رویای سبز کویر فاجعه در پی دارد

سمیه صمیمی
کارشناس محیط زیست

اختصاصی تأمین ??/ «علیرضا دائمی» معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت نیرو در نشستی با عنوان "انتقال آب دریای خزر به استان سمنان" که با حضور شماری از مدیران و مسئولان استانی و کشوری در سالن اجتماعات شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران برگزار شد، به حمایت وزارت نیرو از این طرح اشاره کرده و گفت: با توجه به محدودیت منابع دولتی و لزوم تأمین منابع آب در مناطق مرکزی ایران، بهترین راه اجرایی شدن سریع این طرح، جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است.

به این بهانه مجددا به مساله انتقال آب از خزر به سمنان پرداختم.

طرحهای عمرانی بزرگ یا ابر پروژه ها به دلیل حجم سرمایه گذاری بالا و مدت زمان طولانی اجرا مستعد ایجاد فسادهای اقتصادی بزرگ هستند. اقتصاد سیاسی این نوع پروژه ها و دلایل تمایل وزارت نیرو به این قبیل طرحهای پر هزینه جای بحث و گفتگو بسیاری دارد.

اهمیت آب در توسعه

آب در برنامه ر?زی، محور توسعه مح?ط? است و توز?ع ساختاری ـ فضا?? توسعه را تحت الشعاع قرار می دهد. بسیاری از مدلهای توسعه، آب را به عنوان شاخص تصمیم گیرنده نهایی در نظر می گیرند.

به هم?ن دل?ل چگونگ? مهار،تنظ?م، توز?ع و بهره برداری از پتانس?لهای آب? درچارچوب اهداف مکان? ـ زمان? سلسله مراتب? منطقه ای، مل? و محل? ن?ازمند ?ک ا?دئولوژی جامع و چند منظوره اجرا?? است.

نقش تع??ن کننده آب به عنوان ?ک? از عناصر اساس? در ادامه ح?ات و توسعه جوامع بشری و تحو?ت اخ?ر در چرخه آب در طب?عت ناش? از تغ??ر اقل?م جهان? و ن?ز به دل?ل عوامل? چون افزا?ش جمع?ت و کاهش شاخصهای ز?ست مح?ط?، مد?ر?ت به?نه منابع آب جهان با چالشهای جدی روبرو شده است.

بد?ن ترت?ب امروزه مسئله آب در بس?اری از مناطق جهان به ?ک بحران جدی تبد?ل شده که ا?ن امر بازنگری مجدد در وضع?ت و تع??ن منابع بالقوه آب و برنامه ر?زی در منابع آب را به عنوان ?ک ضرورت م? طلبد.

با گسترش علوم، تکنولوژی نیز به صورت تصاعدی توسعه و تکامل یافت و قدرت انسان را تغییر شرایط محیطی افزایش داد. از این جمله فعالیت‌های بزرگ و بلند پروازانه‌ی‌‌ مدیریت منابع آب و انتقال آب از حوضه‌ای به حوضه‌ی دیگر مانند ساخت سدهای بزرگ و کوچک در نقاط مختلف، طرح های انتقال آب از نقاط پر آب به نقاط خشک است.

اما نباید فراموش کرد پتانسیل‌ها و منابع طبیعی با وجود این که تجدید‌پذیر شناخته می‌شوند، در هر صورت محدودند و تخریب آن به هدر رفتن منابع یا کاهش بخشی از منابع در یک حوضه‌ی آبخیز به سود حوضه‌ای دیگر می‌شود. امری که در طرح های اجرا شده یا در دست اجرا به آن توجهی نشده و نمی شود و یا با توجه به مسائل دیگر، در نظر گرفته نمی شوند.

طرح انتقال آب دریا به دریا

یکی از بزرگ‌ترین و بلند‌پروازانه ترین این طرح ها، طرح انتقال آب دریای مازندران به خلیج فارس است که در رژیم گذشته و نیز در دولت های پس از انقلاب هم مورد تأکید قرار گرفت: ایجاد کانالی رو باز یا ساخت رودخانه‌ی مصنوعی موسوم به "ایران رود". توجیهات و دلایل قوی اقتصادی و گردشگری برای اجرای آن مطرح شد، از جمله احیای اراضی و مساله کشتیرانی آزاد شمال- جنوب؛ رویای ایجاد چیزی نظیر کانال سوئز.

طرح‌های انتقال آب به استان های کم‌آب کشور هم سابقه ی طولانی دارد. در این رابطه می توان به سه طرح بزرگ اشاره کرد: طرح انتقال آب به استان کرمان در دوران سازندگی، طرح بزرگ انتقال آب به استان یزد که در زمان اصلاحات در دستور کار قرار گرفت و در خاتمه دوران ریاست جمهوری دهم طرح انتقال آب دریای خزر به استان سمنان به عنوان طرح بزرگ ملی کلید خورده است. اکنون نیز دولت یازدهم موافقت کلی خود را با انتقال آب خزر به سمنان ابراز داشته است.

این طرح قسمتی از سیمای کلی انتقال آب به فلات مرکزی است که در سه مسیر در حال پیگیری و اجرا است: مسیر الف از ساری آغاز شده و با گذر از سمنان، قم و کاشان به اصفهان خواهد رسید، مسیر "ب" را از خلیج گرگان یک شاخه به سبزوار و یک شاخه به بیرجند و دیگری را به یزد، مسیر "ج" مسیر جنوبی است که از غرب بندرعباس به گلگهر می رسد.

این طرح با هدف تامین آب شرب و صنعت، توسعه صنایع و معادن موجود، رشد اشتغال در نواحی هدف، رشد و توسعه شهرهای حاشیه کویر، توسعه کشاورزی صنعتی با افزایش پساب حاصل از طرح و تعادل بخشی سفره های آب زیرزمینی انجام می شود.

محمد عطارزاده معاون آب و آبفای وزیر نیروی دولت دهم در تشریح علت اجرای پروژه اشاره کرده بود: "ما به این نتیجه رسیده ایم که به جای انتقال صنعت به نزدیک آب، آب را به صنعت برسانیم". در تفسیر و تحلیل این حرف و عواقب آن می توان بحث بسیاری داشت که در مجال این مقاله نمی گنجد.

بی‌تردید می‌توان اذعان داشت که برخی ایده‌ها و نیز برنامه‌های مدیریتی در فضای مدیریت آبی کشور و خصوصا طرح‌هایی که مرز حوضه‌های آبخیز را نادیده می‌گیرند، در پیدایش مشکلات ناشی از کمبود آب و تغییرات غالبا نامطلوب اکوسیستمی تاثیرگذار بوده‌ و خواهد بود.

ساخت سدهای بزرگ و کوچک در نقاط مختلف، طرح‌های انتقال آب از نقاط پرآب به نقاط خشک‌‌تر و طرح‌هایی از این دست و ... طرح‌هایی بوده‌اند که در روند مطالعات کارشناسی آن به حفظ اکوسیستم به طور اعم و به اقتصاد منطقه به طور اخص بی توجهی شده است.

در دهه‌های اخیر مطالعات فراوانی با هدف شناسایی مضرات و معایب این پروژه‌های عمرانی و آبی صورت گرفته است، که اکثرا مورد توجه مجریان این طرح ها قرار نگرفته است. به رغم آن‌که علم و پیشرفت و اساسا مقوله‌ی توسعه‌ی پایدار نمی‌پذیرد که پروژه‌ها بدون تکمیل مطالعات کافی و بررسی همه جانبه ی فواید و مضرات طرح‌ها به اجرا درآیند، با این وجود شاهد برخی تصمیم‌گیری‌هایی در سطح کلان و ملی هستیم که در کامل و علمی بودن داده‌های پایه و مطالعات آن تردید فراوانی وجود دارد.

برخی تصمیمات که نه حاصل کاری جمعی و مطالعاتی پردامنه، که نتیجه‌ی نفوذ صاحبان قدرت و ثروت برای سودهای بلندپروازانه است که به برخی تعصبات محلی و منطقه‌ای، یا مقاصد سیاسی و شاید برای جلب آرای عمومی نیز نیم‌نگاهی دارد. در این میان، پروژه انتقال آب دریای مازندران به بیابان‌های سمنان از مسیر رشته کوه‌های البرز قابل توجه است.

برنامه ای مغایر با منافع مردم

آن‌چه در ادامه می‌آید، نگاهی به اختصار و از سر دغدغه برای توسعه‌ی همه جانبه‌ی کشور است، دغدغه‌ای که توسعه در یک بخش میهن را به بهای از دست دادن بسیاری سرمایه‌های ملی طبیعی و ماندگار در بخش‌های دیگر پسندیده نمی‌داند و با رویکردی علمی به نقد و حتی رد آن همت می‌گمارد.

بدون تردید هر طرح و در هر جای ایران بزرگ و از جمله پروژه‌ی «انتقال آب دریای مازندران به سمنان» که بر پایه‌ی معیارهای شناخته شده‌ی علمی، عملی و تجربی نبوده و دارای مغایرت‌های آشکار با معیارهای حقوقی کشور و بین الملل و نافی پتانسیل‌های طبیعی و زیست محیطی و دارای عوارض ناخوشایند و فراوان ِاجتماعی ، اقتصادی باشد، باید کنار گذاشته شود. حتی معاون دفتر ارزیابی زیست محیطی، سازمان محیط زیست کشور اعلام کرده بود که سازمان هیچ گونه موا‌فقتی برای فاز اجرای طرح انتقال آب خزر به سمنان با وزارت نیرو نکرده است.

طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان نیز از آن ایده‌هایی بوده است که مطابق عنوان آن، موضوعی برابر با مدیریتی بین حوضه‌ای است. طی این مدت اظهارنظر‌های مختلف فراوانی از سوی مسوولین در تایید و اهمیت اجرای طرح فوق بیان شده است. آمار و ارقام زیادی در تحلیل‌های اقتصادی در ارتباط با ارزیابی‌ها و کارکردها و نیز هزینه‌های اجرای طرح ارایه شده و می‌شود که در جای خود قابل تامل و نیازمند کاووش و تحلیل دقیق‌تر می‌باشند:

در 28 فروردین 91 پروژه انتقال آب دریای خزر به استان سمنان توسط رییس جمهور افتتاح شد.
در ?? اردیبهشت ???? خبرگزاری خانه‌ی ملت به نقل از ثمره ی‌هاشمی و در مورد طرح انتقال آب دریای مازندران به خلیج فارس نوشت : « هر چقدر به این مردم خدمت کنیم، کم است و مسوولان باید بیشترین خدمات را به این مردم ارایه کنند.»

در دور چهارم سفرهای استانی ریاست جمهوری و در سفر یک صد و یکم، معاون اول رییس جمهور، محمد رضا رحیمی عنوان کردند که این طرح منافع زیادی برای تمام کشور و سایر استان‌ها دارد و در درجه‌ی اول نیاز آب کشاورزی، صنعتی و شرب مردم این استان را برطرف خواهد کرد.

به گفته‌ی ایشان هزینه‌ی اجرای این پروژه 25 تا 30 هزار میلیارد ریال است و از مسیر خط انتقال نفت نکا اجرا می‌شود. براساس اطلاعات موجود، ظرفیت نهایی این طرح انتقال سالانه ??? میلیون مترمکعب آب است که در فاز اول انتقال ??? میلیون مترمکعب در برنامه قرار دارد.

این درحالی است که اجرای این طرح در قالب ایده‌ی اتصال دو منبع آبی ایران یعنی دریای مازندران در شمال و خلیج فارس در جنوب انجام می‌شود و با توجه به پیش بینی‌های صورت گرفته و نیز پایین بودن میزان شوری آب دریای خزر، این طرح مقرون به صرفه و اقتصادی تشخیص داده شده است.

سرمایه‌گذاری برای اجرای طرح شیرین سازی آب دریای خزر حدود دو هزارمیلیارد تومان اعلام شده که مدت زمان اجرای آن حدود ?? ماه پیش‌بینی شده است.

در 22 فروردین 1392، خبرگزاری فارس در انعکاس سخنان وزیر نیرو در جلسه‌ی شورای اداری شهرستان گرمسار نوشت: « [وزیر نیرو] در سفر به گرمسار نیز از اتمام طراحی پروژه‌ی انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی و هم چنین تامین بودجه‌ی 2 هزار میلیارد تومانی آن خبر داد. ایشان عنوان کردند که اکنون آب گرمسار از طریق کانال سیمین‌دشت تامین می‌شود.»

از مجموعه‌ی گفته‌های مسوولین در ارتباط با طرح انتقال آب دریای مازندران به سمنان، این چنین برداشت می‌شود که علی‌الظاهر تنها هدف این طرح کمک به مردم استان سمنان است. با تاسف فراوان در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری‌های طرح‌های خرد و کلان کشور و در بسیاری موارد، نمی‌توان مساله‌ی سود اقلیت رانت خوار و البته تعصبات بومی و محلی و منطقه‌ای طراحان و تصویب کنندگان چنین طرح هایی را نادیده انگاشت و در نهایت آن چه اتخاذ می‌شود را صرفا اشتباهاتی شبه‌کارشناسی دانست که به حساب پشتوانه‌های کارشناسی طرح‌ها گذاشته می‌شود.

طرفیت ها و شرایط آبی استان سمنان

بسیاری از کارشناسان اجرای این طرح را مقدمه‌ای برای شکل‌گیری یک فاجعه‌ی زیست محیطی می‌دانند و از آن به عنوان"عهدنامه‌ی داخلی ترکمنچای برای مازندران" یاد می‌کنند و معتقدند که با اجرای این طرح در درازمدت دریای خزر نیز به سرنوشت مشابه دریاچه‌ی ارومیه دچار می‌شود.

در شرایط کنونی، استان سمنان دارای ظرفیت‌ها و شرایطی آبی و هم چنین شرایط ژئو تکتونیک خاصی است که این ویژگی‌ها باید در تحلیل نتایج این بحث لحاظ شود . این نکات در نقدهای کارشناسانه و علمی که نسبت به این طرح شده بارها ذکر شده است:

الف- استان سمنان کم‌تراکم‌ترین استان کشور از نظر جمعیتی می‌باشد. از نظر جمعیت، این استان با ??? هزار نفر جمعیت، سی‌امین استان کشور محسوب می‌شود و فقط ایلام را در پایین دست خود با فاصله‌ای اندک می‌بیند. در حالی که به طور متوسط سرانه‌ی زمین هر ایرانی ??? هکتار است؛ رقم نظیر آن در سمنان به حدود ???? هکتار می‌رسد.

ب‌- سمنانی‌ها سالانه بیش از یک میلیارد و یکصد میلیون مترمکعب آب را در بخش‌های سه‌گانه‌ی کشاورزی، شرب و صنعت مصرف می‌کنند؛ میانگین آب قابل دسترس هر سمنانی با حدود ????متر مکعب در سال، بیشتر از میانگین آبی است که سالانه هر ایرانی (حدود ???? متر مکعب) در اختیار دارد.

ج‌- به گفته‌ی استاندار سمنان راندمان آبیاری را در بخش کشاورزی ?? درصد است و اگر فقط حدود یک پنجم (?? هزار هکتار) از اراضی کشاورزی استان را بتوان به سامانه‌های آبیاری تحت فشار مجهز کرد، آن‌گاه سالانه ??? میلیون متر مکعب در این بخش صرفه‌جویی می‌شود و این بیش از دو برابر مقدار آبی است که قرار است از دریای خزر به سمنان منتقل شود.

دلایل دیگری نیز برای غیر علمی بودن این طرح وجود دارد که به آنها نیز اشاره می‌کنیم:

1- وجود ریزگسل‌های فوق العاده فعال و لرزه زا در دامنه‌ی شمالی و جنوبی و حتی مرکز رشته کوه‌های البرز و هم چنین گسل‌های دامغان، آستانه، مشا و نیز گسل‌های البرز شمالی و فیروزکوه و گدوگ، چاشم و دیگر گسل‌های فعال موجود، که پیامد آن‌ها زلزله‌های مستمر و زلزله‌های قریب به یقین با بزرگی بالا است که به یقین در آینده، احتمال هرگونه برنامه‌ریزی را در زمینه‌ی انتقال آب به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.

برای نمونه برخی پروژه‌های اجرا شده در استان سمنان، مانند کانال‌های انتقال آب سیمین‌دشت به گرمسار صدمات بسیاری را در اثر زلزله‌های خفیف تا بزرگ در مقیاس ریشتر و نیز حرکات تکتونیکی متحمل شده اند.

2- اختلاف ارتفاع بین سطح دریای خزر و سمنان و در بعضی ارتفاعات مسیر انتقال آب بیش از سه هزار متر است. دریای مازندران در سمت ایران حدود ??- و در سمنان ????+ فوت اختلاف سطح دارند. در این چنین شرایط ناهمواری، انتقال آب نیازمند صرف انرژی بالایی است. به راستی چه الکترو پمپ‌های قوی و با کدام برق باید این آب را از سلسله جبال البرز شمالی عبور دهند تا به سمنان برسانند؟

3- به رغم نزدیکی پروژه به مناطق حساس زیست محیطی و قرار گرفتن در حاشیه‌ی خزر، نقشه‌ی مناسبی با مقیاس مناسب که قابلیت بررسی داشته باشد، ارایه نشده است و تنها تصویر ماهواره‌ای از Google earth ارایه شده است که نشان دهنده‌ی عدم وجود دقت در تهیه‌ی گزارش می‌باشد.

نقشه طرح باید در برگیرنده‌ی موقعیت پروژه‌های اجرا شده در بندر امیرآباد، طرح‌های در دست توسعه در بندر و محدوده‌ی طرح انتقال آب، نیروگاه نکا، مراکز جمعیتی موجود در محدوده‌ی طرح و غیره باشد.

در صورت اجرای این طرح در حقیقت با کم اهمیت انگاشتن و در نظر نگرفتن ظرفیت اکولوژیکی منطقه، با وجود صنایع و آلودگی‌های متعدد در منطقه، روند نابودی آن جا رقم خواهد خورد، به خصوص نابودی منطقه‌ی میانکاله به عنوان ذخیره‌گاه زیستکره را در پی خواهد داشت، منطقه‌ای که مورد توجه و حمایت سازمان‌های بین المللی است.

4- یکی از اهداف طرح، تامین آب شرب و کشاورزی در استان سمنان اعلام شده است که با توجه به شوری آب دریای خزر نیاز به شیرین کردن این آب وجود دارد. شیرین کردن آب شور با روش تقطیر یا فیلتراسیون از گران‌ترین و خسارت ‌بارترین روش‌ها به محیط زیست قلمداد می‌شود.

مطابق برآوردها هزینه‌ی انتقال هر متر مکعب آن- به شرط برخورداری از دانش روز و تیم کارشناسی ماهر- بین7/. تا 2/4 دلار برآورد شده است. آیا آبی با چنین قیمت برای کشاورزی ما مقرون به صرفه است؟ (میزان تورم در سال جاری به این مبلغ باید اضافه شود)

5- اجرای طرح انتقال آب از دریای مازندران به سمنان، حجمی عظیم از نمک و دیگر پسماندهای خطرناک را تولید خواهد نمود و سالانه حدود شش میلیون تن نمک وارد دریای مازندران خواهد شد، چرا که غلظت خروجی آب شیرین کن‌ها،?? گرم بر لیتر یعنی بیش از ? برابر شوری معمولی دریای خزر است.

با توجه به حساسیت منطقه‌ی دریایی طرح و وجود گونه‌های بومی (24 درصد گونه‌های موجود در محدوده طرح بومی منطقه هستند.)، وجود گونه‌های متعدد فیتوپلانکتون و زئوپلانکتون در منطقه که حلقه‌ی اول زنجیره غذایی هستند که در نهایت به فک خزری به عنوان گونه‌ای در معرض خطر انقراض می‌رسد و نابودی کامل گونه‌های منطقه، حیات جانوری و گیاهی منطقه و آسیب‌های جدی به محیط زیست فیزیکی و زیستگاه‌های دریایی و ساحلی را در برخواهد داشت. توجیهاتی از قبیل رهاسازی پساب در عمق زیاد به هیچ وجه اثربخش نمی‌باشد.

6- در مسیر انتقال، شبکه‌ی انتقال طرح با رودخانه‌هایی تقاطع دارد که محل تردد و تخم‌ریزی ماهیان هستند، در نتیجه باعث قطع سیکل زیستی گونه‌ها و در نهایت منجر به کاهش تولید مثل و نابودی گونه‌های رودخانه‌ای در طول مسیر انتقال می‌گردد.

برای نمونه وجود ماهی سفید، گاوماهیان و ماهیان خاویاری که ارزش زیستی و نیز تجاری دارند باید مدنظر قرار گیرد. با توجه به اینکه اکثر مردم این مناطق به شغل صیادی مشغولند، از بین رفتن منبع درآمد مردم بومی منطقه و هم چنین اثرات جانبی ناشی از آن مانند: مهاجرت، بیکاری و ... را به دنبال خواهد داشت. مسایلی که در محاسبات پروژه متاسفانه اصلا به آن پرداخته نشده است.

7- در طول مسیر بیش از 120 هکتار اراضی کشاورزی آبی، 21 هکتار باغات، 10 هکتار دیم و 94 هکتار منابع طبیعی و جنگل از بین خواهد رفت که مورد محاسبه قرار نگرفته است. به این موارد باید هزینه‌های اکولوژیکی و اقتصادی ناشی از نابود شدن گونه‌های اقتصادی و صیادی و هم چنین سایر گونه‌های موجود در محل آب شیرین کن نیز اضافه گردد.

8- نزدیکی به مناطق حفاظت شده خیبوس و انجیل سی و عبور 3 کیلومتر از خط انتقال از داخل منطقه‌ی حفاظت شده، تهدیدی جدی برای گونه‌های شمشاد خزری، ارس، آزاد و زربین و سایر گونه‌های جنگلی حفاظت شده است و هم چنین حیات جانوران منطقه به دلیل از بین رفتن زیستگاهشان در فرایند اجرای پروژه، جزو نکات با اهمیتی است که در طرح ندیده گرفته شده‌اند.

این گونه های نادر گیاهی براساس ماده‌ی یک قانون حفظ حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی مورخ 5/7/71 جزو ذخایر جنگلی محسوب می شوند و قطع آن‌ها ممنوع است. مساحت و تعداد و نوع گونه‌هایی که در مسیر قطع می‌گردند، مشخص نیست. هم چنین این طرح با بند ? ماده ? برنامه جامع حفاظت از جنگل‌های شمال کشور مصوب ??/?/?? به شماره ?????ت?????ه مبنی بر حذف فعالیت‌های عمرانی ناسازگار و مخرب جنگل‌های کشور هم آشکارا مغایرت دارد.

بهره سخن

با توجه به مجموعه تحلیل‌های متفاوت و علمی که ارایه شد به نظر می‌رسد در مورد تامین آب مورد نیاز سمنان لازم است مسایل جدی کارشناسانه و مدیریتی را در نظر گرفت. لازم است در مطالعات پروژه‌های آبی و بر خلاف گذشته بسیاری تعصبات و موضوعات خلاف منطق را به کنار نهاد و نتیجه‌ی بررسی‌های کارشناسانه را پذیرفت.

بیابان سمنان با کم آبی مواجه است و این واقعیتی انکارناپذیر است. سوالاتی مطرح است که پاسخ شفاف به آن‌ها می‌تواند برخی پیش زمینه‌های این شرایط نامطلوب را نمایان سازد تا شاید تلنگری آشکار بر ذهن تصمیم گیران باشد تا چنین زودهنگام اقدام به اجرای برنامه‌های ویران‌گر ننمایند:

آیا برای سمنانی که از شرایط نامطلوب اکولوژیکی رنج‌ می‌برد، رواست که روند رشد جمعیتی و نیز استقرار و احداث صنایع نیازمند به آب را تعریف و اجرا نمود؟ آیا آمایش سرزمین این اجازه‌ی مدیریتی را در باره‌ی توسعه‌ی کشاورزی و صنعت و ... به کارشناسان داده است؟ آیا طرح‌هایی متناسب با شرایط اقلیمی خاص سمنان نمی‌توان یافت که هم شرایط زندگی مردم این خطه را بهبود بخشد و هم به قیمت نابودی اکوسیستم منطقه‌ی همجوار و مردم ساکن آن به دست نیاید؟

به راستی چرا این چنین ذهنی و غیر واقع‌بینانه به گل‌های رنگارنگ و محصولات فراوان شیرین برای بیابان و کویر سمنان می‌اندیشید؟ مگر نه این است که ده ها و صدها هزار هکتار زمین مرغوب برای زراعت و باغداری، آن هم در اقلیم‌های مناسب را در پهنه‌های کشور و اتفاقا در دسترس آب فراوان و ارزان وجود دارد و شما وقعی به آن نمی‌نهید و خواستار بهشت سبز برای بیابان هستید؟ مگر نه این است که جای جای ایران حلقه‌هایی به هم پیوسته‌اند که هر یک شرایط و جایگاه خاصی دارند.

اگر بپذیریم منطق حکم می‌کند از ظرفیت‌های هر بخش و منطقه با این رویکرد استفاده و بهره‌برداری شود، آیا دیگر ضرورتی برای مدیریت‌های احساسی و غیرمنطقی باقی خواهد ماند؟ اگر طرح‌های این چنینی با توجه به ظرفیت ها و پتانسیل‌های طبیعی موجود در هر منطقه ، تهیه و اجرا شود، آیا بهتر نخواهد بود؟

دکتر اسماعیل عاشوری استاد دانشگاه گرمسار معتقد است حتی اگر آب تمام دریای خزر هم به داخل بیابان‌های ایران منتقل شود، نتیجه اش تشدید بیابان و مشکلات ناشی از آن گریبانگیر این مردم تشنه آب خواهد شد. وی معتقد است سفره‌های آب فوق‌العاده شیرین در حجم میلیاردها متر مکعب در نواحی مختلف استان تحت عنوان آب‌های فسیل وجود دارد که این آب‌ها شناسایی نشده اند.

اگر این سفره‌ها شناسایی شوند، علاوه بر آبادانی استان، بخش عظیمی از مناطق رها شده از بی آبی و زمین‌های بایر استان که نیاز به آب دارند، آباد و دایر خواهند شد، حتی کویرها نیز نمک زدایی وآباد و قابل استفاده خواهند شد چه رسد به بیابان‌ها تا دیر نشده و خسارت‌های جبران‌ناپذیری به محیط زیست منطقه و در نتیجه به ساکنان این مناطق وارد نشده، کاری باید کرد.

رویای سبز کویر فاجعه در پی دارد

پربازدیدترین‌ها

آخرین خبرها