تامین۲۴/در اقتصاد و مطالعات جمعیت‌شناختی شاخصی به نام NEET (Not in Education, Employment, or Training) داریم که درصد گروه‌های جوان 15 تا 29 ساله‌ای را نشان می‌دهد که نه در اشتغال حضور دارند نه در آموزش و نه در تربیت حرفه‌ای و مهارت‌آموزی و به عبارتی جمعیت غیرفعال محسوب می‌شوند. یعنی صرفا بیکاری آنها مطرح نیست.

در ایران نرخ جوانان مرد 15 تا 29 ساله‌ای که در هیچ فعالیتی حضور ندارند، حدود 28 درصد است.

نرخ بیکاری در منطقه خاورمیانه مطابق پیش‌بینی‌ها تا سال 2018 به حدود 30 درصد خواهد رسید.

آمارها نشان می‌دهد که 58 درصد زنان در ایران به طور کلی غیرفعال هستند. این در حالی است که این رقم برای مردان (15 تا 24 ساله) حدود 23 درصد است.

حدود 80 درصد زنان 25 تا 29ساله از نظر اقتصادی غیرفعال هستند. نزدیک به 70 درصد زنان 20 تا 24ساله غیرفعال هستند و نزدیک به 30 درصد 15 تا 19ساله‌ها نیز عملا مشارکت اقتصادی ندارند.

تفاوت میان جمعیت بیکار و غیرفعال اقتصادی این است که بیکار کسی است که از نظر اقتصادی فعال است اما در جستجوی کار است که طبیعتا این مسئله در آمارها هم لحاظ می‌شود. غیرفعالان کسانی هستند که از اساس از پیدا کردن شغل منصرف شده‌اند و به خودشان زحمت جستجو و وارد شدن به بازار کار را نمی‌دهند. آمارها نشان می‌دهد که تنها 10 درصد از زنانی که از نظر اقتصادی غیرفعال هستند، در آمار بیکاری لحاظ می‌شوند.

بنابراین شکاف زیادی میان درصد جمعیت زنان جوانی که از آنها به‌عنوان بیکار یاد می‌شود و زنانی که اصولا غیرفعال هستند، وجود دارد. در غالب اوقات آمارها در خصوص اشتغال زنان منحصر به جمعیت بیکار است و نه چیز دیگری. برای مثال آمارها می‌گویند درصد زنان بیکار حدود 22 درصد است. این رقم با در نظر گرفتن شاخص جمعیت غیرفعال، تعداد زنان 25 تا 29ساله بیکار حدود 80 درصد است. این شاخص در میان مردان 15 تا 24ساله غیرفعال حدود 22 درصد است و نشان‌دهنده اختلاف فاحش میان زنان و مردان و تفاوت‌ میان الگوهای اشتغال این دو جنس است. در این زمینه میان ایران و کشورهای منطقه نیز اختلاف زیاد است.

میزان اشتغال زنان در ایران در قیاس با کشورهای همسایه بسیار پایین‌تر است. در عربستان شاخص اشتغال برای زنان 20 درصد، امارات 46 درصد، مصر 23 درصد، آذربایجان 49 درصد، ترکیه 31 درصد، و بحرین 19 درصد است اما در ایران تنها 13 درصد زنان ایرانی شاغل هستند. آمارها می‌گویند که از سال 84 تا به امروز همواره بر جمعیت غیرفعال اقتصادی افزوده شده و انتظار می‌رود در سال‌های آینده نیز همین روند استمرار یابد. در سال 80 نرخ مشارکت اقتصادی زنان حدود 3/12 درصد بوده و این شاخص در سال 93 به 13 درصد رسیده است.

نرخ بیکاری در سال 80 حدود 8/11 درصد و در سال 93 حدود 3/10 درصد بوده و در سال 95 به حدود 21 درصد رسیده است. نرخ اشتغال زنان در 50 سال نشان می‌دهد که نرخ 3/13 درصد به حدود 9/12 درصد در سال 95 رسیده است.

مقایسه تعداد اشتغال زنان در دو بازه 80 و 91 حاکی از آن است که تنها 600 نفر بر تعداد زنانی که به استخدام بخش دولتی درآمده‌اند اضافه شده است.

همزمان با بهبود عددی میزان اشتغال زنان در دهه‌های گذشته، روندهای دیگر نشان می‌دهند که زنان در فاصله سال‌های 85 تا 90 حدود 850 هزار شغل را از دست داده‌اند.

از سوی دیگر در همین مدت بر شمار شاغلان زن در بخش کشاورزی 420 هزار نفر اضافه شده که بخش بزرگی از آنها کارگران خانگی بدون مزد هستند.

تفسیر این روند آن است که بسیاری از زنان از بخش صنعت و خدمات شهری به شغل‌های کشاورزی در مناطق روستایی رانده شده‌اند یا اینکه گویای آن است که وضع اقتصادی خانواده‌ها در این مدت بدتر شده و زنان ناچار شده‌اند در بخش کشاورزی مشغول به کار شوند.

در فاصله تابستان 92 تا 93 حدود 670 هزار شغل در کارگاه‌های کوچک از بین رفته که نیمی از آنها مربوط به زنان است.

منبع:هفته نامه آتیه نو

گزاره‌هایی از اشتغال و بیکاری زنان