وزارت آموزش و پرورش دولت یازدهم همانند برخی دستگاه‌های اجرایی کشور با چالش‌هایی روبروست و در طول بیش از سه سال گذشته عمر خود تلاش کرده است آنها را از سر راه دستگاه تعلیم و تربیت بردارد.
تامین 24 / وزارت آموزش و پرورش در سال 92 بدنبال تغییر ساختار نظام آموزشی و استقرار نظام 6.3.3 که تغییرات در دوره‌های تحصیلی و افزودن پایه ششم از میانه راه را در پی داشت، بر خلاف دیدگاه و نظر بسیاری از صاحب نظران دستگاه تعلیم و تربیت بویژه در دوره ابتدایی با چالش‌های گوناگونی مواجه شد. این چالش‌ها در ابعاد گوناگون و در بخش‌های مختلف آموزشی، پرورشی، فضا و تجهیزات، منابع انسانی، منابع مالی و اعتبارات و تغییر ساختار رخ داد.
نقصان در فرهنگ سازی و غافلگیری مردم و مسئولان، عدم اطلاع رسانی به موقع و دقیق از نظام 6.3.3 و شتابزدگی در اجرا و عملیات، تغییر ساختار آموزشی کشور و چالش کتب درسی، به هم ریختگی و بی انضباطی در وضعیت نیروی انسانی دوره‌های تحصیلی مختلف و عدم پیش بینی نیروی انسانی برای یک پایه اضافه شده در دوره ابتدایی (مرداد ماه سال 92 در آستانه آغاز سال تحصیلی، 24 هزار نفر در دوره ابتدایی کمبود نیروی وجود داشت)، نامناسب بودن وضعیت منابع مالی و اعتبارات و سهم آن از بودجه عمومی دولت و بدهکاری وزارتخانه در زمینه‌هایی اعم از بیمه طلایی، طرح ضیافت، مطالبات بازنشستگان، حق الزحمه امتحانات و غیره به معلمان، مدیران مدارس و ذی نفعان و ذی‌ربطان، وضعیت فضا و تجهیزات و تبدیل کتابخانه‌ها، نمازخانه‌ها، آموزشگاه‌ها، دفاتر معلمان و حتی زیر زمین‌ها به کلاس درس و تراکم کلاس‌ها برای پایه ششم، به محاق رفتن مراکز دارالقرآن و مدارس قرآنی، کاهش سطح آموزش، به دلیل حضور معلمان از پایه‌های بالاتر بدون آمادگی برای تدریس در دوره ابتدایی، پذیرش بیش از نیاز معلمان برای اعزام به خارج به مدت چهار سال ، بی توجهی به تدوین زیر نظام‌های پنج گانه سند تحول بنیادین، بخشی از این چالش‌ها بودند.
آموزش و پرورش برای خروج از چالش‌ها چه کرد؟
وزارت آموزش و پرورش به منظور خروج از چالش‌ها به بررسی و احصای قریب به 1000 چالش و اتخاذ راهبرد کیفیت بخشی و تدوین پنج سیاست مهم برای آموزش و پرورش پرداخت که توسعه و گسترش مشارکت‌های مردمی، ارتقای مدیریت آموزشگاهی، تمرکززدایی، عملیاتی کردن بودجه از این جمله هستند.
برنامه‌ها و اقدامات انجام شده
توسعه عدالت آموزشی
این وزارتخانه توسعه عدالت آموزشی را از طریق انسداد مبادی بی سوادی، تدوین نظام جامع دوره آموزش پیش دبستانی و حمایت کامل از پوشش رایگان پیش دبستانی در مناطق محروم و جذب قریب به 40 هزار نوآموز در این مناطق، افزایش دانش آموزان مدارس غیر دولتی به کل دانش آموزان از 8.73 در سال تحصیلی 93-92 به 10.67 در سال تحصیلی 95-94 دنبال کرد.
وزیر آموزش و پرورش نیز اخیرا در جمع مدیران آموزش و پرورش به مهمترین اقدامات انجام شده در راستای توسعه عدالت آموزشی اشاره می‌کند و می‌گوید: در خصوص انسداد مبادی بیسوادی تلاش‌های خوبی برای مراجعه خانه به خانه و پذیرش کودکان لازم‌التعلیم انجام شد. به عنوان مثال سال گذشته 76 هزار کودک لازم‌التعلیم شناسایی و به مدارس هدایت شدند. همچنین برای اولین بار اساسنامه مدارس عشایری مصوب شد که به توسعه عدالت آموزشی کمک کرد.
وی به شناسایی چهار استان سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، هرمزگان و جنوب کرمان در دولت به عنوان مناطق محروم اشاره و اظهار می‌کند: این چهار استان مورد توجه دستگاه‌های حمایتی و همچنین آموزش و پرورش قرار گرفتند. توسعه مدارس روستامرکزی و شبانه‌روزی را نیز دنبال کردیم و اکنون بیش از 400 هزار دانش آموز در مدارس شبانه‌روزی داریم که البته امکانات ما در این مدارس کافی نیست، اما معتقدیم وجود این مدارس به تحصیل فرزندان‌مان در مناطق روستایی کمک می‌کند.
فانی همچنین با اشاره به پوشش بیش از 82 درصدی دانش آموزان در متوسطه دوم و پوشش بیش از 94 درصدی در مقطع ابتدایی می گوید: افزایش پوشش دختران نیز از جمله شاخص‌های خوب ما در توسعه عدالت آموزشی است. با نسبت دانش‌آموزان مدارس غیردولتی نیز از 8.5 به 11.37 درصد رسیده که از دیگر شاخص‌های رشد یافته است. همچنین اقدامات خوبی برای تامین سرویس ایاب و ذهاب دانش آموزان استثنایی و پرداخت هزینه‌های دارویی و درمانی آنها انجام شده است.
توسعه فعالیت‌های پرورشی و فرهنگی
ترویج فرهنگ قرآنی، اهتمام به کیفیت بخشی به مدارس قرآن و معرفی نقش الگویی اهل بیت علیه السلام از طریق احیای 650 باب دارالقرآن، برگزاری مسابقات ملی حفظ قرآن کریم با حضور بیش از هفت میلیون دانش آموز ،ایجاد 23 هزار مدرسه قرآن و اجرای طرح امام شناسی و انس با اهل بیت با مشارکت بیش از شش میلیون دانش آموز، تعمیق فرهنگ اقامه نماز از طریق برگزاری نماز جماعت در بیش از 55 هزار مدرسه، پاسداشت فرهنگ شهادت و ایثار از طریق برگزاری کنگره‌های متعدد بزرگداشت شهدای معلم و دانش آموز، تقویت هویت دینی، ملی و انقلابی از طریق اعزام بیش از 600 هزار دانش آموز در اردوی راهیان نور، تمرین کارگروهی، مشارکت پذیری، تربیت اجتماعی، اندیشه ورزی و حل مسئله به عنوان دغدغه‌های رئیس جمهور محترم از طریق برگزاری پرسش مهر رئیس جمهور با حضور بیش از سه میلیون نفر و بسط و فعالیت‌های تشکل‌های دانش آموزی، شوراها، بسیج دانش آموزی و انجمن های اسلامی و سازمان دانش‌آموزی و همچنین اهتمام به فرهنگ مطالعه و کتابخوانی با تهیه و چاپ 315 عنوان کتاب جدید و 200 عنوان کتاب تجدید چاپ توسط کانون پرورش فکری کودکان و جوانان، ایجاد 155 هزار کتابخانه کلاس و افزایش کتاب یاران به 138 هزار نفر، افزایش کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های مدارس کشور به تعداد 125 میلیون جلد کتاب، افزایش پژوهش سراها به 500 پژوهش سرا و تجهیز 64 پژوهش سرا به آزمایشگاه‌های نانو از اقدامات انجام شده در معاونت پرورشی و فرهنگی است.
توسعه فضاها و تجهیزات
توسعه فضاهای آموزشی و پرورشی و افزایش سرانه فضا از 4.86 متر مربع برای هر دانش آموز در سال 1392 به 5.7 متر مربع در سال 94 ، رشد 64 درصدی فضاهای تحویلی در مقایسه با سال 1392 ، رشد 48 درصدی کلاس‌های درس تحویلی در مقایسه با سال 1392 ، رشد 21 درصدی تعهدات خیرین مدرسه ساز نسبت به سال 1392 ، رشد 269 درصدی کلاس‌های استاندارد سازی شده به سامانه گرمایشی نسبت به سال 1392 نیز در کارنامه معاونت عمرانی این وزارتخانه دیده می‌شود.
گفته می شود، نوسازی و ایمن سازی مدارس در دولت یازدهم مورد توجه جدی قرار گرفته است. رئیسی معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش بر این مهم صحه گذاشته و ازحذف کامل کلاس های خشتی و گلی در کل کشور تا پایان دولت یازدهم خبر می‌دهد و می‌گوید: 12 هزار کلاس درس در قالب 2500 پروژه و زیر بنای دو میلیون و 400 هزار مترمربع تا آخر دولت تدبیرو امید احداث خواهد شد .
وی می‌افزاید: طی سه سال اخیر 4817 پروژه عمرانی با 27 هزار و 811 کلاس درس و زیر بنای 3 میلیون و 871 هزار و 881 متر مربع احداث شده است و سرانه فضای آموزشی به ازای هر دانش آموز از 4.86 درصد به 5.7 دهم درصد افزایش پیدا کرده است .
رئیسی خاطرنشان کرد: با شروع به کار دولت تدبیر وامید سعی کردیم پروژه های نیمه تمام رابا کمک بخش خصوصی تکمیل کنیم و در این راستا تعهدات خیرین مدرسه ساز از 651 میلیارد تومان در سال 92 به 785 میلیارد تومان در سال 95 افزایش یافته است.
برنامه‌های آموزشی و علمی
ارتقای مدیریت آموزشگاهی از طریق اجرای طرح تعالی مدیریت آموزشگاهی در حدود 7 هزار مدرسه در کشور، تشکیل بیش از 500 انجمن علمی آموزشی به منظور دانش افزایی و حرکت علمی معلمان، افزایش پوشش تحصیلی دانش آموزان ابتدایی به 98.6 در سال 95-94 و جذب 70هزار دانش آموز بازمانده از تحصیل، افزایش 14 درصدی نرخ پوشش پیش دبستانی از 38.2 در سال 93-92 به 56.5 در سال تحصیلی 95-94 ، توانمندسازی 20 هزار آموزگار و مدیر به منظور اجرای طرح شهاب و اجرای این طرح از سال 93-92 با پوشش دانش آموزی 386 هزار نفری در سال تحصیلی 95-94 ، برگزاری جشنواره خوارزمی و هنرهای تجسمی، مهارت‌های هنری، مسابقات آزمایشگاهی، علمی و عملی شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش و دوم متوسطه از برنامه‌های مهم معاونت آموزش ابتدایی و آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرروش در دولت یازدهم است.
استقرار ساختار جدید آموزشی «3-3-6» از سال تحصیلی 92-91 در نظام آموزشی کشور آغاز شد و دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی به جای ورود به مقطع راهنمایی، به دوره ششم ابتدایی وارد شدند. تحول محتوایی در کتب درسی نیز از همان سال در دستور کار قرار گرفت. با تغییر ساختار آموزشی از «4-3-5» به «3-3-6»، محتوای کتاب‌های درسی به ترتیب از سال تحصیلی 91 (پایه دوم و ششم ابتدایی)، سال 92 (سوم ابتدایی و دوره اول متوسطه اول)، سال 93 (چهارم ابتدایی و دوره دوم متوسطه اول) سال 94 (پنجم ابتدایی و دوره سوم متوسطه اول) تغییر کردند. در سال 95، (دوره اول و دوم متوسطه دوم ) مشمول شده و در سال 96 دوره سوم متوسطه دوم مشمول تغییر می‌شوند.
به این ترتیب ساختار نظام آموزشی و محتوای کتاب‌های درسی دانش‌آموزان در سال تحصیلی 97-96 در همه مقاطع تغییر کرده و با استقرار پایه دوازدهم در ساختار جدید در آخرین حلقه تغییرات، مقطع پیش‌دانشگاهی نیز حذف می‌شود.
توسعه اعتبارات در دولت یازدهم
از افزایش سهم آموزش و پرورش از بودجه دولت از 12.3 درصد در سال 1392 به 13.8 درصد در سال 1395 گرفته تا افزایش میانگین حقوق کارکنان آموزش و پرورش از 12 میلیون و 900 هزار ریال در سال 1392 به 23 میلیون و 817 هزار ریال در خرداد 1395 ، اجرای طرح رتبه بندی معلمان در سال 94 و استمرار آن در سال 95 و ایجاد 156 مرکز رفاهی و درمانی نیز در کارنامه کاری این وزارتخانه در معاونت توسعه مدیریت و پشتیبانی دیده می‌شود.
معاون اول رئیس جمهور در اجلاس مدیران آموزش و پرورش از توجه دولت به آموزش و پرورش اینگونه سخن می‌گوید: در سال 92 از نظر بودجه مصوب مجلس 210 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی داشتیم که در رایزنی با مجلس این بودجه را به 150 هزار میلیارد تومان کاهش دادیم، زیرا درآمدهای غیرواقعی وجود داشت و باید سقف بودجه کاهش پیدا می‌کرد، اما در ادامه مسیر به ویژه در سال 94 با پدیده کاهش بهای نفت روبرو شدیم و قیمت نفت از حدود 110 دلار به کمتر از 30 دلار رسید. در چنین شرایط اقتصادی باز هم به آموزش و پرورش توجه داشتیم و سهم بودجه آموزش و پرورش را در بودجه مصوب به 15 درصد رساندیم.
وی می‌افزاید: امسال نیز بودجه مصوب کلی محقق نمی‌شود و درآمدها کمتر از آن خواهد بود. با این حال همانطور که در سال‌های گذشته تخصیص بودجه برای آموزش و پرورش بین 100 تا 115 درصد بود حتماً این سهم نسبت به عملکرد بودجه در سال 95 نیز از 15 درصد بالاتر خواهد رفت. بودجه سال جاری آموزش و پرورش بیش از 30 میلیارد تومان است. ما در سال 94 که گفته می‌شود بدترین سال اقتصادی و بودجه‌ای کشور پس از انقلاب بود باز هم رتبه‌بندی معلمان را که مطالبه به‌حق این قشر بود اجرا کردیم و به رغم تنگناهای بودجه‌ای 1350 میلیارد تومان را به این امر اختصاص دادیم و برای امسال نیز 3500 میلیارد تومان در نظر گرفته‌ایم.
وزیر آموزش و پرورش نیز درباره بهبود معیشت معلمان می‌گوید: رتبه‌بندی معلمان با 1350 میلیارد تومان اعتبار از مهر 94 اجرا شد و میانگین دریافت معلمان حدود 300 هزار تومان رشد یافت، اکنون میانگین حقوق از یک میلیون و 290 هزار تومان در سال 92 به دو میلیون و 380 هزار تومان در سال 95 رسیده است.
به گزارش ایسنا، هرچند هنوز مشکلات حل نشده بسیاری پیش روی دستگاه تعلیم و تربیت کشور باقی مانده است اما مروری بر عملکرد دولت یازدهم در وزارت آموزش و پرورش می‌تواند به ترسیم بهتر نقشه و مسیر راه در آینده کمک کند.
منبع : خبرگزاری ایسنا