حکایت کودکان کار؛ آینده سازان در حاشیه

تامین ۲۴/کودکان کار و بازمانده از تحصیل یکی از دغدغه های اصلی هر جامعه ای هستند؛ کودکانی که قرار است با دستان کوچک امروز خود دنیای بزرگ فردای جامعه را رقم بزنند. اگر چه آمار رسمی از میزان کودکان کار و بازمانده از تحصیل در کشور وجود ندارد اما اصل این موضوع نیشتری است بر جان جامعه فرهنگی کشور که باید بیش از پیش برای این کودکان و آینده آنان تلاش موثری انجام دهند.
یکی از مراجع رسیدگی به حقوق کودکان و نوجوانان در کشور غیر از آموزش و پرورش، مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک است که مظفر الوندی دبیر و حجت الاسلام مصطفی پورمحمدی رییس این مرجع است.

اصل موضوع کودکان کار در جامعه کتمان ناشدنی است
الوندی در گفت و گو با ایرنا، یکی از بحث های مهم در مرجع ملی حقوق کودک را بحث آموزش آنان عنوان کرده و گفت: کودکان کار و کودکان بازمانده از تحصیل از اهمیت بالایی برخوردارند و خوشبختانه امروز شاهد افزایش پذیرش این دسته از دانش آموزان در مدارس هستیم.
دبیر مرجع ملی حقوق کودک در ایران خاطرنشان کرد: اصل موضوع کودکان بازمانده از تحصیل را نمی شود کتمان کرد اما خوشبختانه با توجه به تصویب مصوبه ای در دولت مبنی بر پذیرش بازماندگان از تحصیل و اتباع بیگانه این موضوع نسبت به قبل بسیار بهتر شده است.
'چیزهایی که مادرم می بافد را برای فروش به مترو می آورم' این جمله امین کودک کاری است که صبح هنگام، شاید وقتی که همسن و سالانش در حال آماده شدن برای رفتن به مدرسه هستند بیان می کند. طوری با تو گرم می گیرد و حرف می زند بعد متقاعد می شوی یکی از آن لیف ها را از او بخری.
امین ادامه می دهد: 'هم کار می کنم و هم مدرسه می روم'؛ جملاتی که چندان واقعی به نظر نمی رسند. 
و یا کودکی که همه عطشش فوتبالیست و معروف شدن است؛ 'می خواهم فوتبالیست شوم تا پول زیادی بدست بیاورم' این آرزوی کودک کلاس سومی بی شناسنامه است که در یکی از شهرستانهای کشور به مدرسه می رود اما گواهینامه آموزشی پایان سال دریافت نمی کند.
'پدرم در قزلحصار به خاطر فروش مواد زندانی است و تا وقتی که مادرم زندانی نشده بود، همراه با او به ملاقات پدر می رفتم.' رنگ رخسار این کودک 9 ساله نشان از سر درون می دهد طوری که ترجیح می دهی دیگر با او همکلام نشده و بیش از پیش او را شرمنده نسازی.
همه اینها در حالی است که دبیر مرجع ملی کودک معتقد است برای کاهش چشمگیر کودک کار و کودک بازمانده از تحصیل در جامعه به یک سری ساختار زیربنایی نیاز دارد که همه متولیان فرهنگی باید اقدام جامع انجام دهند.
الوندی از نبود آمار دقیق از کودک کار و بازمانده از تحصیل می گوید اما اعتقاد دارد براساس اعلام آموزش و پرورش درصد پذیرش بازماندگان از تحصیل رشد قابل توجهی داشته است.
علی اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش هم در نشست خبری به مناسبت بازگشایی مدارس گفته بود اگر کودکی در سن مدرسه به مدرسه نمی رود ممکن است مشکل اقتصادی یا فرهنگی داشته باشد و یا خانواده او اجازه مدرسه رفتن به وی نمی دهد.
به گفته فانی، سال تحصیلی گذشته 101 مدرسه تک دانش آموز و 4800 مدرسه با کمتر از 5 دانش آموز در کشور بود.
' از طریق وزارت کشور و اهرم هایی که در این خصوص وجود دارد استفاده می کنیم تا این کودکان به مدرسه بازگردند'، این عبارت وزیر آموزش و پرورش با این جمله کامل می شود که این وزارتخانه برای پوشش دادن دانش آموزان لازم التعلیم آمادگی 100 درصد دارد.
دبیر مرجع ملی حقوق کودک با تقسیم بندی برنامه های مرجع ملی در این مدت اخیر به دو برنامه جامع 10 ساله و تدوین و تصویب برنامه جامع عمل مشترک حقوق کودک و نوجوان، خاطرنشان کرد: برنامه جامع 10 ساله از آغاز امسال شروع و به همه نهادها ابلاغ شده است و جلسات توجیهی با سازمان ها و نهادهای مرتبط برگزار می شود.
وی ادامه داد: این برنامه در یک برش 10 ساله طراحی و ابلاغ و از آغاز سال 95 هم اجراشود. الان هم مشغول گزارش گیری هستیم. در این برنامه 10 ساله اهداف، راهبردها و برنامه ها کاملا تنظیم و سهم هر سازمان مشخص شده است. 
الوندی درباره برنامه دیگر مرجع حقوق کودک مبنی بر تدوین و تصویب برنامه « جامع عمل مشترک حقوق کودک و نوجوان» اظهار داشت: برنامه جامع حقوق کودک یک نوع سند ملی و برنامه جامع مشترک بین دستگاه های دولتی است که با مشارکت دستگاه های عضو مرجع ملی برای بازه زمانی ده ساله تدوین و در سال 95 اجرایی شد.
الوندی تصریح کرد: این برنامه اجرایی عملیاتی برای ارتقای وضعیت حقوق کودکان زیر 18 سال است و در آن همه اهداف، فعالیت ها، وظایف و برنامه اجرایی دستگاه های دولتی عضو مرجع با کمک دستگاه ها مشخص شده است.

کودکان حلقه مفقوده برنامه ششم توسعه 
سیدحسن موسوی چلک رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران هم به همین منظور در گفت وگو با ایرنا خواستار تصویب هر چه سریع تر لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان شد و گفت: این لایحه از سال 90 تا کنون در مجلس است درصورتی که تصویب آن کمک فراوانی به حوزه کودکان خواهد کرد.
مدیر کل دفتر توسعه مشارکت های مردمی و سازمان های مردم نهاد با بیان اینکه توجه به موضوع کودک در حوزه های مختلف از جمله در سیاستگزاری ها بیشتر شده است، اظهار داشت: متاسفانه این امر در برنامه ششم توسعه فراموش و کاملا از آن غفلت شده است.
وی ادامه داد: با این حال، مراکز ارائه کنندگان خدمات بیشتر شدند، حساسیت جامعه نسبت به حقوق کودک افزایش یافته و سازمان های مردم نهاد در حوزه کودکان فعال تر شده اند. البته مهم این است که شاخص های سلامت و رفاه کودکان را بسنجیم که نسنجیدیم و رشد کودک را فراگیر کنیم که نکردیم.
موسوی چلک به هماهنگی بیشتر با مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک پرداخت و گفت: گزارش گیری در باب کودکان بیشتر شده و سمن ها نسبت به قبل بیشتر در برنامه های مرجع ملی حقوق کودک حضور دارند .
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران درباره وضعیت کودکان کار در جامعه خاطرنشان کرد: کودکان کار براساس قانون کار تعریف می شوند و ناظر اجرای این قانون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی معین شده است.
وی افزود: وضعیت کودکان خیابانی اما متفاوت است و آیین نامه ای برای کودکان خیابانی وجود دارد که براساس آن 13 سازمان مسئولیت دارند و وظیفه هر سازمان به تفکیک در این آیین نامه قید شده است.