین برای مدت‌های طولانی با کمبود دارو دست‌به‌گریبان بود.
در سال ۲۰۱۵ میلادی دولت اوکراین امور تهیه و توزیع دارو برای بیماری‌های مزمن را به سازمان‌های بین‌المللی نظیر «برنامه پیشرفت و توسعه ملل متحد» (PNUD) واگذار کرد. یان توماس هیمسترا، نماینده دفتر این سازمان در اوکراین، می‌گوید: «وزیر بهداشت به من گفت قوانینی وضع شده که به موجب آن دارو باید در محل شرکت خریداری شود. بر این اساس فکر می‌کنیم که سازمان‌های بین‌المللی نظیر ما به اوکراین امکان می‌دهند تا شیوه‌های قدیمی این مهم را کنار بگذارند. باور کنید شیوه‌های قدیمی خوب نبودند و مردم نمی‌توانستند به دارو دسترسی داشته باشند. بعضی از این داروها برای اولین بار است که بعد از دو سه سال وارد اوکراین می‌شوند.»با وجود چالش‌های موجود، ورود سازمان‌های بین‌المللی در روند تهیه دارو نتایج خوبی به همراه داشته است. برنامه پیشرفت و توسعه ملل متحد می‌گوید به لطف اقدامات این سازمان، دولت اوکراین 4 میلیون دلار صرفه‌جویی کرده است. اولگا استفانیشینا، مدیر این سازمان، می‌گوید: «رقم صرفه‌جویی بالاست. اگر قیمت داروهای خریداری‌شده توسط وزارت بهداشت را با قیمت خرید سازمان‌های بین‌المللی برای همان داروها مقایسه کنیم، خواهیم دید که در پی این اصلاحات ۳۴ میلیون دلار ذخیره شده است.»در گذشته، زمانی که وزارت بهداشت رویه‌های تهیه دارو را مدیریت می‌کرد تنها ۴۵ درصد بیماران اوکراینی می‌توانستند به داروهای مورد نیاز خود دست یابند. از پیامدهای این مشکل اینکه، نبود واکسن برای سل موجب افزایش تعداد کودکان مبتلا به سل در اوکراین شده بود. به گزارش بیمارستان بیماری‌های تنفسی و سل در «کی‌یف»، نبود داروهای مورد نیاز برای سل، مرگ‌ومیر به دنبال داشت.
منبع:هفته نامه آتیه نو/ حامد رسولی
