تعامل سازنده با جهان که از زمان آغاز به کار دولت یازدهم کلید خورد، بسیاری از گردشگران خارجی را به ایران کشاند و بسترساز رونق صنعت گردشگری کشورمان شد؛ روندی که تا نقطه توسعه یافتگی این صنعت، باید از طریق تداوم رویکرد تعاملی و تامین زیرساخت های مورد نیاز ادامه یابد و گریزگاهی را برای رهایی از اقتصاد نفتی ایجاد کند.
تامین 24/ پس از نخستین گشایش ها و آشکار شدن بارقه های امید در روند گفت وگوهای هسته ای، نگاه دنیا به ایران تغییر کرد. مردم جهان لبخند دیپلماتیک «حسن روحانی» رییس جمهوری کشورمان در سازمان ملل را دیدند و پس از تغییر رویکرد ایران در روابط بین الملل، تب سفر به کشورمان بین گردشگران خارجی بالا رفت، به طوری که کارشناسان صنعت گردشگری از کمبود امکانات و زیرساخت های موجود در حوزه ابراز نگرانی می کنند.
هر چند مزایای توسعه صنعت گردشگری بارها از سوی کارشناسان اقتصادی و بسیاری از مسوولان اجرایی طی سال های گذشته گوشزد شده است اما شاید برای نخستین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی، طی سه سال گذشته جاذبه های گردشگری ایران به لطف تغییر رویکرد سیاست های خارجی مورد توجه ویژه گردشگران خارجی قرار گرفته و ورودشان به ایران سیری جهش وار به خود دیده است. به عبارتی، در ادامه روند تعامل سازنده ایران با جهان و هم افزایی اعتماد، تبلیغ های سیاه علیه کشورمان رنگ باخت و پای مسافران خارجی به شهرهای گردشگری ایران باز شد.
افزایش حضور مسافران خارجی در ایران افزون بر اینکه نگاه مردم جهان به واقعیت های سیاسی و اجتماعی کشورمان را تغییر داده، موجب افزایش درآمدزایی محلی و ملی شده است.
شکستن سد انباشت تقاضا پشت مرزهای ایران
هر چند در دولت قبل فرصت های بسیاری خوبی برای گردشگران خارجی برای ورود به ایران پیش آمد اما خارجی ها از این فرصت ها استقبال نکردند. در سال 1391 نرخ ارز سه برابر شد و با کاهش شدید ارزش پول ملی برای خارجی ها فرصت خوبی فراهم آمد تا بلیط تورهای ارزان ایران را بخرند اما به دلیل شرایط سیاسی آن دوره، گردشگران خارجی از این فرصت ها صرف نظر کردند.
همان طور که اشاره شد پس از تغییر دولتمردان کشورمان، در دولت یازدهم تنش زدایی از روابط خارجی و بهبود مناسبات با جهان در دستور کار قرار گرفت. همین تغییر رویکرد، افزایش تعامل های اقتصادی را به همراه داشت. بنابراین، شرکت های مادر تخصصی در زمینه گردشگری (هلدینگ های توریستی) کشورمان فرصت رایزنی با بنگاه های خارجی برای فروش تورهای ایران را پیدا کردند. از طرفی، گردشگران انفرادی علاقمند سفر به ایران با ایجاد این فضای مثبت، بار سفر به کشورمان را بستند.
در نتیجه، پس از توافق های اولیه در گفت وگوهای هسته ای در آذر ماه سال 1392 شاهد افزایش گردشگر به ایران بودیم، به طوری که براساس گفته های «ولی الله افخمی راد» رییس سازمان توسعه تجارت، تنها طی چهار ماهه نخست امسال 2 میلیارد و 850 میلیون دلار ارز از ورود گردشگران خارجی به کشور به دست آمده که این رقم گویای درآمد متوسط روزانه 23 میلیون دلار برای صنعت گردشگری کشورمان است.
«رضا اباذری» رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی استان تهران در این باره گفت: خوشبختانه در این چند ساله گذشته شاهد افزایش ورود گردشگران خارجی به کشورمان بودیم . به دلیل انباشت تقاضاهایی که در دولت های گذشته پشت مرزهای ایران ایجاد شده بود، این روند رو به رشد امروز صورت گرفته است.
وی ادامه داد: سیاست های دولت نهم و دهم در خصوص روابط خارجی و اعمال تحریم های ناعادلانه علیه کشورمان باعث شد تا میزان ورود مسافران خارجی کاهش پیدا کند. هر چند که هنوز میل سفر به ایران وجود داشت اما تبلیغ های منفی از ایران، خارجی ها را از سفر به کشورمان منصرف می کرد.
به گفته اباذری لبخند رییس جمهوری در سازمان ملل جواب داد و نگاه مردم دنیا به ایران تغییر کرد. در این میان میزان ورود گردشگران خارجی به ایران هم افزایش یافت.
رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافری یادآور شد: در خارج از کشور بسیاری علاقمند به جاذبه های تاریخی و طبیعی ایران هستند. فضای مثبت پس از برجام این فرصت را فراهم کرد که آنان این جاذبه ها را ببینند و تورهای ایران را در بنگاه های گردشگری سراسر دنیا خریداری کنند.
توسعه گردشگری با هدف رفع وابستگی به درآمدهای نفتی
هر چند پایان پذیری منابع نفتی و دردسرهای وابستگی به درآمدهای آن برای همه روشن است اما هنوز هم نتوانسته ایم به طور جدی درآمد صنعت دیگری را جایگزین استخراج و فروش نفت کنیم. اقتصاد تک محصولی کشورمان باعث ایجاد تنگناهای مالی شدید در مقاطعی شده که قیمت نفت افت کرده یا به دلیل تحریم، فروش آن با مانع هایی روبرو بوده است. حال آنکه برخی از کشورها با جاذبه های گردشگری غیرقابل همسنجی با ایران از طریق توسعه و گسترش صنعت گردشگری بیش از میزان فروش نفت ما درآمدزایی می کنند؛ صنعتی که آمار اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم آن قابل مقایسه با دیگر صنایع نیست و باعث پویایی اقتصاد محلی و در گام بعدی رشد و توسعه اقتصاد ملی می شود.
رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی استان تهران در این باره معتقد است: در دهه های 1970 و 1980 کشورهای توسعه یافته به این نتیجه رسیدند که گردشگری یکی از مهم ترین عوامل برونرفت از وضعیت اقتصاد تک محصولی است و می تواند کشورها را از خام فروشی و وابستگی به منابع تجدید ناپذیر مانند نفت نجات دهد.
اباذری با بیان اینکه می توانیم از تجربه این کشورها در گسترش صنعت گردشگری کشورمان استفاده کنیم، ادامه داد: اگر درآمد سایر کشورها را از ورود گردشگر با درآمدهای نفتی کشورمان مقایسه کنیم درمی یابیم که گردشگری می تواند در ردیف صنایعی مانند نفت قرار بگیرد و حتی درآمدزایی بیشتری نسبت به صنایع تولیدی داشته باشد.
چند روز پیش، پایگاه تحلیلی آمریکایی «المانیتور» زیر عنوان «صنعت گردشگری ایران رونق یافت، اما این رشد کافی است؟» نوشت: آمارها می گوید 4.8 میلیون گردشگر خارجی در سال 2013 وارد ایران شدند که 25 درصد بالاتر از سال 2012 بود. این آمار در سال 2014 به پنج میلیون تَن رسید و 7.5 میلیارد دلار ارز وارد ایران کرد. در سال 2015 بیش از 5.2 میلیون گردشگر خارجی از ایران بازدید کردند و هشت میلیارد دلار ارز به همراه آوردند.
افزایش درآمدهای گردشگری به شرط توسعه پایدار
حدود 9 سال به پایان دوره سند چشم انداز بیست ساله و موعد جذب 20 میلیون گردشگر خارجی باقی مانده است. تحولات سه ساله اخیر نشان می دهد که در صورت ادامه روند کنونی و تامین زیرساخت ها می توانیم به رقم تعیین شده نزدیک شویم.
طبق گفته های «مسعود سلطانی فر» رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشورمان، آمارها گویای آن است که میزان رشد جذب گردشگر در ایران طی 2 سالِ نخست فعالیت دولت یازدهم حدود 12 درصد یعنی حدود سه برابر میانگین جهانی (4.6 درصد) بوده است.
سلطانی فر همچنین در حاشیه رونمایی از طرح جامع فرهنگی، ورزشی و گردشگری قشم در اوایل تیرماه امسال از برنامه های دولت برای ایجاد 140 هزار فرصت شغلی طی سال های 1395 و 1396 در صنعت گردشگری سخن گفت.
در این شرایط، سرمایه گذارانی که تا چندی پیش به فضای اقتصادی و سیاسی ایران به دیده تردید می نگریستند، امروز با اشتیاق آمادگی خود را برای سرمایه گذاری در طرح های گردشگری کشورمان اعلام می کنند.
هر چند که فضای سرمایه گذاری در حوزه گردشگری مساعد و مطلوب است و افزایش ورود گردشگران به سرمایه گذاران امید می دهد اما کارشناسان معتقدند زمانی می توان بر صنعت گردشگری تکیه کرد که این روند تداوم داشته باشد.
اباذری با بیان اینکه افزایش ورود گردشگر در بلندمدت اتفاق می افتد و نمی توان ظرف مدت یک سال انتظار چند برابر شدن گردشگران را داشت، گفت: باید این روند رو به رشد ورود گردشگران خارجی به ایران را استمرار دهیم.
وی با تاکید بر اینکه توسعه پایدار شرط استمرار ورود گردشگران است، ادامه داد: راهکار افزایش درآمدهای حاصل از ورود گردشگر این است که بتوانیم به نیازهای زیربنایی و زیرساختی گردشگران را پاسخ دهیم، نه اینکه تنها به فکر افزایش مقطعی مسافران باشیم.
منبع : خبرگزاری ایرنا