پدیده‌های دوپینگی بورس تهران

تامین۲۴/ گرچه شاخص در هفته گذشته نیز مسیر صعودی را در پیش گرفت اما تنها در روز دوشنبه رشد محسوسی را تجربه کرد و در سایر روزها شاهد رشد کج دار و مریز شاخص در مسیر صعودی بودیم. در معاملات هفته گذشته نمادهای کوچک‌تر بورس و فرابورس با رشدهای قابل توجه خود به مسیر صعودی خود ادامه دادند.

روند کم‌رمق بورس در مسیر صعودی از 20 اسفند آغاز شد. بازدهی شاخص در این مدت معادل 4/ 2درصد بوده است. میانگین رشد روزانه شاخص معادل 1/ 0 درصد بوده است. با وجود رشد بیش از 2 درصدی شاخص در 18 روز معاملاتی اخیر اما سبز شاخص طی این مدت در بیشتر روزها کم‌رمق بوده و در این میان جهش‌ این نماگر پس از رشدهای آرام در چند روز متوالی باعث شده که شاخص رشد نسبتا محسوسی را در این مدت به ثبت برساند.

نکته قابل توجه در فضای کم‌نوسانی و بعضا افت قیمتی بزرگان حرکت نقدینگی به سمت کوچک‌تر‌های بورس تهران است، نکته‌ای که طی هفته‌های اخیر بارها به آن اشاره شده است. این موضوع سبقت شاخص کل هم‌وزن بورس تهران را از شاخص کل به دنبال داشته است. شاخص کل هم‌وزن بورس تهران در 18 روز معاملاتی سبز شاخص با بازدهی بیش از 2 برابر در مقایسه با بورس همراه بوده است (رشد 2/ 6 درصدی). نکته قابل توجهی که باید به آن توجه داشت هم‌زمانی آغاز صعود شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن با رفع محدودیت معاملات نمادهای بازار پایه توافقی فرابورس برای معامله‌گران آنلاین بود. افزایش نقدشوندگی سهام، همچنین داغ کردن این نمادها از سوی برخی از گروه‌ها در فضای مجازی (این گروه از معامله‌گران خرید این نمادها را با ارزش جایگزینی و پتانسیل موجود در دارایی‌های ثابت مانند ملک و زمین توجیه می‌کنند) از جمله دلایل شروع روند صعودی این نمادها بود. این نمادها ارزش بازار اندکی را دارا هستند.70 نماد بازار پایه‌ای با بازدهی مثبت در 18 روز معاملاتی اخیر، ارزش بازار کمتر از 12 هزار میلیارد تومانی را داشته‌اند. در مجموع ارزش بازار این نمادها با رشد 27 درصدی، به 15 هزار میلیارد تومان نزدیک شده است.

در این میان رشد قیمتی نمادهای با ارزش بازار کم فعال در بازار پایه، به بورس تهران نیز سرایت کرد. به این ترتیب شاهد آغاز موج صعودی در نمادهای کوچک بازار سهام نیز بودیم. طی هفته‌های اخیر (18 روز معاملاتی سبز شاخص کل بورس تهران) 67 نماد بورسی و فرابورسی به‌طور میانگین رشد نزدیک به 30 درصدی را تجربه کردند. ارزش بازار این نمادها در ابتدای مسیر (18 اسفند) کمتر از 12 هزار میلیارد تومان بود و تا پایان هفته گذشته به مرز 15 هزار میلیارد تومان نزدیک شده‌اند. افزایش ارزش بازار بیش از 3500 میلیارد تومانی در حمایت از شاخص کل بورس و فرابورس موثر بوده است. (این بررسی روی 349 نماد بورسی و فرابورسی با ارزش بازار بیش از 350 هزار میلیارد تومان انجام شده است.

 بازدهی یک سرمایه‌گذاری با ریسک خیلی بالا

نمادهای بازار پایه طی هفته‌های اخیر و با امکان انجام معاملات آنها از سوی معامله‌گران آنلاین با رشدهای مداوم طی صف‌های خرید در روزهای متوالی همراه شدند. درحالی‌که پیش از این نمادهای بازار پایه توافقی بدون دامنه نوسان قیمتی در حال معامله‌ بودند در یک اقدام عجیب پس از فراهم آمدن امکان معامله این نمادها به‌صورت آنلاین، مدیران سازمان دامنه نوسان 10 درصدی را برای این نمادها منظور کردند. این موضوع نقش بسزایی در تشدید هیجان در روند معاملات نمادها داشت. عمده این نمادها با زیان‌های سنگین مواجه و بعضا دست به گریبان آخرین راه‌حل برای خروج از وضعیت بحرانی‌ یعنی اعلام ورشکستگی هستند.

با این حال با ورود پول‌های داغ به این نمادها و تشکیل صف‌های خرید رشد این نمادهای بی‌وقفه ادامه یافت. در میان نمادهای بازار پایه مورد بررسی، «لکما» با رشد 220 درصدی بیشترین میزان رشد قیمت را به ثبت رسانده است. در ادامه این نمادها «خصدار»، «فاهواز» و «فسدید» نیز به ترتیب با رشدهای 174، 141 و 140 درصدی مواجه شدند. حال چه تغییر بنیادی پس از فراهم آمدن ثبت معاملات این نمادها به‌صورت آنلاین موجب شده که این نمادها لایق چنین رشدهایی در قیمت‌های سهام باشند همچنان نامشخص است. تنها تغییر نسبت به گذشته تغییر زاویه نگاه سرمایه‌گذاران به ارزندگی در این مدت است.

 ادامه دومینوی کوچک‌تر‌ها تا بورس و فرابورس

رشد قیمتی نمادهای کوچک بورس و فرابورس در ادامه حرکت نقدینگی به سمت نمادهای با ارزش بازار کم بازار پایه (در مقایسه با بزرگان بورس و فرابورس) نیز طی هفته‌های اخیر جالب توجه است. در این خصوص 67 نماد بورسی و فرابورسی رشد بیش از 20 درصدی را تجربه کرده‌اند. «کترام» با رشد 101 درصدی بیشترین رشد را در میان دیگر نمادهای بورسی و فرابورسی به ثبت رساند. این 67 نماد بورسی و فرابورسی در شرایط کنونی و پس از رشدهای اخیر ارزش بازار 15 هزار و 500 میلیارد تومانی را دارا هستند (نمادی مانند «فارس» ارزش بازار بیش از 21 هزار میلیارد تومان را دارا است). پس از «کترام»، «بالاس»، «بهپاک»، «شپلی» و «فباهنر» به ترتیب رشد 78، 61 و 57 درصدی را به ثبت رسانده‌اند. مانند آنچه برای نمادهای بازار پایه اشاره شد، در این نمادها نیز به ندرت تغییر در عوامل بنیادی به‌عنوان حامی قیمتی این نمادها مطرح هستند.

 اصلاح قدرتمند در انتظار کوچک‌ترها

در حالی‌که در شرایط کنونی بزرگان بازار با وضعیت نه‌چندان مناسب بازارهای جهانی روبه‌رو‌ هستند و احتمال حمایت آنها از شاخص کل بورس و فرابورس اندک است، ممکن است موج حرکت نقدینگی به سمت کوچک‌ترهای بازار تشدید شود. سناریوی دیگر که پس از رشدهای افسارگسیخته هفته‌های گذشته اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد، شروع روند اصلاحی قیمت است. بر این اساس احتمال ریزش قیمتی با شتابی معادل مسیر صعودی وجود دارد. همان‌طور که اشاره شد به ندرت می‌توان نمادی را در میان سهام مزبور پیدا کرد که با حمایت عوامل بنیادی رشد کرده باشند.

بر این اساس نباید چندان به سطوح حمایتی در مسیر نزولی اعتماد کرد. این موضوع می‌تواند زنگ خطری برای خریداران کنونی این نمادها باشد، زیرا خریداران و سهامداران پیشین در شرایط کنونی و با کسب بازدهی‌های قابل توجه در‌صدد شناسایی سود هستند. در این میان همان‌گونه که صف‌های خرید با ایجاد دامنه نوسان برای نمادهای بازار پایه به رشدهای هیجانی کمک کرد در مسیر نزولی نیز صف‌های فروش می‌تواند بر شدت نزول سهام این شرکت بیفزاید. عمده معامله‌گران فعال در این نمادها، حقیقی‌هایی هستند که با سرمایه‌های نه‌چندان زیاد جرقه‌ای برای شروع رشد قیمتی این نمادهای ایجاد کرده‌اند، اما باید توجه داشت که این معامله‌گران بیشترین هراس را از افت قیمتی و ثبت زیان‌های بالا دارند.

 با بررسی روند ارزش معاملات نمادهای بورسی، فرابورسی و بازار پایه می‌توان به مسیر حرکتی نقدینگی در معاملات بورس پی برد. ارزش معاملات 68 نماد بازار پایه طی 18 روز معاملاتی اخیر حدود 737 میلیارد تومان بوده است. با در نظر گرفتن ارزش بازار میانگین طی هفته‌های اخیر برای این نمادها، ارزش معاملات 6 درصد از ارزش بازار 68 نماد را به خود اختصاص داده است. بر این اساس تعداد سهام جابه‌جا شده بیش از 22 درصد سهام سرمایه‌ای شرکت‌ها را به خود اختصاص می‌دهد.

از سوی دیگر در سایر نمادهای بازار میزان ارزش معاملات تنها 5/ 0 درصد از ارزش بازار آنها را به خود اختصاص داده است. 8 درصد از سهام ثبت‌شده شرکت‌ها در این مدت میان فعالان بازار جابه‌جا شده است. این موضوع به موج قدرتمند نقدینگی در نمادهای کوچک‌تر بازار اشاره دارد و عاملی برای رشد قیمتی این نمادها بوده است. عدم کشش بازار برای ایجاد موج‌های صعودی قدرتمند طی هفته‌های اخیر باعث شده توجه فعالان بازار به سمت نمادهای کوچک‌تر جلب شود. به این ترتیب با نقدینگی کمتر امکان رشد حداکثری قیمت برای این نمادها ایجاد شده است. در شرایط کنونی در مسیر عکس نقدینگی و با هراس از شروع موج نزولی می‌توان انتظار ریزش شدید قیمت‌ها را داشت. نمادهای بازار پایه با خطر ریزش بیشتری مواجه هستند. همان‌طور که اشاره شد این ریزش ممکن است با قفل شدن نمادها در صف‌های فروش همراه باشد و افت محسوس ارزش معاملات را در میان‌مدت به‌دنبال داشته باشد.

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد