تامین۲۴/جمع هنرمندان و نویسندگانی که دوشنبه 18 اردیبهشت در تالار وحدت گرد هم آمده بودند، برای سیدرضا صالحی امیری و سیدتقی نوربخش گواه روشنی داشت. برای یکی نمادی بود از تقویت پیوند اهالی فرهنگ و هنر با دولت و عمل به وعده‌هایی که شش ماه پیش قول آن را داده بود و برای دیگری خدمت به کسانی بود که خود عامل پیش‌برنده توسعه فرهنگی کشور هستند. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیرعامل سازمان تامین‌اجتماعی با زبان‌هایی متفاوت حرفی یکسان زدند. هردو ابتدا از تغییراتی که در حوزه مسئولیت خودشان اتفاق افتاده گفتند و دست آخر هم تفاهم‌نامه‌ای برای همکاری در زمینه بیمه‌ای امضا و ردوبدل کردند. تفاهم‌نامه‌ای که گویا منابع مالی پایداری برای آن تعریف شده تا مشکلات گذشته را حل کند و 12 هزار هنرمند و نویسنده جدید را به‌طور ویژه زیر پوشش بیمه‌ای خود ببرد.

واگذاری مسئولیت‌های حوزه فرهنگ به اهالی آن

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی امضای این تفاهم‌نامه را حرکتی اساسی در توجه به مسائل حوزه فرهنگ خواند و گفت: «گفتمان اعتدال فرهنگی مهم‌ترین اصلی است که از ابتدای دولت یازدهم بر آن پایبند بوده‌ایم و خواهیم ماند.» سیدرضا صالحی امیری به وظایف سه‌گانه سیاست‌گذاری، حمایت و نظارت در حوزه فرهنگ اشاره و اظهار کرد: «بر این باوریم که همه مسئولیت‌های اجرایی در حوزه فرهنگ، هنر و رسانه باید به این اصناف و نهادهای تخصصی واگذار شود. بنا به همین ضرورت با شتاب و تمرکز بیشتری این جهت‌گیری را دنبال می‌کنیم تا قدم‌هایی که در گذشته برداشته شده استمرار یابد.» این عضو دولت یازدهم از تدوین برنامه استراتژیک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در طی سال‌های اجرای برنامه ششم توسعه خبر داد و افزود: «تلاش ما این است که کلیه فرایندهای اجرایی در تمام حوزه‌های فرهنگی و هنری را به تشکل‌های صنفی واگذار کنیم تا بالندگی، خلاقیت و پویایی در حوزه فرهنگ و هنر بیش از گذشته شود.» صالحی امیری با تاکید بر اینکه اصحاب هنر صاحب‌صلاحیت‌ترین قشر برای مدیریت، اجرا و پیگیری امور خود هستند، اظهار کرد: «در اولین قدم، نظام صنفی رسانه در کمیسیون فرهنگی دولت به تصویب رسیده و در آینده‌ای نزدیک به مجلس شورای اسلامی ارسال می‌شود.» وی با بیان اینکه دولت گوش شنوا برای نقد و ظرفیت لازم برای گفتگو با آنها را دارد، توافق با خانه‌های سینما، تئاتر و موسیقی و سایر حوزه‌های هنری برای تشکیل نظام صنفی هنر را از دیگر اقدامات این وزارتخانه در حوزه فرهنگ خواند و گفت: «آیین‌نامه این نظام در سال جاری به دولت ارسال می‌شود تا حوزه فرهنگ و هنر نیز صاحب نظام صنفی شود.» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قدم دوم این وزارتخانه را واگذاری صندوق اعتباری هنر به اهالی آن در اواخر سال گذشته خواند و اظهار کرد: «در حال حاضر روسای خانه‌های موسیقی، سینما و تئاتر عضو هیئت‌مدیره این صندوق شده‌اند که در آینده‌ای نزدیک اهالی رسانه و حوزه نشر نیز به این صندوق اضافه می‌شوند.» صالحی امیری از افزایش بودجه صندوق اعتباری هنر در سال 96 خبر داد و گفت: «برنامه ما این است که برای تمامی اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه در سراسر کشور بیمه تامین‌اجتماعی مهیا کنیم تا احساس امنیت شغلی، معیشتی و سلامت آنها تضمین شود.» به گفته صالحی امیری هم‌اینک بیش از 15 هزار نفر از اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه بیمه تکمیلی هستند و حدود 12 هزار نفر از اصحاب رسانه نیز به‌صورت غیرمستقیم با یارانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیمه هستند.

پوشش بیمه‌ای هنرمندان با خدمات ویژه

مدیرعامل سازمان تامین‌اجتماعی نیز در این مراسم اظهار کرد: «برای سازمان تامین‌اجتماعی که خانواده‌ای 42 میلیونی دارد مایه مباهات است که به برکت امضای این تفاهم‌نامه ۱۲ هزار نفر از اهالی فرهنگ، هنر و رسانه را زیر چتر بیمه‌ای خود درمی‌آورد.» دکتر سیدتقی نوربخش هنرمندان را از ارکان اصلی سرمایه اجتماعی و هویت تاریخی و ملی خواند که عامل پیش‌برنده توسعه کشور در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، و فرهنگی هستند.» وی با بیان اینکه مهم‌ترین تولید سازمان تامین‌اجتماعی، تولید امنیت اجتماعی در جامعه است، افزود: «امروزه این سازمان از دوران حواشی سیاسی و ایجاد ناامنی اجتماعی عبور کرده و تمرکز خود را بر خدمت‌رسانی صادقانه و متعهدانه به صاحبان اصلی خود قرار داده که اهالی فرهنگ و هنر هم جز لاینفک آنها به شمار می‌روند.» نوربخش با بیان اینکه از شروع بیمه اهالی فرهنگ، هنر و رسانه حدود ۲۰ هزار نفر زیر پوشش سازمان تامین‌اجتماعی قرار گرفته‌اند، ادامه داد: «پرداخت نشدن حق‌بیمه هنرمندان در ابتدای دولت یازدهم به بحرانی بزرگ تبدیل شده بود که خوشبختانه با حمایت‌هایی که صورت گرفت، چالش‌ها کنار رفت و مسیر خدمت‌رسانی به اقشار فرهنگی و هنری استمرار یافت.» مدیرعامل سازمان تامین‌اجتماعی با بیان اینکه انجام معاینات پزشکی برای زیر پوشش قرار گرفتن هنرمندان لازم است، خاطرنشان کرد: «برای جلوگیری از تضییع وقت اهالی فرهنگ و هنر و رسانه مراکز خاصی تدارک دیده شده و چنانچه امکانات هویتی در بیمارستان میلاد مهیا شود، این اقشار می‌توانند خارج از نوبت از خدمات درمانی برخوردار شوند تا هم اطمینان بیشتری از امنیت اجتماعی خود داشته باشند و هم با خلاقیت بیشتری فرهنگ کشور را به رشد و توسعه برسانند.» نوربخش همچنین اعلام کرد که دو شعبه تامین‌اجتماعی ویژه هنرمندان در تهران برای رسیدگی به امور بیمه‌ای آنها در آینده نزدیک فعال می‌شود.

بازخوانی پرونده بیمه اهالی فرهنگ، هنر و رسانه

صندوق حمایت از نویسندگان، روزنامه‌نگاران و هنرمندان اواخر سال 82 در دولت هشتم مطرح شد. آن زمان برنامه سوم توسعه تکلیف کرده بود بخشی از تصدی‌های دولتی منتقل شود و همزمان نیز مسئولان وقت با هدف ارتقای جایگاه اصحاب فرهنگ و هنر و رسانه و رفع مشکلات معیشتی، صنفی و عرضه خدمات به آنها پیشنهاد تاسیس این صندوق را دادند. در فروردین 83 با تصویب هیئت‌وزیران این صندوق رسما کار خود را آغاز کرد و در تمام این سال‌ها خدماتی را به اعضای خود ارائه کرد. صندوق در مرحله نخست عضوگیری محتاطانه عمل می‌کرد و صرفا طیفی خاص و اقلیتی معدود مانند برگزیدگان جشنواره‌ها و مناسبت‌های فرهنگی را می‌پذیرفت، اما پس از مدتی به‌ناچار سیاست درهای باز را در پیش گرفت. با روی کار آمدن دولت نهم و تغییراتی که در سیاست‌گذاری‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رخ داد، پذیرش اعضا فراگیرتر شد و درست از این سال به بعد بود که مشکلات پدیدار شد. گرچه صندوق اعضای خود را مشمول سه دسته حمایت‌های توسعه‌ای، بیمه‌ای و معیشتی و تامین آتیه می‌کند، اما از همان ابتدا روشن بود که مهم‌ترین نیاز اهالی فرهنگ و هنر، بیمه تامین‌اجتماعی و برخورداری آنها از مزایای بازنشستگی و خدمات درمانی است. موضوعی که سرانجام پس از کش‌وقوس‌های فراوان به نتیجه انجامید و با امضای توافق‌نامه‌ای میان وزارت ارشاد و سازمان تامین‌اجتماعی بیمه نویسندگان و پدیدآورندگان ایجاد شد(که بعدها به صورت دقیق‌تر از هم منفک شدند). در این بیمه که از نوع حرف و مشاغل آزاد است، صندوق برای هر شخص 10 درصد حق‌بیمه تامین‌اجتماعی و 50 درصد سهم هزینه درمان پرداخت می‌کرد. صندوق هنرمندان، نویسندگان و روزنامه‌نگاران واجد شرایط را به سازمان تامین‌اجتماعی معرفی می‌کرد و این سازمان نیز بر اساس ضوابط خود و توجه به سن و سابقه متقاضیان بیمه آنها را برقرار می‌کرد.

بدهی به تامین‌اجتماعی و پیچ‌وخم مشکلات بیمه‌ای

براساس ضوابط سازمان تامین‌اجتماعی حداکثر سن برای آقایان 50 سال تمام و برای خانم‌ها 45 سال است و چنانچه سن متقاضی بیشتر باشد، به سابقه پرداخت حق‌بیمه افراد توجه می‌شود و اگر متقاضیان به میزان دو برابر مازاد سنی یادشده سابقه پرداخت حق‌بیمه داشته باشند، مانعی برای بیمه شدن آنها وجود ندارد. همچنین شرط سنی برای افرادی که حداقل ده سال سابقه پرداخت حق‌بیمه دارند، اعمال نمی‌شود. با این حال موضوع بیمه اهالی فرهنگ، هنر و رسانه بدون مشکل هم نبوده است. پذیرش بی‌ضابطه و افزایش یکباره تعداد متقاضیان، مشکلات اقتصادی و کاهش بودجه صندوق مشکلاتی را در روند بیمه‌ای هنرمندان و اهلی فرهنگ به وجود می‌آورد. صندوق در مقاطع مختلف منابع لازم برای پرداخت حق‌بیمه‌های سرانه اعضا به سازمان تامین‌اجتماعی را در اختیار نداشت و همین موضوع منجر به قطع بیمه اهالی فرهنگ و هنر می‌شد. خلیل ارجمندی، مدیرعامل صندوق حمایت از نویسندگان، روزنامه‌نگاران و هنرمندان، در خردادماه 93 در تشریح وضع صندوق به ایسنا گفته بود: «در آخرین سال‌های دولت دهم روند بی‌رویه‌ای در جذب افراد بیمه‌شونده در پیش گرفته شد و عملا با افزایش لیست بیمه‌ها بدهی‌های صندوق به تامین‌اجتماعی به 35 میلیارد تومان رسیده است.» وی همچنین گفته بود در یک سال گذشته افراد جدید به عضویت صندوق درنیامده‌اند. در همان ایام سازمان تامین‌اجتماعی نیز بارها در اطلاعیه‌های مختلف تاکید کرده بود روند بیمه کردن هنرمندان و نویسندگان هرگز متوقف نشده است و پوشش بیمه‌ای متقاضیان جدید در چارچوب بند «ب» ماده ۱۱ آیین‌نامه اجرایی ماده ۷ قانون هدفمندسازی یارانه‌ها امکان‌پذیر است. با این حال موضوع بدهی‌ها و حذف 50 درصد سرانه درمان سهم صندوق در سال‌های گذشته همواره محل مناقشه بوده است. حتی در برهه‌ای وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته بود که با دستور مستقیم رئیس‌جمهور مشکل مرتفع شده و بدهی صندوق در لیست بدهی‌های دولت به سازمان تامین‌اجتماعی قرار گرفته است. با این حال اختلاف‌نظرها و کش‌وقوس‌ها بر سر بیمه هنرمندان تا میانه‌های دولت یازدهم ادامه یافت. صندوق حمایت از نویسندگان، روزنامه‌نگاران و هنرمندان با هدف ایجاد رفاه بیشتر برای هنرمندان به «صندوق اعتباری هنر» تغییر یافت. در اساسنامه جدید، روسای خانه‌های تئاتر، سینما و موسیقی به عضویت در هیئت‌مدیره درآمدند و اساسنامه هم تغییر یافت. همزمان در وزارت ارشاد هم تغییرات مدیریتی صورت گرفت. سید رضا صالحی‌امیری که چند روزی از روی کار آمدنش نمی‌گذشت در 25 آبان ماه اعلام کرد هنرمندان منتظر خبرهای خوش باشند. او گفته بود مجموع 18 هزار و 700 نفر زیر پوشش بیمه هستند و حدود 12 هزار نفر در نوبت بیمه قرار دارند.

منبع: هفته نامه آتیه نو

چتر بیمه‌ای هنرمندان بازتر شد

چتر بیمه‌ای هنرمندان بازتر شد