تامین ۲۴
پایگاه خبری رفاه و تأمین اجتماعی
در این نوشتار ضمن پاسخ به چند سؤال، به توضیحاتی در خصوص نحوه و شرایط برقراری مستمری بازماندگان می‌پردازیم.
آیا به فرزندخواندۀ بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر نیز در صورت فوت بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر، مستمری بازماندگان تعلق می‌گیرد؟
بله. در اجرای قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب 10 مهر 1392 مجلس شورای اسلامی و آیین‌نامۀ اجرایی مصوب 14 تیر 1394 هیئت‌وزیران، فرزندخوانده در حکم فرزند حقیقی بوده و از تمامی حقوق و مزایای قانونی بهره‌مند خواهد شد.
لطفاً در خصوص نحوۀ تقسیم مستمری بین بازماندگان بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی توضیح دهید.
براساس تقسیم‌بندی انجام شده در مادۀ ۸۳ قانون تأمین اجتماعی، میزان سهم هریک از بازماندگان قانونی به‌شرح زیر است:
الف- میزان مستمری همسر دائم بیمه‌شده معادل۵۰ درصد مستمری استحقاقی بیمه‌شده است و درصورتی‌که بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر مرد دارای چند همسر دائم باشد، مستمری به تساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود.
ب- میزان مستمری هر فرزند یا فرزندخواندۀ بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی معادل ۲۵ درصد مستمری استحقاقی وی است و درصورتی‌که هر دو پدر و مادر را از دست داده باشد، سهم او دو برابر سهم مذکور خواهد شد.
ج- میزان مستمری هریک از پدر و مادر بیمه‌شدۀ متوفی (در صورت احراز شرایط کفالت در زمان فوت بیمه‌شده) معادل ۲۵ درصد مستمری استحقاقی بیمه‌شدۀ متوفی است.
د- میزان مستمری سهم هریک از بازماندگان از مجموع مستمری استحقاقی بیمه‌شده (مستمری حین‌الفوت او) عبارت است از: حاصل ضرب سهم وی از مستمری استحقاقی (به‌شرح فوق) تقسیم بر مجموع سهام همۀ بازماندگان واجد شرایط.
ه- مجموع مستمری بازماندگان متوفی نباید از ۱۰۰ درصد میزان مستمری استحقاقی بیمه‌شده بیش‌تر شود. هرگاه مجموع مستمری از این میزان تجاوز کند، سهم هریک از بازماندگان به نسبت تقلیل داده می‌شود و از طرفی هرگاه یکی از بازماندگان فوت شود یا فاقد شرایط دریافت مستمری شود، سهم بقیۀ آنان با توجه به تقسیم‌بندی مذکور افزایش خواهد یافت، درهرحال بازماندگان بیمه‌شده از ۱۰۰ درصد مستمری بازماندگان متوفی بهره‌مند می‌شوند.
آیا به همسر صیغه‌ای بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر مرد متوفی، مستمری بازماندگان تعلق می‌گیرد؟
خیر. مستمری بازماندگان صرفاً به همسر یا همسران دائم بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی دارای سند رسمی ازدواج دائم یا سند عادی ازدواج دائم آنان که از سوی مراجع قضایی احراز اصالت شده باشد، تعلق می‌گیرد.
حداقل مستمری بازماندگان بیمه‌شده‌ای که براساس قانون «تعیین تکلیف تأمین اجتماعی اشخاصی که ۱۰ سال و کم‌تر حق بیمه پرداخت کرده‌اند» مستمری‌بگیر شده و سپس فوت کرده چقدر است؟ آیا این مستمری براساس مادۀ ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی با حداقل دست‌مزد هر سال ترمیم خواهد شد؟
با توجه به این‌که این گروه از بیمه‌شدگان براساس مادۀ ۷۶ یا دیگر مواد قانونی تأمین اجتماعی مستمری‌بگیر نشده‌اند و با توجه به قانون مذکور در این سؤال به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه بدون رعایت مادۀ ۱۱۱ قانون تأمین اجتماعی مستمری‌بگیر شده‌اند در ادامه نیز در صورت فوت آن‌ها میزان مستمری بازماندگان آنان نیز براساس سنوات پرداخت حق بیمۀ شخص بیمه‌شده و بدون رعایت مادۀ ۱۱۱ قانون خواهد بود. یعنی چنان‌چه میزان مستمری آن‌ها کم‌تر از حداقل دست‌مزد سالانه باشد این مستمری به حداقل دست‌مزد سال افزایش نخواهد یافت. اما مجموع مستمری استحقاقی ماهانۀ بازماندگان در‌این‌حالت درهرحال از حاصل ضرب حداقل دست‌مزد ماهانۀ سال فوت در سنوات پرداخت حق بیمۀ متوفی تقسیم بر عدد ۳۰ کم‌تر نخواهد بود. یعنی؛
حداقل مجموع مستمری استحقاقی ماهانه بازماندگان= 30 تقسیم بر (سنوات پرداخت حق بیمه *حداقل دست‌مزد ماهانه سال فوت)
آیا به بازماندگان بیمه‌شدۀ حِرف و مشاغل آزاد با نرخ ۱۲ درصد در صورت فوت بیمه‌شده، مستمری بازماندگان تعلق می‌گیرد؟ با چه شرایطی؟
با عنایت به آیین‌نامۀ اجرایی بیمۀ صاحبان حِرف و مشاغل آزاد، سوابق پرداخت حق بیمه با نرخ ۱۲ درصد آن دسته از بیمه‌شدگانی که تا قبل از برقراری مستمری بازنشستگی (پس از احراز شرایط آن) فوت می‌کنند در احراز شرایط قانونی و نیز محاسبۀ مبلغ مستمری برای بهره‌مندی از مستمری بازماندگان منظور نمی‌شود. یعنی برای برقراری مستمری بازماندگان بیمه‌شدۀ متوفی بیمه‌شده باید بدون در نظرگرفتن سوابق مشاغل آزاد ۱۲ درصد دارای شرایط برقراری مستمری بازماندگان باشد. مثلاً برای برقراری مستمری بازماندگان با رعایت مادۀ ۱۱۱ قانون (ترمیم مستمری به حداقل دست‌مزد سال) باید ظرف ۱۰ سال قبل از تاریخ وفات بیمه‌شده، حداقل یک‌سال سابقۀ پرداخت حق بیمه با نرخ ۱۴ درصد (یا بیش‌تر) و نیز ظرف یک‌سال قبل از تاریخ فوت بیمه‌شده، حداقل ۹۰ روز سابقۀ پرداخت حق بیمه با نرخ ۱۴ درصد (یا بیش‌تر) وجود داشته باشد. بدین‌لحاظ به بیمه‌شدگانی که قصد ادامۀ بیمه‌پردازی در بلندمدت به‌صورت بیمۀ مشاغل آزاد را دارند و دارای افراد تحت تکفل هستند، اکیداً توصیه می‌شود بیمۀ مشاغل آزاد خود را با نرخ بیش از ۱۲ درصد (۱۴ درصد یا ۱۸ درصد حسب شرایط) انتخاب کنند تا در صورت فوت آن‌ها امکان برقراری مستمری بازماندگان برای افراد تحت تکفل آنان برابر مقررات فراهم شود. ضمناً بیمه‌شدگانی که به‌دلیل ازکارافتادگی کلی در بدو قرارداد بیمۀ حِرف و مشاغل آزاد الزاماً بیمۀ مشاغل آزاد با نرخ ۱۲ درصد قرارداد منعقد کرده‌اند در صورت دارا بودن حداقل یک‌سال سابقۀ پرداخت حق بیمه با درخواست خودشان می‌توانند قراردادشان را به نرخ ۱۴ درصد تبدیل کنند.
