کلید حفظ سلامت روحی در شرایط بحرانی

ترجمه از آزاده شعبانی

منبع: سازمان بهداشت جهانی

سازمان بهداشت جهانی به تازگی گزارشی درباره ضرورت«حفظ سلامت روحی در شرایط بحرانی» به همراه راهکارهایی در این باره منتشر کرده است.

واقعیت های کلیدی

• مردم در طول وضعیت های بحرانی و پس از طی آن دوره، تا مدت ها از طیف گسترده ای از مشکلات روحی و روانی رنج می برند.
• مردم بدون شک در صورتی بهبود خواهند یافت که احساس امنیت، همبستگی،آرامش و امیدواری داشته باشند و همچنین به حمایت های اجتماعی، جسمی و روحی دسترسی داشته و راه هایی برای کمک به خود بیابند.
• همگان در این رابطه اتفاق نظر دارند که مجموعه ای از خدمات و اقدامات اساسی (از خدمات و اعمال بنیادی در بخش های ابتدایی تا اقداماتی تخصصی در سطوح بالا) برای کمک به کشورها طراحی و تدوین شود که راهکارها را با نیازهای جامعه و مهارت های مناسب تطبیق دهد.
• سازمان بهداشت جهانی توصیه می کند که حداقل یک عضو ناظر در هر مرکز بهداشت عمومی در موقعیت های بحرانی که نیاز به اقدامات بشر دوستانه است، وجود داشته باشد تا به نظارت و ارزیابی و مدیریت مشکلات روحی و روانی اقدام کند.
• شرایط بحرانی، علی رغم ماهیت تراژیک و عواقب سوء آن روی سلامت روان افراد، همچنین به مثابه فرصتی برای ایجاد نظام های بهتر سلامت روان برای مردمی است که به آنها نیاز دارند.
• تلاش برای بهبود سلامت روان در سطح جهانی در صورتی سرعت بیشتری خواهد یافت که در هر بحرانی تلاش برای کسب منافع کوتاه مدت به سوی منافع بلند مدت معطوف شود.
• سلامت روان برای رفاه عمومی، افزایش میزان کارآیی و قابلیت تطبیق افراد، جوامع و کشورهایی که در حال بازسازی پس از بحران هستند، بسیار ضرورت دارد.

پیش زمینه های موضوع

در طول و پس از دوره بحران، مردم از طیف وسیعی از مشکلات روحی و روانی، رنج می برند. برخی از مردم، پس از وقوع بحران، اختلالات روحی را تجربه می کنند در حالی که برخی دیگر از مردم پیش از بحران چنین اختلالات روحی را تجربه کرده اند که با وقوع بحران ها شدت بیشتری می یابد. کسانی که از پیش از وقوع بحران، دچار اختلالات روحی بوده اند، اغلب به کمک بیشتری نسبت به سایرین نیاز دارند.

سازمان بهداشت جهانی توصیه می کند که کمک های اولیه روحی شامل کمک های عملی، حمایتی و انسانی به افرادی که از بیماری های روحیِ پس از وقوع بحران ها رنج می برند، اختصاص داده شود. این حمایت ها و کمک ها بایستی در راستای حفظ کرامت افراد، فرهنگ و توانایی های آنها باشد و هم حمایت های اجتماعی و هم حمایت های روحی و روانی را در برگیرد.

 روانکاوی و روان پزشکی، برای حل مشکلات روحی و روانی افراد بسیار ضروری است.  همچنین جوامعی که تحت تاثیر بحران های مختلف هستند به دسترسیِ طولانی مدت به خدمات بهداشت روان برای درمان طیف گسترده ای از معضلات و مشکلات این حوزه نیازمندند.

تاثیر شرایط بحرانی و نامساعد

برخی از مشکلات روحی و روانی به وسیله شرایط بحرانی و نامساعد به وجود می آیند، برخی از آنها در واکنش به یک حادثه و رویداد هستند و برخی دیگر مشکلات روحی هستند که از پیش وجود داشته اند و تحت تاثیر بحران ها شدت یافته اند.

مشکلات اجتماعی قابل توجه

• وضعیت های بحرانی مانند جدایی خانواده، ناامنی، تبعیض، مشکلات مادی، بی اعتمادی و از دست دادن بخش عمده ای از امکانات زندگی.
• مشکلاتِ اقدامات بشردوستانه عبارتند از: ازدحام بیش از حد، عدم حفظ حریم خصوصی در اردوگاه ها، از دست دادن حمایت های سنتی
• مشکلات از قبل موجود مانند تعلق به یک گروه به حاشیه رانده شده

مشکلات روحی و روانی

• مشکلات از قبل موجود: افراد مبتلا به افسردگی، اعتیاد به الکل، اختلالات روانی شدید مثل اسکیزوفرنی
• وضعیت های بحرانی و نامساعد: غم و اندوه، پریشانی و بی قراری، الکل و مواد مخدر، افسردگی و اضطراب از جمله اختلال استرس پس از سانحه
• مشکلات اقداماتِ بشردوستانه: اضطراب به دلیل فقدان اطلاعات در مورد توزیع مواد غذایی و یا چگونگی به دست آوردن خدمات اساسی

علائم مشکلات روحی و روانی

برخی از علائم وجود دارد که نشان دهنده ی پریشانی و ناراحتی افراد در مواجهه با یک بحران است که عبارتند از :

• علائم جسمانی: سردرد، خستگی، از دست دادن اشتها و درد
• گریه، غم و اندوه شدید
• اضطراب، ترس
• گارد گرفتن و آشفتگی و بی قراری
• بی خوابی و کابوس دیدن
• تحریک پذیری و خشم
• احساس گناه و شرم
• سراسیمگی و خیرگی
• سردرگمی و حواس پرتی (در حدی که شخص نام خود و یا جایی که در آن است را فراموش می کند) و بی توجهی به مراقبت از خود یا فرزندان

تمام افرادی که وضعیت بحرانی یا نامساعد را تجربه می کنند، به پشتیبانی و حمایت نیاز دارند. اکثر مردم می توانند با مرور زمان بهبود یابند به شرطی که قادر شوند نیازهای اساسی خود را برآورده کنند و راه هایی برای بازگشتن به حالت طبیعی و عادی بیابند و همچنین در هنگام نیاز، حمایت های لازم را دریافت کنند. هنگامی که این علائم در عملکردهای روزانه افراد اختلال ایجاد کند، آنها به مدیریت های بالینی نیاز دارند.

 واکنش های موثر به شرایط بحرانی

شواهد و تجربیات ثابت کرده است، افرادی که احساس امنیت، همبستگی، آرامش و امیدواری دارند، به حمایت های عاطفی، جسمانی و اجتماعی نیاز دارند و راه هایی برای کمک به خودشان بعد از وقوع یک اتفاق ناخوشایند می یابند و اثرات مشکلات روحی و روانی را در طولانی مدت، بهبود ببخشند.

سازمان بهداشت جهانی و همکاران آنها در سطح جهانی روی یک سری خدمات اساسی در سطوح پایه تا اقدامات تخصصی در سطوح بالا، متمرکز هستند به عنوان مثال خدمات بهداشت روانی بالینی، بایستی توسط متخصصان سلامت روانی همچون پرستاران روان پزشکی، روانشناسان و روان پزشکان به افراد ارائه شود.

سازمان بهدشت جهانی همواره رهنمودهای لازم را در زمینه سلامت روحی و وضعیت های بحرانی به کشورها ارئه کرده است. این سازمان در سال 2016، اقدامات موثری در حوزه بهداشت روان را در کشورهایی چون جمهوری آفریقای مرکزی، گینه، عراق،لبنان، لیبریا، نپال، پاکستان،سیرالئون، سوریه، ترکیه، اوگاندا، اوکراین، نوار غزه و یمن صورت داده است.

رهنمودها و راهکارهای سازمان بهداشت جهانی، در زمینه بهداشت روانی، به وسیله بسیاری از سازمان های بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد که در زمینه اقدامات بشردوستانه فعال هستند.